درآمد حاصل از معدن
سوال 7 :
چيزهايى مثل گچ، آهک، نفت و نمک که از زمين استخراج شده است، اگر معلوم باشد که خمس آنها داده نشده است، آيا لازم است خمس آنها داده شود؟ و آيا استخراج کردن توسط دولت يا اشخاص، اثرى در حکم دارد يا خير؟
جواب :
اگر معدن توسط افراد استخراج شود، بايد خمس آن پرداخت شود و اگر توسط دولت استخراج شود، مؤمنين مجاز به تصرّف در آنها مى‌باشند و لازم نيست خمس بپردازند.
(360)
سوال 8 :
حکم پرداخت خمس، در خصوص معادن دولتى چيست؟
جواب :
اگر معادن به نحو مشروع در اختيار افراد قرار گرفته، ولو به صورت اجاره باشد، بايد خمس مقدارى را که استخراج کرده‌اند، بپردازند، وگرنه مؤمنين مجار به تصرّف در آنها مى‌باشند و لازم نيست خمس بپردازند.
سوال 9 :
آيا معدن سنگ هم در پرداخت خمس، حکم ساير معادن را دارد؟
جواب :
در معدن، اگر بعد از کسر هزينه‌هاى استخراج، مقدار آن به حدّ نصاب رسيد، خمس واجب است و نصاب آن به مقدار پانزده مثقال طلا است. حکم معدن سنگ نيز همانند حکم ساير معادن است.
سوال 10 :
مستأجرى زمينى را که در آن معدن واقع شده است، اجاره مى‌کند و به استخراج معدن مى‌پردازد. پرداخت خمس منافع معدن، بر عهده مالک است يا مستأجر؟
جواب :
خمس، بر عهده مستأجر است.
سوال 11 :
اگر مقدارى از درآمد حاصل از معدن که پس از استخراج، خمس آن داده شده، تا سر سال باقى بماند، آيا بايد دوباره خمس آن داده شود؟
جواب :
يک بار خمس دادن کافى است و لازم نيست در سر سال خمسى، دوباره خمس آن را بپردازد.
سوال 12 :
معادنى مثل گچ و سنگ که پس از استخراج، خمس به آنها تعلّق گرفته و خمس آنها پرداخت نشده و محصول آنها در اماکن عمومى به کار رفته است، حکمش چيست؟ نماز در آنها چه صورتى دارد؟
جواب :
شخصى که معدن گچ و سنگ را استخراج نموده و خمس آنها را نداده و به مصرف اماکن عمومى رسانده است، بايد خمس آنها را بپردازد و يا از مرجع تقليدش اجازه بگيرد که در آن صورت، اشکال برطرف مى‌شود و در هر
(361)
حال، مؤمنينى که در اين گونه اماکن نماز مى‌خوانند، تکليفى ندارند و نمازشان صحيح است.
سوال 13 :
معدنى متعلّق به يک شرکت تعاونى با تعدادى عضو است. آيا خود شرکت بايد قبل از پرداخت سود معدن به اعضاى تعاونى، خمس معدن را بپردازد يا بر خود اعضا واجب است که خمس خود را از محلّ سود دريافتى بپردازند؟
جواب :
پس از کسر هزينه‌ها، هر کس سهمش به اندازه نصاب در معدن (پانزده مثقال طلا) برسد، خمس آن بر او واجب است و اگر به اندازه نصاب نباشد، خمس واجب نيست.