مصالحه و دستگردان
معنى دستگردان در خمس و ثمره ى آن
سوال 332 :
معنى دستگردان در خمس چيست و ثمره ى آن چه مى باشد؟
جواب :
دستگردان اين است که حاکم شرع يا وکيل او با کسى که خمس بدهکار است و توانايى دادن آن را به راحتى ندارد، مقدار خمس را اخذ و اعطا مى کند و ثمره ى آن اين است که خمس از عين به ذمّه منتقل مى شود و بدهکارِ خمس بعدا آن را ـ هر چند به تدريج ـ مى دهد.
معناى مصالحه
سوال 333 :
معناى مصالحه کردن در خمس را با يک مثال روشن فرماييد که آيا مصالحه، بخشيدن مقدارى از بدهى خمسى مکلَّف و پرداخت کننده خمس است يا چيز ديگرى است؟
جواب :
معناى مصالحه بخشيدن نيست؛ بلکه در موردى است که مقدار خمس معلوم نيست که حاکم شرع در اين جا با شخص ـ مثلاً ـ مصالحه به نصف مى کند.
حکم مصالحه به کمتر از بدهى
سوال 334 :
آيا با فرض اشتغال ذمّه مکلّف به مبلغى خمس و تمکّن و توان پرداخت و اداى آن، مصالحه به کمتر ممکن است؟ در فرض عدم تمکّن و توان از پرداخت چه طور؟
جواب :
مصالحه به کمتر از مبلغ معيّن کافى از خمس نيست و با فرض عدم تمکن، جاى دستگردان و مهلت دادن است.
چگونگى پرداخت خمس دستگردان شده از درآمد سال آينده
سوال 335 :
در موقع رسيدن سال خمسى، مبلغ ده هزار تومان خمس بدهکار شدم و با وکيل مجتهدم دستگردان کردم، آيا مى توانم از منافع سال آينده؛ آن را بپردازم؟
جواب :
بله، جايز است.
دستگردان و تحويل خمس به يکى ديگر از وکلاى مرجع تقليد
سوال 336 :
مقلّدين حضرتعالى که به يکى از وکلاى شما دستگردان کرده اند، آيا مى توانند بقيه بدهى خود را به وکيل ديگر شما بدهند؟ اگر مستقيما به خود دفتر شما تحويل دهند چه طور؟
جواب :
مانعى ندارد.
خمسى که با مرجع تقليد دستگردان شده و...
سوال 337 :
اگر کسى با مرجع تقليد خود خمس را دستگردان کند، قبل از پرداخت بدهى خمسى خود، آن مرجع فوت کند، تکليف او چيست؟
جواب :
بايد آن را به مرجع حىّ اعلم بدهد يا با اجازه ى او بدهد.
دستگردان خمس سرمايه و رجوع به ديگرى
سوال 338 :
شخصى به فتواى مجتهدى که خمس سرمايه را لازم مى دانسته، خمس سرمايه را حساب کرده و دستگردان نموده است، اکنون به جنابعالى رجوع کرده. آيا مى تواند به فتواى جنابعالى مقدارى را که دستگردان کرده نپردازد؟
جواب :
معناى دستگردان، مديون شدن نسبت به طرف است، با فرض اين که در آن هنگام طبق تقليد خود به عنوان وظيفه نه خطا، اداى خمس کرده است و مديون بيت المال گرديده؛ اکنون هر چند بايد به مقلد (مرجع تقليد) خود بپردازد ولى او مى تواند طبق تشخيص خود از او نگيرد.
کسى که دستگردان کرده و اموالش از بين رفته
سوال 339 :
فردى وجوه شرعيه اش را دستگردان کرده و بدهکارشده است. تمام اموالش در حادثه اى از بين مى رود. آيا ذمّه اش از آن دين خالى شده است؟
جواب :
ذمّه اش از آن دين فارغ نمى شود و بايد با تمکّن به مقدار ميسور بپردازد و مانند ساير ديون ماليّه است.
امکان پرداخت خمس دستگردان شده از درآمد آينده
سوال 340 :
فردى که حساب سالش را کرده و مالش را دستگردان کرده است، آيا مى تواند بعدا از درآمد سال بعد آن خمس را ادا کند يا بايد خمس آن مقدار از درآمد را بدهد؟
جواب :
مى تواند و ديگر واجب نيست خمس آن مقدار از درآمد را بدهد.
دستگردان و رجوع به ديگرى
سوال 341 :
فردى وجوهات مالش را با مرجع تقليدى دستگردان کرده و بعدا مقلّد مرجع تقليد ديگرى شده است. آيا براى دادن آن به مرجع تقليد اوّل، نياز به اذن مرجع تقليد دوّم دارد؟
جواب :
اگر بخواهد آن را به مرجع اوّلى بدهد، بايد با اذن دوّمى باشد.
چگونگى دستگردان مبلغ خمس
سوال 342 :
اگر به خودمان مبلغى به عنوان خمس تعلّق بگيرد و نتوانيم يک مرتبه بپردازيم، دست گردان آن به چه صورت است؟ (در صورتى که مجاز در دستگردان باشيم)
جواب :
از جانب مجيز که حقّ گرفتن را دارد بگيرد، پس از آن از جانب ايشان تا مدّتى به خودش قرض بدهد، به طورى که در پرداختش اخلال به امور نباشد.
طريقه محاسبه خمس بعد از دستگردان
سوال 343 :
اينجانب سال گذشته صد هزار تومان داشتم، مبلغ بيست هزار تومان آن را به عنوان خمس دستگردان کردم و تمام صد هزار تومان را در بانک گذاشتم. اکنون سال خمسى ام فرا رسيده، آيا اگر بيست هزار تومان از درآمد امسال پرداخت کنم کافى است؟
جواب :
بله، کافى است.
حکم تصرف در اموال کسانى که خمس خود را دستگردان کرده ولى...
سوال 344 :
کسانى که سال قرار مى دهند و دستگردان مى کنند، ولى بعدا وجه دستگردان شده را نمى دهند يا مقدار کمى از بدهکارى خمسى خود را داده و بقيه را نمى دهند، آيا تصرف در خانه و اثاث خانه و بقيه اموالشان جايز است؟
جواب :
تصرف در اموالشان جايز است، ولى مديون خمس هستند.
حکم بخشيدن مقدارى از خمس به پرداخت کننده خمس توسط وکيل مرجع تقليد
سوال 345 :
کسانى که از حضرتعالى اجازه اخذ وجوهات و دستگردان و مصالحه دارند، آيا مى توانند در موقع حساب خمسِ اشخاص، مقدارى از خمس را به آن ها ببخشند؟
جواب :
خير، نمى توانند.
نماز در لباسى که با پول خمس داده نشده تهيه شده است
سوال 346 :
اگر کسى با پول خمس داده نشده، لباس خريدارى کند و در آن نماز بخواند حکم آن چيست؟
جواب :
اگر از عين پولى که خمس آن را نداده لباس بخرد تا زمانى که از پول ديگرى خمس آن را نداده، نماز خواندن در آن لباس حرام و بنابر احتياط باطل است.
نگاه کردن به تلويزيونى که خمس به آن تعلق گرفته است
سوال 347 :
نگاه کردن و يا گوش دادن به تلويزيونى که خمس به آن تعلق گرفته است هم براى صاحب آن و هم براى ديگران چه حکمى دارد؟
جواب :
تصرف و استفاده از مال متعلق خمس جايز نيست، مگر با دستگردان در مبلغ واجب آن.
حکم لباسى که به ذمه خريده و پول آن را از مال خمس نداده، پرداخته است
سوال 348 :
شخصى لباس را به ذمه خريده و پول آن را از پولى که متعلق خمس بوده است پرداخته است، آيا معامله او درست است؟ نماز در آن لباس چه حکمى دارد؟ لطفا خريدن به ذمّه را هم توضيح دهيد؟
جواب :
خريد به ذمه، مقابل خريد به عين است و در فرض مزبور معامله و تصرف در آن لباس مانعى ندارد.
حکم مصرف پول هاى متعلّق خمس و غير متعلق خمس و جدا کردن آن با نيّت
سوال 349 :
شخصى داراى دو نوع پول است، يکى پولى که خمس آن را قبلاً پرداخته يا خمس به آن تعلّق نمى گيرد و ديگرى پولى که از درآمد سال او است. اگر اين پول ها با هم مخلوط شوند، آيا مى تواند با نيّت يکى از آن ها را مشخص کند؟ مثلاً از پولى که درآمد سال او است در مؤونه و مخارج زندگى صرف کند تا پول براى او باقى بماند. اگر پول هاى مذکور در بانک باشد چه طور؟
جواب :
مانعى ندارد.
رفتن به منزل کسانى که انسان علم دارد خمس اموال خود را نپرداخته اند
سوال 350 :
رفتن به منزل افرادى که انسان علم دارد خمس اموال خود را نپرداخته اند، چه حکمى دارد؟
جواب :
تا علم به بودن خمس در مال مورد ابتلا ندارد، تصرف در آن ها مانعى ندارد.
غسل کردن با آب خانه خمس نداده
سوال 351 :
خانه اى که با پول خمس نداده ساخته مى شود آيا با آب آن خانه مى توان غسل کرد؟
جواب :
بله، مى شود.
استفاده طلاب از غذاى کسانى که خمس نمى دهند
سوال 352 :
طلاب و اهل علمى که جهت تبليغ و غيره به منزل افرادى مى روند که مى دانند اهل خمس نيستند و در خانه و روى فرش آن ها نماز مى خوانند و از غذاى آن ها مصرف مى کنند، بفرماييد در اين موارد چه وظيفه اى دارند؟
جواب :
اگر علم به بودن خمس در مال مورد ابتلا ندارند، تصرف در آن ها مانعى ندارد.