مبناى قيمت اموال در محاسبه خمس
سوال 342 :
در صورت تعلّق خمس به چيزى و اختلاف قيمت خريد با قيمت فعلى، کدام قيمت ميزان است؟
جواب :
ميزان براى دادن خمس، قيمت وقت حساب سال و پرداخت خمس است، نه قيمت زمان خريد.
سوال 343 :
اگر در سر سال بخواهد خمس تراکتور، موتور آب، زمين، منزل و وسايل نقليه را که در بين سال به قيمت ارزان خريدارى شده است و اکنون قيمت آنها افزايش يافته است، حساب کند، آيا بايد به قيمت فعلى حساب کند يا به قيمت قبلى؟
جواب :
آنچه که جزء مؤونه است، خمس ندارد و آنچه که جزء وسايل کسب و کار است و با آن به اندازه مؤونه زندگى را به دست مى‌آورد، باز هم خمس ندارد و در بقيه موارد که خمس به آنها تعلّق مى‌گيرد، خمس قيمت فعلى آنها را بپردازد.
سوال 344 :
کسانى که شغلشان طلا فروشى و زرگرى است، گاهى در اول سال يک کيلوگرم طلا و در آخر سال نيم کيلوگرم دارند؛ ولى به جهت افزايش بى رويه قيمت‌ها، قيمت اين نيم کيلوگرم طلا از قيمت يک کيلوگرم در اول سال بيشتر شده است.
(450)
آيا اين افراد مى‌توانند خود طلا را سرمايه قرار دهند و ميزان در محاسبه سود و زيان، خود طلا باشد و به قيمت آن کارى نداشته باشند؟
جواب :
هم مى‌توانند خودِ طلا را سرمايه قرار دهند و هم مى‌توانند قيمت آن را سرمايه قرار دهند؛ ولى بر زيادى قيمت که رشد واقعى محسوب نمى‌شود و بر اثر تورّم حاصل شده است، خمس تعلّق نمى‌گيرد.
سوال 345 :
با توجه به اين که در زمان پيامبر اسلام صلى‌الله‌عليه‌و‌آله‌وسلم پول رايج، مسکوک بوده است و خمس نيز بر مبناى آن تعيين مى‌شده است، آيا مى‌توان هم اکنون درآمد سالانه خود را بر مبناى برابرى ارزشش با طلا سنجيد و پس از احتساب ارزش واقعى پول، خمس آن را پرداخت کرد؟
جواب :
مقايسه صحيح نيست. اکنون پول رايج، پول کاغذى است و با طلا محاسبه نمى‌شود؛ ولى فردى مثل طلا فروش مى‌تواند خودِ طلا را سرمايه قرار دهد.
سوال 346 :
اجناسى که به صورت کوپنى يا با بُن کارمندى با قيمتى نازل‌تر از قيمت بازار و با يارانه دولت تهيه مى‌شود، در صورتى که از مصرف سال زياد بيايد، خمس آنها چگونه حساب مى‌شود؟
جواب :
به قيمت واقعى (قيمت بازار آزاد) محاسبه مى‌شود.
سوال 347 :
جنسى در سر سال زياد آمده و صاحبش مى‌خواهد خمس آن را بپردازد ولى قيمت آن در بازار مشخص نيست و قيمت‌هاى متفاوتى براى آن ذکر مى‌شود. خمس اين جنس را چگونه بايد حساب کنند؟
جواب :
اگر براى يک قيمت، حجّت شرعى داشته باشد، بايد همان را مبناى محاسبه خمس قرار دهد و اگر حجّت‌ها با هم متعارض بودند، ساقط مى‌شوند و حدّ ميانه قيمت‌ها ملاک محاسبه قرار مى‌گيرد و اگر حجّت شرعى در کار نبود و صرف احتمال بود، خمس قيمت کمتر را بدهد و احوط، مصالحه با حاکم
(451)
شرعى است، اگر چه احتياط مستحب دادن خمس قيمت بيشتر است.
سوال 348 :
تعيين قيمت کالاهاى موجود در مغازه هنگام موعد سال خمسى مشکل است. آيا با تخمين محاسبه شود يا احتياج به مصالحه دارد؟
جواب :
احتياج به مصالحه دارد.