کسب، حقوق، شهريه و جوايز بانک‌ها
وصول حقوق ماه بعد از سال خمسى
سوال 111 :
سال خمسى اينجانب بيستم آذرماه است و حقوق آذرماه اينجانب بعد از اين تاريخ وصول مى شود و در ماه بعد مصرف مى شود. آيا به آن خمس تعلّق مى گيرد يا خير؟
جواب :
حقوق ذکر شده از درآمد سال وصول است.
مخارج مختلف کسب
سوال 112 :
کاسبى در محلّ کسب ملک شخصى يا اجاره اى، مخارجى مى کند که بعضى مربوط به کسب مى شود و بعضى مربوط به کاسب، (مانند: تلفن، آب، برق و تهويه هوا) و بعضى مخارج اثرى در کسب ندارد. (مانند: بنايى، کارگرى، تعميرات، مثل سنگفرش و...) اگر همه اين‌ها خمس دارد چگونه قيمت گذارى کند؟ در حالى که بعضى ناياب شده و چندين برابر، قيمت پيدا کرده است؛ مانند تلفن و وسايل تهويه.
جواب :
آن‌چه شروط کسب بوده يا مخارج مورد نياز و مطابق شأن بوده در مؤونه است و غير آن‌ها خمس دارد.
خمس جوايز مسابقات
سوال 113 :
آيا جوايز مسابقات، خمس دارد؟
جواب :
در زايد بر مؤونه، على الاحوط خمس دارد.
کمک هزينه تحصيلى
سوال 114 :
دانشجو هستم و از پدرم کمک مى گيرم، آيا به من يا پدرم خمس تعلق مى گيرد؟
جواب :
آن چه به شما داده، هر چه از خرج سال زياد آوريد، على الاحوط خمس دارد؛ مگر مجبور به ذخيره براى امر ضرورى در آينده باشيد.
گذاشتن حقوق در اختيار خانواده
سوال 115 :
آيا به پسرى که نزد پدر و مادر است و حقوق خود را در اختيار آنان مى گذارد، خمس تعلق مى گيرد؟
جواب :
اگر هر چه دارد را به آن‌ها مى بخشد، خمس ندارد.
خمس درآمد تبليغى ماه رمضان
سوال 116 :
اينجانب سال خمسى خود را اوّل محرم قرار داده‌ام و فعلاً که اوّل محرم شده، مقدارى از درآمد تبليغى ماه رمضان مانده است، آيا بايد خمس آن را بدهم؟
جواب :
بله، خمس دارد.
خمس اجرت و دستمزدى که هنوز در مقابل آن کار انجام نشده
سوال 117 :
شخصى مبلغ پول از کسى گرفته تا براى او کارى انجام دهد و سال خمسى شخص گيرنده پول فرا رسيده در حالى که مقدارى از پول‌ها باقى مانده و خرج نشده و هنوز در مقابل آن پول کار نکرده است، آيا به اين پول خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب :
بله، تعلق مى گيرد.
منفعت شغل موقت
سوال 118 :
آيا به منفعت کسب کسى که شغل و کسب موقّت دارد، خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب :
زايد بر خرج سالش خمس دارد.
درآمد ضمن تحصيل
سوال 119 :
دانشجويى که براى تأمين هزينه ى تحصيلى خود مدّتى سر کار مى‌رود، آيا خمس درآمد خود را بايد بپردازد؟
جواب :
در اضافه بر خرج سال خمس دارد؛ مگر اين که ناچار از ذخيره تدريجى براى امر ضرورى در آينده باشد که خمس ندارد. (مسأله 1391 رساله).
کمک هزينه ى دانشگاه
سوال 120 :
آيا به کمک هزينه اى که از سوى دانشگاه به دانشجويان داده مى شود، خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب :
اگر به صورت قرض نباشد در زايد بر خرج سال، خمس دارد؛ على الاحوط.
شهريه ى موقوفات
سوال 121 :
آيا به شهريه اى که از موقوفات تأمين مى‌شود، خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب :
در زايد از خرج سال، خمس دارد؛ على الاحوط.
شهريه طلاب
سوال 122 :
آيا شهريه اى که طلاّب دريافت مى نمايند، اگر از خرج سال زياد بيايد خمس دارد؟
جواب :
کسانى که شهريه به آن‌ها به عنوان اجرت عمل داده مى شود ـ مانند مدرّسين ـ ، در آن‌ها متّجه است که خمس تعلّق گيرد، در غير آن‌ها که بابت حقوق به آن داده مى شود تخميس موافق احتياط است.
حقوق بازنشستگى
سوال 123 :
آيا به حقوق بازنشستگى که به کارمندان و يا بعد از مرگ به خانواده ى آن‌ها داده مى‌شود، خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب :
مازاد بر مؤونه، خمس دارد.
خمس حقوقى که بعد از فوت کارگر يا کارمند به خانواده او داده مى شود
سوال 124 :
حقوقى که بعد از فوت شخص کارگر يا کارمند از طرف سازمان تأمين اجتماعى يا دولت يا شرکت‌هاى مختلف يا بيمه به خانواده متوفى داده مى شود، آيا از درآمد سال محسوب مى شود که بر زايد آن از مخارج سال خمس تعلق گيرد يا به محض دريافت بايد خمس آن را داد؟
جواب :
بر زايد آن از مخارج سال خمس تعلق مى گيرد.
پولى که وزارتخانه در قبال تعهد دانشجو، به عنوان مقررّى به دانشجو مى دهد
سوال 125 :
اينجانب در خارج از کشور به تحصيل اشتغال دارم و هر شش ماه از طرف وزارت علوم، مبلغى به عنوان مقرّرى ارزى به حسابم واريز مى شود. اين مقرّرى در مقابل تعهدى است که به وزارتخانه مربوطه داده ام تا پس از فراغت از تحصيل، دو برابر مدت تحصيل در اختيار آن‌ها باشم، آيا مبلغ اضافى اين پول، متعلّق خمس است؟
جواب :
بله، خمس دارد.
شخصى که گاهى منفعت کسب دارد
سوال 126 :
شخصى که شغل او کاسبى نيست ولى گاهى منفعت کسب دارد. آيا مى تواند درآمدهاى مختلفى را که به دست آورده، جداگانه محاسبه کند و اگر مازاد بر مؤونه سال بود، خمسش را بدهد يا اين که حتما بايد سال خمسى واحد داشته باشد؟
جواب :
بعد از آن که يک سال از موقعى که فايده بر ده بگذرد، بايد خمس مقدارى را که از خرج سالش زياد آمده بدهد.
خريدن زمين از راه قناعت در زندگى
سوال 127 :
با قناعت و آينده نگرى طىّ چندين سال، از درآمد حاصله چندين قطعه زمين خريدم، آيا به اين زمين‌ها خمس تعلّق مى‌گيرد؟ در صورت تعلق خمس، به قيمت خريد بايد محاسبه شود يا قيمت فعلى؟
جواب :
خمس دارند به قيمت فعلى.
دستمزدى که مسلمان از غير مسلمان و ... مى گيرد
سوال 128 :
دستمزدى که شخص مسلمان از غير مسلمان (مسيحى، زرتشتى و...) يا مسلمانى که خمس نمى‌پردازد، مى گيرد چه حکمى دارد؟
جواب :
خمس ندارد. (به مسأله 1408 رساله مراجعه شود.)
زمين مسکونى که اجرت کار بوده
سوال 129 :
مدت دو سال براى پدرم کار مى کردم و او دستمزدم را نمى‌پرداخت تا اين که زمينى مسکونى برايم خريد، آيا به اين زمين خمس تعلق مى‌گيرد؟
جواب :
چون آن زمين مسکونى مورد نيازتان است، خمس ندارد.
مخلوط شدن پول حقوق با سود سرمايه
سوال 130 :
اگر پولى که از حقوق بوده و سال از آن نگذشته با سود سرمايه ى خمس‌دار، مخلوط شده و استفاده کرده، تکليف چيست؟
جواب :
اگر سود متعلّق خمس بوده، بايد مقدار خمس را با مصالحه به حاکم شرع بپردازد.