مستحبات، تعقيبات و مسايل متفرقه نماز
محلّ قنوت در نماز
سوال 777 :
محلّ قنوت در نماز کجا است؟
جواب :
محل قنوت پيش از رکوع رکعت دوم است.
جبران و اعاده قنوت فراموش شده
سوال 778 :
در صورتى که قنوت را فراموش کند، آيا قابل جبران و اعاده است يا نه؟
جواب :
اگر پس از آن که به اندازه رکوع خم شود يادش بيايد، مستحب است بعد از رکوع قضا کند، و اگر در سجده يادش بيايد، مستحب است بعد از سلام، قضا نمايد و احتمال دارد هر جاى نماز که يادش آمد بتواند قنوت را به جا آورد.
جبران قنوتى که عمدا خوانده نشده
سوال 779 :
در صورتى که عمدا قنوت را در محل خودش ـ که رکعت دوم است ـ به جا نياورده، آيا مى تواند بعدا به جا آورد؟
جواب :
در صورتى که عمدا قنوت نخواند، قضا ندارد.
به ياد آمدن فراموشى قنوت حين سجده
سوال 780 :
اگر حين سجده يادمان آمد که قنوت نخوانده ايم، چه حکمى دارد؟
جواب :
مستحب است بعد از سلام نماز، قضا نمايد.
به ياد آوردن فراموشى قنوت بعد از سجدتين يا بعد از نماز
سوال 781 :
اگر بعد از سجده ى دوم يادش آمد که قنوت به جا نياورده يا بعد از نماز يادش آمد که قنوت به جا نياورده، چه حکمى دارد؟
جواب :
احتمال دارد هر جاى نماز که يادش آمد، بتواند قنوت را به جا آورد.
به ياد آوردن قنوت در رکعت سوم
سوال 782 :
اگر در رکعت سوم يادمان آمد که قنوت را در رکعت دوم نخوانده ايم، نماز چه حکمى دارد؟
جواب :
چنان چه ذکر شد، احتمال دارد هر جاى نماز که يادتان آمد بتوانيد قنوت را به جا آوريد.
خواندن قنوت در رکعت اوّل
سوال 783 :
اگر سهوا قنوت را در رکعت اوّل به جاى رکعت دوم بخوانيم، چه حکمى دارد؟
جواب :
احتياطا سجده ى سهو به جا آوريد و اين قنوت کفايت از قنوت در رکعت دوم نمى کند.
قنوت در جماعت اهل سنّت
سوال 784 :
گاهى در نماز جماعت اهل سُنّت پس از رکوع، قنوت مى خوانند. تکليف شيعيانى که در نماز جماعت آن ها شرکت کرده اند چيست؟
جواب :
اگر به قصد ذکر مطلق بگويند، اشکال ندارد.
خواندن قنوت به زبان غير عربى
سوال 785 :
آيا مى توان قنوت را به غير از زبان عربى خواند؟
جواب :
اظهر جواز قنوت به زبان غير عربى است، ولى به هر لغتى که مى خواند، بايد صحيح بخواند تا وظيفه قنوتى را انجام داده باشد.
ذکرى که خواندن آن در قنوت نماز مستحب است
سوال 786 :
چه ذکرى در قنوت مستحب است خوانده شود؟
جواب :
هر ذکرى در قنوت بگويد، اگرچه يک «سبحان اللّه » باشد، کافى است و بهتر است بگويد: «لا اله الا اللّه الحليم الکريم، لا اله الا اللّه العلى العظيم، سبحان اللّه ربّ السموات السبع و ربّ الارضين السبع و ما فيهنّ و ما بينهنّ و ربّ العرش العظيم والحمدللّه رب العالمين.»
خواندن ذکر ديگرى غير از دعا در قنوت
سوال 787 :
آيا غير از دعا مى توانيم در قنوت ذکر ديگرى را بخوانيم؟
جواب :
خواندن هر ذکرى در قنوت، اگرچه يک «سبحان اللّه » باشد، کافى است.
خواندن آيه سجده دار در قنوت
سوال 788 :
اگر در قنوت سهوا آيه ى سجده دار خوانديم، چه حکمى دارد؟
جواب :
بعد از نماز سجده ى آن را به جا آوريد.
ارتفاع مطلوب بالا بردن دست ها در قنوت
سوال 789 :
بالا بردن دست ها در قنوت تا چه ارتفاعى مطلوب است؟ و اگر در قنوت دست ها بالاتر از صورت قرار گيرد، اشکال دارد؟
جواب :
اشکال ندارد، ولى خوب است دست ها را تا مقابل صورت بلند کند.
غلط خواندن ذکر قنوت
سوال 790 :
اگر ذکر و يا دعاى قنوت را غلط بخوانيم، آيا نماز باطل مى شود يا نه؟
جواب :
اگر عمدا باشد، احتياط در اعاده ى نماز است.
خواندن شعر فارسى در قنوت
سوال 791 :
آيا مى توانيم در قنوت شعرى که به صورت فارسى مى باشد بخوانيم؟
جواب :
اگر جهت دعا يا ذکر دارد، مى شود خواند.
طولانى کردن بيش از حدّ قنوت
سوال 792 :
طولانى کردن بيش از حدّ قنوت چه حکمى دارد؟
جواب :
طول دادن قنوت مطلقا مستحب است و حدّى ندارد.
برگرداندن نگين انگشتر در هنگام قنوت
سوال 793 :
حکم برگرداندن نگين انگشتر به طرف کف دست در قنوت چيست؟ آيا مستحبّ است يا بدعت محسوب مى شود؟
جواب :
اصل عمل وارد شده است و در حال قنوت، بدون قصد ورود مانعى ندارد.
دخالت اختلافات در قنوت نماز
سوال 794 :
اگر در قنوت نمازهاى يوميّه هنگام گفتن دُعاى «اللهمّ اغفر للمؤمنين» غير از دشمنان خود را قصد کند، اشکال دارد؟
جواب :
مؤمن نبايد با مومن ديگر از جهت ايمانش مخالف باشد.
قنوت نماز وتر و ذکر اسم افراد
سوال 795 :
در قنوت نماز وتر هنگامى که مى خواهيم براى فرد خاصّى دعا کنيم، آيا به خاطر جهل به اسم مى توانيم او را به صورت ضمير ياد کنيم؟ يا به نحو ديگرى توصيه مى فرماييد؟
جواب :
به صورت ضمير اشکال ندارد و يا به نحو «اللّهم اغفر للمنظورين من المؤمنين و المؤمنات».
سوال 796 :
در قنوت نماز وتر، آيا کسانى که به زبان عربى مسلّط نيستند، مى تواند چنين بگويند: «اللهم اغفر لبابا، اللهم اغفر لمحمّد آقا و...»؟
جواب :
مادامى که ذکر اسم باشد و غلط به حساب نيايد، اشکال ندارد.
فراموشى قنوت نماز غفيله
سوال 797 :
قنوت نماز غفيله را فراموش کردم و در حال رکوع و يا بعد از سجده يادم آمد، وظيفه ام چيست؟ آيا بايد نماز را اعاده کنم؟
جواب :
اعاده مانعى ندارد، هر چند لازم نيست و تدارک آن رجاءا پس از آن مانعى ندارد.
تسبيح حضرت زهرا ـ عليهاالسّلام ـ
سوال 798 :
در تعقيبات نماز، به تسبيح حضرت فاطمه زهراء ـ عليهاالسّلام ـ خيلى سفارش شده است؛ آيا دليلى هست که بايد قبل از ديگر تعقيبات خوانده شود؟
جواب :
از روايت «قبل أن تُثنِّىَ رجليک» فورى بودن استفاده شده است.
تداخل دو نماز مستحبّى
سوال 799 :
آيا دو نماز مستحبّى (مانند نماز نافله مغرب با نماز غفيله يا نماز جعفر طيّار با نماز شب) را مى توان به نحو تداخل به جا آورد؟
جواب :
اظهر جواز تداخل است در نماز غفيله و نافله ى مغرب (جامع المسائل، ص 249) و نيز هر مورد که تداخل وارد شده باشد، هم چنين است مثل نماز جعفر ـ عليه السّلام ـ و نوافل ليل و نهار، و در غير آن، تداخل، موافق اصل نيست و به قصد رجا مانعى ندارد؛ در حالى که قصد اصلى را بر يکى قرار مى دهد.
دست دادن بعد از نماز
سوال 800 :
آيا دست دادن مؤمنين بعد از هر نماز سند روايى دارد و مستحبّ است؟
جواب :
در خصوص بعد از نماز، روايتى به نظر نرسيده است.
سوال 801 :
آيا دست دادن پس از نماز و فاصله افتادن بين نماز و تعقيبات، موجب از بين رفتن فضيلت تعقيبات مى شود؟ و اگر انسان به ديگران دست ندهد و شبهه بى احترامى به آنان به وجود آيد، دست دان مقدم است يا ذکر تعقيبات نماز؟
جواب :
دست دادن در خصوص بعد از نماز وارد نشده است، ولى اين مقدار فاصله بين نماز و تعقيبات مانعى ندارد.
چگونگى نماز خواندن مستحبى
سوال 802 :
کيفيت خواندن نمازهاى مستحبى را بيان فرماييد؟
جواب :
نمازهاى مستحبى زياد است و آن ها را نافله گويند. در بين نمازهاى مستحبى به خواندن نافله هاى شبانه روز بيشتر سفارش شده که جهت اطلاع از آن ها به مسأله ى 638 رساله رجوع شود.
کيفيت نماز شب
سوال 803 :
لطفا کيفيت خواندن نماز شب را توضيح دهيد؟
جواب :
از يازده رکعت نافله ى شب، هشت رکعت آن بايد به نيّت نافله شب و دو رکعت آن به نيّت نماز «شفع» و يک رکعت آن به نيّت نماز «وتر» خوانده شود و دستور کامل نافله شب در کتاب هاى دعا گفته شده است.
روش آسان تر براى خواندن نماز شب
سوال 804 :
آيا براى خواندن نماز شب، روش آسان ترى وجود دارد؟
جواب :
به اين که اقتصار بر واجبات آن کند.
هديه ثواب واجبات به ديگران
سوال 805 :
آيا ثواب اعمال واجبى مثل نماز و روزه را مى توان براى ديگران هديه کرد؟
جواب :
ظاهرا فى الجمله مى توان هديه کرد.
حکم سلام به ائمه بعد از نماز
سوال 806 :
سلام به امامان که بعد از پايان نماز مى خوانند، چگونه است؟
جواب :
بنابر عمومات از روايات عملى است که انجام آن مطلوب است.
اشتباه در تسبيحات حضرت زهرا ـ عليهاالسّلام ـ
سوال 807 :
اگر کسى در تعداد تسبيحات حضرت زهرا اشتباه کرده و مثلاً الحمدللّه را بيشتر از 33 مرتبه بگويد، چه بايد بکند؟
جواب :
اشکال ندارد.
وظيفه فرزند در قبال نماز نخواندن والدين
سوال 808 :
وظيفه فرزند در قبال نماز نخواندن پدر در زمان حيات و پس از مرگ چيست؟
جواب :
در زمان حيات دست از ارشاد و نصيحت او برندارد و پس از مرگ هم اگر پسر بزرگ او باشد، احتياطا قضاى نمازهاى پدر بر او واجب است.
حکم نماز در صورت قهر بيش از سه روز
سوال 809 :
آيا قهر بيش از سه روز موجب بطلان نماز مى شود و اگر اين قهر موجب آرامش در زندگى شود چه طور؟
جواب :
موجب بطلان نماز او نمى شود.
نافله خوانى به جاى نماز قضا
سوال 810 :
آيا مى شود به جاى نماز قضا نافله بخوانيم؟ و اگر کسى نماز قضا بر عهده داشته باشد، مى تواند نافله بخواند؟
جواب :
مى تواند نافله بخواند؛ ولى جاى نماز قضا را نمى گيرد.
طريق تحصيل حضور قلب در نماز
سوال 811 :
لطفا راه به دست آوردن توجه و حضور قلب در نماز را بيان فرماييد؟
جواب :
آن چه مهم است اين است که مراقبت کند که با اختيار و قدرت حالت حضور قلب را از دست ندهد.
قضاى نمازهايى که حضور قلب در آن ها نيست
سوال 812 :
در انجام واجبات حضور قلب ندارم، آيا اين ها مورد قبول خداوند است؛ چنان چه بهبودى يابم، بايد آن ها را قضا نمايم؟
جواب :
قضاى آن ها واجب نيست.
احکام شک و سهو در نماز
شک در نماز در اثر ضعف حافظه
سوال 813 :
شکّ در نماز در اثر ضعف حافظه؛ آيا حکم شک هاى ذکر شده در رساله را دارد [منظور شک هاى مبطل است] يا نبايد به آن اعتنا کند؟
جواب :
فرقى در احکام شکّ بين مورد ضعف حافظه و قوّت آن نيست و اگر کثيرالشکّ باشد، اعتنا نکند.
عدم اعتنا به شک در سجده هنگام تشهّد
سوال 814 :
اگر انسان در اثناى تشهّد شک کند که سجده ى دوّم را به جا آورده يا نه، فرموده ايد نبايد اعتنا کند؛ آيا شکّ در اثناى ذکر مستحبّى تشهّد هم همين حکم را دارد؟
جواب :
بله، همين حکم را دارد.
شک در عدد «ايّاک نعبد و ايّاک نستعين» در نماز امام زمان ـ عليه السّلام ـ
سوال 815 :
شکّ در عدد «ايّاک نعبد و ايّاک نستعين» در نماز حضرت بقيّة اللّه ـ عجّل اللّه تعالى فرجه الشّريف ـ و يا شکّ در تسبيحات نماز حضرت جعفر و امثال آن، چه حکمى دارد؟ خصوصا در صورت نذر و اجاره؟
جواب :
تا وقتى که فارغ از محلّ نشده است، بنابر اقلّ بگذارد.
شکّ در يک يا دو رکعت در حال قيام
سوال 816 :
نمازگزار در حال قيام، در يک يا دو رکعت شک مى کند. وظيفه اش چيست؟
جواب :
بايد صبر نمايد و تامّل کند، و اگر احتمال مى دهد که با عقب انداختن تامّل، مطلب از ذهنش نمى رود، مى تواند به قرائت به قصد قربت ادامه دهد و بعد تأمّل کند.
عدم اعتنا به شک در نافله چهار رکعتى[دو نماز دو رکعتى]
سوال 817 :
اگر در نماز نافله اى که دو تا دو رکعتى پشت سر هم هستند، شک کند که در رکعت دوّم از دو رکعت اوّل است يا در رکعت اوّل از دو رکعت دوّم است؛ چه وظيفه اى دارد؟
جواب :
به شکّش اعتنا نمى کند و مى تواند بنا بگذارد که در رکعت سوم است و بنا بر اقلّ، افضل است.
شک در به جا آوردن سجده دوّم در حال برگشت مجدّد به اوّل تشهد
سوال 818 :
اگر در حال خواندن تشهّد، به جهتى (نسيان ذکر يا شک در محلّ) به اوّل تشهّد برگردد و در اداى سجده دوم شک کند؛ چه تکليفى دارد؟
جواب :
بايد آن سجده را هم به جا آورد، زيرا به محلّ برگشته و شک کرده است.
ادامه دادن نماز در حال شک به اميد اين که با تفکّر به يقين برسد
سوال 819 :
اگر نمازگزار در نماز، شکى برايش پيش آيد و در حال شک، نماز را به اميد اين که با فکر کردن به يقين مى رسد ادامه دهد و بعد از ادامه دادن به يک طرف شک يقين پيدا کند؛ آيا لحظاتى که با شک و ترديد نماز خوانده به اصل نماز لطمه اى نمى زند؟
جواب :
خير، اشکال ندارد.
شک در وضو بعد از نماز
سوال 820 :
تکليف کسى که بعد از نماز شک مى کند که هنگام نماز وضو داشته يا نه چيست؟
جواب :
نمازى که خوانده صحيح است.
راه حلّ مناسب براى جلوگيرى از حواس پرتى در نماز
سوال 821 :
کسانى که در نماز حواس پرتى دارند، وظيفه شان چيست؟ آيا راه حل مناسبى براى جلوگيرى از حواس پرتى وجود دارد؟
جواب :
اختيارا بايد حواس خود را جمع کند و قبل از خواندن نماز معوّذتين را بخواند.
شک زياد در نيّت نماز و غسل
سوال 822 :
در نماز زياد شک مى کنم، هم چنين در غسل و هنگام غسل شک مى کنم که آيا نيت را درست گفته ام يا نه، چه کنم؟
جواب :
به اين شک ها نبايد اعتنا کنيد.
انجام منافى هنگام از سرگيرى نماز
سوال 823 :
کسى که در نماز شک باطل کننده برايش پيش آمده و مى خواهد نماز را از سر بگيرد؛ آيا نياز به انجام منافى براى شکستن نماز است؟
جواب :
خير، نيازى به آن ندارد.
شک در صحّت نماز و از سر گرفتن نماز بدون شکستن آن
سوال 824 :
شخصى که در نماز شک به صحيح بودن نماز مى کند؛ آيا مى تواند بدون شکستن نماز، آن را رها کرده و نماز را از سر بگيرد؟
جواب :
نمى تواند و بايد به وظيفه شک عمل کند.
شک در مقدّمات و جزييات نماز
سوال 825 :
اگر شک در خارج شدن باد از شکم، درست بودن وضو و شک در درست گفتن تکبيرة الاحرام پيش بيايد؛ تکليف چيست؟
جواب :
به اين شک ها نبايد اعتنا کند.
شک در نيّت نماز
سوال 826 :
اگر نمازگزار در نيّت خود شک کند که نيّت را درست گفته يا نه؛ چه کار بايد بکند؟
جواب :
به شکّش اعتنا نکند.
شک در اين که نماز ظهر است يا عصر
سوال 827 :
اگر نمازگزار شک کند که رکعت آخر نماز ظهر است يا اوّل عصر؛ تکليفش چيست؟ آيا وسعت يا تنگى وقت، در حکم، تأثير دارد؟
جواب :
بنا مى گذارد که در نماز ظهر است؛ يعنى به قصد ظهر نماز را تمام کند اگر نماز ظهر را نخوانده باشد و اين در صورتى است که در وقت مختصّ به ظهر يا مشترک باشد؛ اما در وقت مختصّ به عصر، در صورتى که قصد امر فعلى داشته، بدون تقييد به عنوان، بلکه مجرّد تطبيق در مقصود، قصد نماز عصر مى نمايد و اتمام مى کند.
شک در يک يا دو رکعت در حال قيام
سوال 828 :
اگر نمازگزار در حال قيام شک کند که يک رکعت خوانده است يا دو رکعت؛ وظيفه اش چيست؟
جواب :
نمازش باطل است.
شک در انجام رکوع
سوال 829 :
اگر نمازگزار در هنگام گفتن «سمع اللّه » شک کند که رکوع را انجام داده يا نه؛ تکليفش چيست؟ هم چنين اگر در حال قنوت شک کند که حمد و سوره را خوانده يا نه؛ چه کار بايد بکند؟
جواب :
بايد به شکش اعتنا نکند.
شک در تعداد سجده
سوال 830 :
اگر کسى در تعداد سجده هاى به جا آورده شک کند؛ تکليفش چيست؟
جواب :
اگر بعد از محل است اعتنا نکند مثل اين که در حال تشهّد يا قيام باشد، به خلاف اين که در حال جلوس و يا حال نهوض براى قيام باشد که مشکوک را به جا مى آورد.
شک در اداى سجده هنگام تشهد
سوال 831 :
اگر نمازگزار در هنگام خواندن تشهد شک کند که سجده دوم را به جا آورده يانه، چه کار بايد بکند؟
جواب :
به شک خود اعتنا نکند.
شک در تماس مهر با پيشانى
سوال 832 :
اگر نمازگزار بعد از سجده اوّل يا دوم شک کند که موهاى سر يا چيز ديگرى مانع از رسيدن پيشانى به مهر بوده يا نه؛ وظيفه اش چيست؟
جواب :
به شک خود اعتنا نکند.
شک در رکعات 3 و 4 حين قيام
سوال 833 :
اگر نمازگزار در حين قيام در رکعت 3 و 4 شک کند، و بعد از شک يادش بيايد که در رکعت قبل يک سجده را فراموش کرده؛ حکمش چيست؟
جواب :
اظهر بطلان نماز است به جهت عدم احراز رکعتين تامّتين (دو رکعت تمام). (مسأله ى 986 رساله.)
ظن به رکعت چهارم بعد از شک بين 3 و 4
سوال 834 :
کسى که در رکعت سوم و چهارم شک مى کند و بعد از فکر کردن، ظن به چهار برايش حاصل مى شود، اگر احتمال دهد که سه رکعت خوانده و يک رکعت احتياط با نيّت رجاى تبعيّت از امر واقعى بخواند؛ آيا نماز احتياط خوانده شده بى اثر است يا حرام؟
جواب :
بدون تبيّن و روشن شدن خطا، بى اثر است.
شک در تعداد تسبيحات
سوال 835 :
اگر هنگام خواندن تسبيحات اربعه شک کنم که دوبار تکرار کرده ام يا سه بار، وظيفه ام چيست؟ در اذکارى که از محل آن ها نگذشته و شک در صحت آن ها دارم، آيا نياز به اعاده ذکر هست؟
جواب :
در مورد اوّل اگر قاصد سه مرتبه است يک بار ديگر بگويد و در مورد دوم، نيازى به اعاده ى ذکر ندارد.
شک بعد از سلام
سوال 836 :
اگر بعد از سلام نماز سه رکعتى شک کنم در صورتى که يک طرف شک صحيح نباشد، [مثلاً در نماز مغرب شک بين 2 و 4]؛ آيا نبايد به آن اعتنا کرد؟
جواب :
در اين صورت نماز باطل است.
کثير الشکّ
تعريف کثير الشکّ
سوال 837 :
کسى که در سه چيز مختلف در سه نماز پشت سر هم شک مى کند؛ آيا کثير الشکّ است؟
جواب :
تحقق کثرت عرفيّه بنابر اظهر به اين است که در سه فرد مثل هم و پشت سر هم سه شک همانند همديگر بنمايد، مثلاً در سه نماز ظهر در رکوع رکعت اوّل هر سه ى آن ها شک کند.
مراد از کثير الشکّ بودن
سوال 838 :
آيا مراد از کثير الشکّ بودن، فقط نماز فرادا (واجب) است يا بقيه نمازها مثل نماز مستحبى، جماعت و.... را نيز شامل مى شود؟
جواب :
اظهر رعايت خصوصيات شک کثير در انتفاى حکم شک است مثل رکوع رکعت اوّلى از فريضه ى صبح.
کثير الشکّ شدن
سوال 839 :
آيا کثير الشکّ، در شک سوم نبايد به شک خود اعتنا کند يا در شک چهارم؟
جواب :
صدق عرفى ملاک است که بنابر اظهر با شک سوّم محقّق مى شود.
شک در نماز فرادا
سوال 840 :
کسى که در نماز جماعت شکى برايش پيش نمى آيد ولى در فرادا شک مى کند، اگر معمولاً نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا را به جماعت بخواند؛ براى محاسبه کثير الشّک شدن بايد چه کار کند؟
جواب :
بايد سه شک متماثل در سه نماز صبح برايش پيش بيايد و اگر احيانا در نمازهاى غير صبح شک کرد، حکم کثير الشّک ندارد.
شک در کثير الشّک شدن يا وسواسى شدن
سوال 841 :
شخصى که نمى داند کثير الشکّ است يا وسواسى، گفته شده که در هر دو صورت وظيفه اش اين است که اعتنا نکند. آيا در هر حالتى عدم اعتنا، مختل کننده نماز نيست و هيچ تفاوتى وجود ندارد؟
جواب :
تفاوتى ندارد.
عمل به ظن (گمان)
سوال 842 :
کسى که در تمام اعمال خود کثير الشّک شده؛ آيا مى تواند به ظن عمل کند؟
جواب :
بله مى تواند.
وظيفه کسى که در همه اعمال خود شک کند
سوال 843 :
وظيفه ى کسى که در همه اعمال عبادى و غير عبادى خود شک هاى مختلفى مى کند؛ چيست؟
جواب :
اگر واجد شروط کثير الشّک است، به شک هاى خود اعتنا نکند.
متوجه شدن کثيرالشکّ
سوال 844 :
کثيرالشکّ اگر در حالى که شکّ دارد نيّت نماز ظهر کرده يا عصر، مقدارى از نماز را خواند و پس از آن متوجه شد؛ چه وظيفه اى دارد؟
جواب :
اگر به نيّت ما فى الذمّه و يا وظيفه ى فعليّه بوده، مانعى ندارد.
شک در رکعت 1 و 2 براى کثير الشّک در نماز چهار رکعتى
سوال 845 :
آيا شک بين 1 و 2 براى کثير الشّک، موجب بطلان نماز مى شود؟
جواب :
خير، بنا را بر دو مى گذارد.
عمل نکردن به مسايل کثير الشّک
سوال 846 :
شخصى در نمازهاى خود شک مى کند و با اين که مى تواند مسايل شک را ياد بگيرد؛ اما اين کار را نمى کند؛ و نماز را بر هم مى زند و از سر مى گيرد؛ آيا نمازهاى او صحيح است؟
جواب :
باطل کردن نماز حرام است و بايد به وظايف شک عمل کند (مسأله ى 984 رساله)؛ هر چند نمازى که بعد از ابطال مى خواند، صحيح است.
کثيرالشکى که هنگام شک، نماز خود را اعاده مى کند
سوال 847 :
کسى که کثير الشّک است و در هر بار شک کردن نماز را مى شکند و نماز را دوباره مى خواند و اين حالت براى او عادت شده؛ آيا مى تواند آيه يا کلمه اى را که شک دارد به قصد قربت مطلق دوباره بخواند تا به تکرار نماز گرفتار نشود؟
جواب :
مى تواند.
شک زياد در تسبيحات
سوال 848 :
کسى که هميشه در تسبيحات اربعه شکّ مى کند که دو بار گفته است يا سه بار، چه کند؟
جواب :
اعتنا نکند.
خارج شدن از کثير الشّک
سوال 849 :
در خارج شدن از کثير الشّک در نماز فرموده اند: «اگر در سه نماز شک نکند، از حالت کثيرالشکى خارج شده»؛ آيا نمازها بايد يوميّه باشد؟
جواب :
بايد در خصوصيات مثل همان سه شکى باشد که کثرت را آورده است.
کثير الشّک در نمازهاى دو رکعتى و سه رکعتى
سوال 850 :
آيا کثير الشّک در نمازهاى دو رکعتى و سه رکعتى، نبايد به شک خود اعتنا کند؟ در شک بين 1 و 2 در نمازهاى چهار رکعتى چه طور؟
جواب :
فرقى نمى کند.
عمل نکردن به وظيفه کثير الشّک
سوال 851 :
فردى هستم کثير الشّک، که اگر به وظيفه کثير الشّک عمل کنم شيطان مرا وسوسه کرده و احتمال را بر کمتر داده و از اين که عمل را کمتر انجام داده ام ناراحتم، و اگر به وظيفه کثير الشّک عمل نکنم باز وسوسه مى شوم که چرا به احکام عمل نمى کنى؟ آيا مى توانم شک را عادى حساب کنم و بنابر احکام شک عمل کنم؟
جواب :
اگر کثير الشّک شديد به اين که در سه عمل متماثل متوالى شک مشابه کرديد نمى توانيد بنابر اظهر حکم کثير الشّک را اجرا نکنيد؛ مگر در امور مطلوبه ى مطلقه مثل اذکار و قرائت قرآن.
حواس پرتى مأموم
سوال 852 :
اگر مأموم آن چنان دچار حواس پرتى باشد که مثلاً در حال «سمع اللّه » نمى داند که همراه جماعت رکوع کرده يا نه؛ چگونه بايد عمل کند؟
جواب :
به جماعت ادامه دهد.
سجده ى سهو
قنوت اشتباه ى
سوال 853 :
اگر در رکعت اوّل اشتباها قنوت به جا آورده شود، آيا سجده ى سهو لازم مى شود؟
جواب :
احتياطا لازم مى شود.
چگونگى خواندن سجده سهو
سوال 854 :
لطفا چگونگى خواندن و اجزاى سجده سهو را ذکر کنيد؟
جواب :
بعد از سلام نماز فورا نيّت سجده سهو کند و پيشانى را بر چيزى که سجده بر آن صحيح است بگذارد و بنابر احتياط واجب بگويد: «بسم اللّه و باللّه و صلّى اللّه على محمد و آل محمد» يا «بسم اللّه و باللّه ، اللهم صل على محمد و آل محمد»، ولى بهتر است بگويد «بسم اللّه و باللّه السلام عليک ايها النبى و رحمة اللّه و برکاته»، بعد بايد بنشيند و دوباره به سجده رود و يکى از ذکرهايى که گفته شد را بگويد و بنابر اظهر وقتى سر از سجده برداشت، تشهد بخواند و سپس سلام دهد.
تکبير قبل از سجده ى سهو
سوال 855 :
قبل از رفتن به سجده ى سهو تکبير لازم است يا نه؟ و آن تکبير آيا تکبيرة الاحرام است يا تکبيرِ رفتن به سجده، (مثل تکبير مستحبى قبل از رفتن به سجده)؟
جواب :
تکبير براى سجده سهو واجب نيست و در استحبابش براى غيرامامِ جماعتى که قصد اعلام به ديگران را دارد، محل تأمّل است؛ مگر آن که به اميد مطلوبيّت از طريق فتواى شيخ و بعض متأخّرين بگويد و احکام تکبيرة الاحرام را ندارد.
تکرار ذکر سجده ى سهو
سوال 856 :
آيا مى شود ذکر سجده ى سهو را تکرار کرد، يعنى يکى از سه ذکر وارد شده در رساله را تکرار نمود؟
جواب :
جايز است.
تبديل ذکر سجده ى سهو
سوال 857 :
آيا مى شود يکى از سه ذکر وارد شده در رساله را در سجده ى اوّل سجده ى سهو و يکى ديگر را در سجده ى دوّم آن خواند؟
جواب :
جايز است.
خواندن دعا در سجده ى سهو
سوال 858 :
آيا مى توان در ادامه ى ذکر سجده ى سهو دعا بخوانيم، چه طولانى باشد چه کوتاه؟
جواب :
اذکار و دعاهاى ديگر را هم مى شود خواند.
لزوم انجام سجده سهو در صورت قيام کامل يا نيمه تمام
سوال 859 :
در صورتى که نمازگزار سهوا قيام کامل يا قيام نيمه تمام نمود، چه وظيفه اى دارد؟ در صورتى که اين عمل عمدى باشد؛ چه وجهى دارد؟
جواب :
در مورد اوّل احتياطا سجده ى سهو به جا آورد و در صورت عمد، اگر به قصد جزئيت نباشد و فعل کثير هم نباشد، اشکال ندارد.
پيش آمدن چند مورد سجده ى سهو در يک نماز
سوال 860 :
اگر در يک نماز بيش از يک مورد سجده سهو پيش آمد؛ آيا خواندن يک سجده سهو کفايت مى کند؟
جواب :
خير، تداخل نمى کند.
سجده سهو در نماز مستحبى
سوال 861 :
آيا نمازهاى مستحبى سجده سهو دارند؟
جواب :
خير.
فراموش کرن سجده سهو
سوال 862 :
اگر انسان سجده سهو را فراموش کند و بعد از مدتى متوجه شود، چه کار کند؟ آيا مى تواند بدون شرايط نماز آن را به جا آورد؟
جواب :
على الاحوط بايد با تمام شرايط نماز آن را به جا آورد.
خواندن سوره قبل از حمد
سوال 863 :
اگر سهوا سوره را قبل از حمد بخوانيم، آيا سجده سهو واجب مى شود؟
جواب :
احتياطا بعد از حمد باز سوره بخواند و سجده ى سهو هم به جا آورد.
نماز احتياط
رو برگرداندن قبل از نماز احتياط
سوال 864 :
شخصى در اثر جهل به مسأله پس از سلام نماز و قبل از نماز احتياط صورت را برمى گردانده و پشت به قبله مى کرده؛ آيا نمازهاى او صحيح است؟ و اگر شک دارد که با اين مقدار صورت برگرداندن، پشت به قبله شده يا نه؛ چه صورتى دارد؟
جواب :
در صورت اوّل اصل نماز را اعاده مى کند و با شکّ در منافى و به جاى آوردن نماز احتياط، نماز صحيح است.
خواندن نماز احتياط با گمان به رکعت
سوال 865 :
در جايى که بعد از شکّ، گمان به رکعت پيدا کند ـ مثلاً بعد از شکّ سه و چهار، گمان پيدا کرد که چهار رکعت خوانده است ـ ، آيا مى تواند براى امتثال امر واقعى، نماز احتياط بخواند؟
جواب :
اگر قبل از شروع در نماز احتياط گمان پيدا کرده است، نماز احتياط بر او واجب نيست.
ورود کسى که بايد نماز احتياط بخواند به نماز ديگر
سوال 866 :
کسى که در نماز چهار رکعتى شکّ بين سه و چهار و يا شکّ ديگرى کند، و پيش از خواندن نماز احتياط وارد نماز ديگر شود؛ تکليفش چيست؟
جواب :
اگر نماز دوم مترتّب بر نماز اوّلى نباشد ـ مثل نماز عصر و قضاى نماز صبح ـ اظهر صحّت نماز دوّم است و احوط به جا آوردن نماز احتياط بعد از نماز دوّم و اعاده ى نماز اوّلى بعد از آن است، اما در صورتى که نماز دوّم مترتّب بر نماز اوّلى باشد ـ مثل ظهر و عصر ـ اگر عمدا اين کار را کرده، نماز دوّم باطل است؛ و اگر سهوا بوده پس خالى از وجه نيست که از نماز دوّم به نماز احتياط عدول کند، و احتياط در اعاده ى اصل نماز با اين عدول است.
حدث در نماز احتياط
سوال 867 :
شخصى بين نماز احتياط حدثى از او سر زده است؛ آيا اعاده ى رکعت احتياط به تنهايى کافى است يا بايد نماز را هم اعاده کند؟
جواب :
بايد اصل نماز را اعاده کند.
گمان بعد از شک
سوال 868 :
اگر نمازگزار بعد از شکى که براى آن، نماز احتياط لازم است، گمان پيدا کند و طبق گمان عمل کند؛ آيا نماز احتياط بخواند يا نه؟
جواب :
خير، نخواند.
تنگى وقت براى نماز عصر و نماز احتياط ظهر
سوال 869 :
اگر شخصى در نماز ظهر شکى کند که نماز احتياط دارد، و وقت نماز عصر آن قدر تنگ است که ممکن نباشد حداقل يک رکعت عصر را پيش از غروب بخواند؛ در اين صورت کدام يک را بايد مقدّم دارد؟
جواب :
بايد نماز عصر را بخواند و نماز ظهر را بعدا قضا کند.
نماز احتياط براى فردى که خوابيده نماز مى خواند
سوال 870 :
شخصى که نماز چهار رکعتى را خوابيده مى خواند، اگر بين سه و چهار شکّ کند، يک رکعت نماز احتياط بخواند يا دو رکعت نشسته يا به نيّت بستگى دارد؟
جواب :
دو رکعت نشسته وظيفه ى او است.
خواندن نماز احتياط اضافى
سوال 871 :
بنابر علتى (مثلاً شک در نماز چهار رکعتى در رکعت سه و چهار) نماز احتياط بر نمازگزار واجب شده است، پس از خواندن نماز احتياط فهميد که نمازش صحيح بوده؛ آيا نماز احتياط اضافى باعث باطل شدن نماز مى شود؟
جواب :
خير.
نماز قضا
قضاى نماز شخص بيهوش
سوال 872 :
شخص مريضى که سکته کرده و مدّتى بسترى بوده و هيچ گونه قدرتى بر حرکت نداشته و به علاوه حواسّش هم به جا نبوده، آيا نماز از او ساقط است يا نه؟
جواب :
اگر در تمام وقت نماز بيهوش بوده، آن نمازها قضا ندارد.
اشتباه در وضو
سوال 873 :
به جهت ندانستن مسأله، وضو را اشتباه مى گرفتم. آيا نمازهايى که با آن وضوها خوانده ام بايد قضا نمايم؟
جواب :
بايد قضا کنيد.
اشتباه در وضوى نيابتى
سوال 874 :
کسى که وظيفه اش وضو به کمک نايب بوده امّا چگونگى وضوى نيابتى را نمى دانسته و وضوى نيابتى را اشتباه انجام داده، آيا نمازهايى را که خوانده است صحيح است يا بايد قضا نمايد؟
جواب :
اگر وضو باطل بوده است، بايد قضا کند.
نماز با تيمّم و با شرم از غسل
سوال 875 :
هنگامى که تازه مکلّف شده بودم گاهى جنب مى شدم. ولى چون از خانواده شرم داشتم براى غسل به حمّام نمى رفتم و با تيمّم نماز مى خواندم. اکنون نمازهايى که با آن حالت خوانده شده است، بايد قضا شود يا خير؟
جواب :
اگر آن قدر غسل را به تأخير انداخته تا اين که وقت تنگ شده و ديگر براى غسل وقت نداشته و در اين وقت تيمّم کرده است، نمازهايش قضا ندارد، اگرچه معصيت کرده است؛ و در غير اين صورت بايد قضا شود.
نماز در لباسى که خمس آن داده نشده
سوال 876 :
حکم نماز و عبادات انجام شده در لباس هايى که از پول خمس نداده تهيه شده اند چيست؟ آيا بايد قضا شود؟
جواب :
اگر خمس به خود لباس تعلّق گرفته، حکم نماز در لباس غصبى را دارد، که در رساله مذکور است، و هم چنين اگر آن را به نحو متعارف که معامله ى به ذمّه است نخريده باشد بلکه با خود پولى که خمسش را نداده خريده باشد نيز لباس غصبى محسوب مى شود.
عدم قضاى نمازهاى افرادى که شيعه شده اند
سوال 877 :
شخصى از طايفه اهل حق، که اهل نماز و ساير دستورات شرعى نيستند، شيعه شده است، آيا بايد نمازهايش را قضا کند؟
جواب :
اگر از اوّل جزو اين فرقه بوده، قضا ندارد.
شک در داشتن نماز قضا
سوال 878 :
اينجانب نمى دانم نماز قضا دارم يا نه، و اصلاً به ياد نمى آورم. تکليف چيست؟
جواب :
تکليفى نداريد.
کسى که در نماز نياز به کمک دارد
سوال 879 :
اگر شخصى در خواندن نماز احتياج به کمک داشته باشد و شخص کمک دهنده به موقع نتواند کمک کند، آيا مى تواند نماز را بعدا به صورت قضا بخواند؟
جواب :
بايد به هر طورى که مى تواند به وظيفه ى خود عمل نمايد و نماز را بخواند، و با عمل به وظيفه بعدا قضا ندارد.
نماز به نيّت ادا با فرض قضا بودن آن
سوال 880 :
کسى که نمازى را به نيّت ادا خوانده و بعد متوجّه شده که نمازش خارج از وقت بوده است، يعنى بايد به نيّت قضا مى خوانده، آيا بايد دوباره بخواند؟
جواب :
تکرار ندارد.
نماز و روزه ى کسى که سنّش را با سال شمسى حساب کرده
سوال 881 :
شخصى که سنّش را با سال شمسى حساب کرده، روزه و نمازهايى را که انجام نداده، چه حکمى دارد؟ آيا گناهى هم مرتکب شده؟
جواب :
بايد آن نمازها و روزه ها را قضا نمايد و اگر در يادگيرى کوتاهى کرده، روزه ها کفّاره هم دارد.
مريض مسافرى که يک ماه نماز نخوانده
سوال 882 :
شخصى در بيمارستانى که تا محلّ خودش بيش از ده فرسخ فاصله دارد، بيش از يک ماه بسترى بوده و نمازهاى يوميّه ى خود را نخوانده است، اکنون نمازها را چگونه قضا کند؟
جواب :
اگر قصد ده روز در آن جا نداشته، تا سى روز نمازهايش را شکسته و بعد از سى روز، تمام، قضا نمايد.
حکم قضاى مسافرِ بيهوش
سوال 883 :
شخصى که بيهوش بوده، او را براى مداوا به بيمارستانى واقع در 200 کيلومترى محل بيهوشى بردند و او بعد از به هوش آمدن، نمازهاى يوميّه را نخواند، وظيفه ى او در قضا چگونه است؟
جواب :
اگر در حالت بيهوشى او را برده اند ـ که قصد سفر نداشته ـ بايد نمازهايش را در صورت وجوب قضا، به صورت تمام قضا کند.
نماز خواندن غلط
سوال 884 :
بعضى از قسمت هاى نماز را غلط تلفّظ کرده ام و نيز اشتباهاتى هم در افعال نماز داشته ام. آيا بايد نمازهايم را قضا کنم؟ و آيا بين کوتاهى کردن يا نکردن فرق هست؟
جواب :
اگر رکن نماز کم يا زياد شده، مطلقا قضا دارد و در غير اين صورت، بين تقصير و قصور فرق هست؛ ولى چون نوعا تقصير هست، کم کم قضا نماييد.
عدم رعايت ترتيب در قضا
سوال 885 :
اگر مطابق مسأله ى 1119 عمل نکرده باشيم، يعنى در نمازهاى قضا مراعات ترتيب را نکرده باشيم، اکنون که مطّلع شده ايم بايد به ترتيب مى خوانديم، وظيفه ما چيست؟
جواب :
در نمازهايى که در هنگام ادا بر يکديگر مترتّب هستند ـ مثل ظهر و عصر و مغرب و عشا ـ اگر بدون ترتيب خوانده، بايد دوباره بخواند و در نمازهايى که فقط ترتُّب خارجى دارند نه شرطى، هر مقدار از آن که با نمازهاى بعدى ترتيبش حفظ مى شود، اعاده ندارد، و آن چه که محفوظ نمى شود، آن ها را دوباره بخواند.
کسى که نماز قضاى زيادى دارد
سوال 886 :
کسى که نماز قضا زياد دارد و مقدارى از آن ها ظهر و عصر و مغرب و عشا و اکثر آن ها نماز صبح بوده، آن ها را چگونه قضا کند؟ با توجّه به اين که مقدار آن ها را هم نمى داند.
جواب :
هر مقدار از نمازهايى که يقين دارد قضا شده، بايد قضا کند و اگر تعداد نماز صبح بيشتر بوده، بايد آن ها را بيشتر و به همان مقدار قضا کند و با جهل به نحوه ى قضا شدن آن نمازها، ترتيب واجب نيست. (تفصيل آن در مسأله ى 1119 و 1121 رساله آمده است.)
فراموش کردن قضاى يکى از نمازها
سوال 887 :
کسى نمازهاى قضايش را به ترتيب خوانده و بعد متوجه شده که مثلاً يک نماز صبح را فراموش کرده. آيا بايد فقط همان نماز را قضا کند يا پس از آن نماز، همه ى نمازها را نيز قضا نمايد؟
جواب :
همان نماز را که قضا کند کافى است؛ گرچه احتياط مستحب در اين است که نمازهاى پس از آن صبح را تا صبح بعدى دوباره قضا کند تا ترتيب حفظ شده باشد.
قضاى نماز با وضو و غسل جبيره اى
سوال 888 :
کسى که با وضو يا غسل جبيره اى نماز مى خواند، آيا مى تواند قضاى نمازهاى حال سلامتى را به جا آورد؟
جواب :
احتياط واجب براى کسانى که عذر دارند تأخير قضا است تا زمان رفع عذر؛ مگر با علم به باقى ماندن عذر تا آخر عمر يا نااميدى از برطرف شدن عذر يا ترس از آمدن مرگ.
تقدّم نماز شب بر نماز قضا
سوال 889 :
اذا کان المکلّف متعلّقا بذمّته عدد من الصّلوات القضائيه و استيقظ فى وقت السّحر، فما هو المحبوب شرعا، ان يشتغل بالصلوات القضائية أو ان يصلّى صلوة اللّيل؟
جواب :
الأفضل الجمع و لو بأن يصلّى صلوة اللّيل فعلاً و يصلّى القضاء بعدا.
اختصاص وقت به نماز قضا
سوال 890 :
چه قدر از اوقات روزانه ام را به نماز قضا اختصاص بدهم و به آن مقيّد باشم؟با توجّه به اين که بيش از چند سال نماز قضا دارم؟
جواب :
بايد طورى آن ها را قضا نماييد که در انجام آن ها کوتاهى نشود.
نماز قضا به جاى نماز مستحبى
سوال 891 :
کسانى در شب هاى قدر، به جاى نمازهاى مستحبى، نماز قضا مى خوانند، آيا اين نمازها به جاى نماز مستحبى قرار مى گيرد؟
جواب :
به جاى آن نمازها قرار نمى گيرد، ولى ثواب نماز خواندن در آن ليالى متبرّکه را دارد.
قضاى نماز و روزه هاى کافرى که مسلمان شده
سوال 892 :
آيا کسى که کافر بوده و اکنون مسلمان شده، آيا بايد نماز و روزه ى دوران کفرش را قضا کند؟
جواب :
خير، قضا ندارد.
اذان و اقامه در نماز قضا
سوال 893 :
آيا نماز قضا اذان و اقامه دارد؟
جواب :
بله، استحباب دارد.
قضاى نماز نذرى
سوال 894 :
کسى که با نذر نماز شب را بر خود واجب کرده است و شب خواب مانده، آيا بايد نمازش را قضا نمايد؟
جواب :
بله.
قضاى کسى که قرائتش غلط بوده
سوال 895 :
کسى اکنون فهميده است که قرائت نمازش غلط بوده است. چه مقدار از نمازهايش را بايد قضا نمايد؟
جواب :
با فرض تقصير، به مقدار يقينى اش بايد قضا کند.
قضاى نماز کسى که نمى تواند ايستاده بخواند
سوال 896 :
آيا من که هم اينک نمى توانم ايستاده نماز بخوانم، مى توانم نمازهايم را نشسته قضا نمايم؟
جواب :
اگر نااميد از قدرت در آينده هستيد، مى توانيد نشسته بخوانيد.
کسى که تعداد نمازهاى شکسته و کامل را نمى داند
سوال 897 :
کسى که نمى داند چه مقدار از نمازهاى قضاى پدر و مادرش شکسته و چه مقدار کامل بوده، وظيفه اش چيست؟
جواب :
به مقدار يقينى شکسته مى خواند و بقيه را کامل مى خواند.
تکرار نماز به دليل عدم حضور قلب
سوال 898 :
آيا انسان مى تواند به دليل عدم حضور قلب، نمازش را دوباره بخواند؟
جواب :
بله، مى تواند رجاءً.
نماز و روزه جاهل به جنابت
سوال 899 :
کيفيت خواندن نماز قضا و روزه قضا براى جاهل به جنابت چگونه است؟
جواب :
هر مقدارى که مى داند با حالت جنابت به جا آورده بايد قضا کند ولى روزه ها اگر جهل به حکم نبوده است، قضا ندارد.
جهالت به نماز و روزه
سوال 900 :
اگر کسى از روى جهالت چند سالى نماز نخواند و روزه نگرفته باشد، تکليف چيست؟
جواب :
بايد آن ها را قضا کند و کفاره ى روزه ها را هم، اگر جاهل مقصّر بوده، بدهد.
نماز قضاى زياد داشتن
سوال 901 :
تعداد نمازهايى که نخوانده ام زياد است و نمى دانم چه قدر است، آيا غير از قضا براى جبران آن ها مى توان کار ديگرى کرد؟
جواب :
خير.
فراوان بودن نماز و روزه قضا
سوال 902 :
اگر نماز و روزه قضا آن قدر باشد که نتوان جبران کرد، چه بايد بکنيم؟
جواب :
تا مقدار مقدور را بايد قضا کند و بقيه را وصيت کند.
اجير کردن براى نمازهاى قضا شده
سوال 903 :
مقدارى نماز و روزه ى قضا دارم، آيا مى توانم در اين مورد کسى را اجير نمايم؟
جواب :
خير.
وقت خواندن نمازهاى قضا شده
سوال 904 :
وقت خواندن نمازهاى قضا شده چه وقت مى باشد؟
جواب :
وقت خاصى ندارد.
نماز و روزه کودکى
سوال 905 :
آيا نماز و روزه هايى که قبل از بلوغ خوانده شده به جاى از دست رفته هاى بعد حساب مى شود؟
جواب :
خير، نمى شود.
نماز خواندن فرد سنى طبق مذهب شيعه
سوال 906 :
يکى از برادران اهل سنت، مدتى نمازش را طبق مذهب شيعه مى خوانده است، اکنون که شيعه شده بايد آن ها را قضا نمايد؟
جواب :
اگر با قصد قربت بوده قضا ندارد.
باطل بودن يکى از نمازهاى قضا
سوال 907 :
کسى نماز قضا را به جا آورد. بعد فهميد يکى از آن ها باطل بوده است، آيا بايد تمام نمازهاى بعد از آن را دوباره قضا نمايد؟
جواب :
ظاهرا همان يکى را قضا کند کافى است و احتياط اين است که به مقدار يک شبانه روز را دوباره بخواند.
رعايت نکردن ترتيب در نماز قضا
سوال 908 :
کسى که ترتيب را در نمازهاى قضا رعايت نکرده، وظيفه اش چيست؟
جواب :
در مرتب، در اداى با علم به ترتيب بايد دوباره قضا کند و هم چنين احوط است در مرتّب در فوات.
نيّت نماز قضا
سوال 909 :
نيّت نماز قضا چگونه بايد باشد؟
جواب :
نيّت همان نماز را با قصد قربت مى کند.
وصيت به انجام نماز قضا
سوال 910 :
آيا کسى که نماز قضا دارد، واجب است وصيت کند تا آن را به جا آورند؟
جواب :
هر مقدار را که به جا نياورد، بايد وصيت کند.
قضاى نماز به جماعت
سوال 911 :
آيا مى توان نماز قضا را به جماعت خواند؟
جواب :
بله، مى توان.
جواز خواندن نماز مستحبى براى کسى که نماز قضا دارد
سوال 912 :
آيا کسى که نماز قضا دارد مى تواند نماز مستحبى بخواند؟
جواب :
بله، مى تواند.
عدم وجوب خواندن نماز قضا قبل از نماز ادا
سوال 913 :
آيا واجب است قبل از نمازهاى ادا، نمازهاى قضايمان را بخوانيم؟
جواب :
لازم نيست نماز قضا را جلو بيندازد، گر چه مطابق احتياط است.
وظيفه ى کسى که نمى داند چه نمازى از او قضا شده
سوال 914 :
من مى دانم نماز قضا دارم. اما نمى دانم نماز صبح است يا ظهر يا عصر. وظيفه ى من چيست؟
جواب :
يک نماز صبح بخوانيد و يک نماز چهار رکعتى به قصد ما فى الذّمة.
قضاى نمازهاى مستحبى
سوال 915 :
آيا نمازهاى مستحبى قضا دارند؟
جواب :
نمازهاى مستحبى که وقت خاص دارند در صورت ترک، قضاى آن ها مستحب است؛ ولى اگر در اثر بيمارى قضا شده باشد، استحباب قضا تاکيد نشده است و اگر قضاى نمازهاى مستحبى را نخواند، مستحب است براى هر نماز فوت شده يک مدّ طعام صدقه بدهد.
فوريّت در نماز قضا
سوال 916 :
آيا واجب است، فورا نماز قضايمان را بخوانيم؟
جواب :
بايد در خواندن آن کوتاهى نکند، ولى واجب نيست فورا آن را به جا آورد.
نماز قضاى کسى که اختلال حواس دارد
سوال 917 :
آيا کسى که اختلال حواس پيدا کرده، به طورى که خوب و بد را تشخيص نمى دهد، و نماز نخوانده، بايد نمازهايش را قضا کند؟
جواب :
تا زنده است ديگران وظيفه اى ندارند و اگر طورى باشد که قضاکردن بر خود او واجب است، پس از وفات هم بايد برايش قضا کنند وگرنه واجب نيست، مثل جنون.
پشت سر هم نخواندن نماز قضا
سوال 918 :
آيا مى توان بر فرض، يک سال فقط نماز قضاى صبح خواند، سال بعد قضاى نماز ظهر و... تا پنج سال؟
جواب :
اگر ترتيب خاصى را نمى داند به ترتيب شبانه روزى بايد بخواند؛ مگر طورى جاهل باشد که اصل ترتيب ساقط شود.
ترتيب نماز قضا
سوال 919 :
کسى که نماز را بدون ترتيب خوانده، (مثلاً يک روز صبح خوانده، يک روز نماز عصر خوانده و...) براى قضاى اين نمازها چگونه بايد عمل کند؟
جواب :
اگر ترتيب نمازهاى قضا شده معلوم باشد، بايد به ترتيب خوانده شود. (جهت اطلاع بيشتر به مسأله ى 1119 رساله مراجعه شود.)
قضاى نمازى که با تيمم بايد مى خواند
سوال 920 :
کسى که عذر داشته و بايد با تيمم نماز مى خوانده، اما الآن عذرش برطرف شده، آيا بايد قضاى نمازهايش را با تيمم به جا آورد يا با وضو؟
جواب :
با وضو بايد قضا کند.
قضاى نماز مسافر
سوال 921 :
کسى که نمازش در سفر قضا شده، چگونه بايد نمازش را قضا کند؟
جواب :
بايد شکسته قضا کند.
قضاى کسى که نمازهاى شکسته را کامل خوانده
سوال 922 :
بنده نمازهايم را، که در سفر بايد شکسته مى خواندم، به صورت تمام خواندم، آيا بايد آن ها را قضا نمايم؟ در صورت قضا، چگونه قضا نمايم؟
جواب :
به مسأله ى 1103 و مسايل بعد آن در رساله مراجعه شود.
قضاى نماز کسى که اختيار دارد به شکسته يا کامل خواندن نماز
سوال 923 :
کسى که نمازش در جاهايى که هم مى توان شکسته خواند و هم کامل، قضا شده، بايد نمازش را کامل قضا نمايد يا شکسته؟
جواب :
احتياطا بايد شکسته قضا کند.
قضاى نماز و روزه ى سنّى
سوال 924 :
شخصى سنى مذهب شيعه شده است، آيا قضاى نماز و روزه بر او واجب است؟
جواب :
اگر نمازش را نخوانده و روزه اش را نگرفته، بايد قضاى آن ها را انجام دهد؛ ولى اگر نمازهايش را قبلاً مطابق مذهب خودش يا مطابق مذهب شيعه باقربت خوانده است، بنابر اظهر قضا بر او واجب نيست.
مقدّم کردن نماز خود يا پدر
سوال 925 :
کسى که خودش نماز و روزه ى قضا دارد و نماز و روزه ى پدرش هم به گردن اوست، اوّل نماز خودش را قضا نمايد يا نماز پدر را؟
جواب :
فرق نمى کند.
قضاى نماز کسى که استمنا کرده
سوال 926 :
فردى که نمى دانسته با استمنا، غسل جنابت بر او واجب مى شود، حکم او در مورد نماز و روزه چگونه است؟
جواب :
نماز و روزه هايى را که بدون غسل خوانده، بايد قضا کند و اگر جاهل مقصّر بوده، کفاره ى روز را نيز بايد ادا نمايد.
اقتدا به کسى که نمازش را احتياطا قضا مى کند
سوال 927 :
آيا مأموم مى تواند به کسى که احتياطا نمازش را قضا مى کند، اقتدا نمايد؟
جواب :
اشکال دارد.
کسى که خواب مانده
سوال 928 :
کسى که براى نماز صبح خواب مانده، آيا گناه انجام داده است؟
جواب :
اگر تقصيرى نکرده، گناه نکرده است.
نماز استيجارى
واگذار نمودن قضاى نماز توسّط اجير
سوال 929 :
آيا کسى که براى نماز و روزه ميّت اجير مى شود، مى تواند آن را خودش انجام ندهد و به ديگرى واگذار کند؟ و در فرض جواز، آيا مى تواند به قيمت کمتر از آن چه خودش گرفته، به ديگرى بدهد؟
جواب :
اگر در اجاره شرط نشده باشد که خودش انجام دهد، مى شود؛ ولى بايد به قيمت کمتر از اجرت قرار داده شده نباشد؛ مگر اين که خودش بعض عمل را به جا آورده باشد.
حکم اجيرى که فوت کند
سوال 930 :
پدر اينجانب مقدارى نماز و روزه استيجارى گرفته و قبل از انجام آن ها فوت شده است. آيا بر من، که پسر بزرگ تر هستم واجب است آن ها را به جا آورم؟
جواب :
واجب نيست، ولى بر وصى يا وارث است که بر طبق مسأله ى 1262 رساله عمل نمايند.
وظيفه اجير در تقليد
سوال 931 :
آيا بر اجير لازم است سوال کند که اجير کننده مقلّد چه کسى بوده است؟
جواب :
اجير بايد به وظيفه ى خودش عمل کند و سوال لازم نيست.
سوال 932 :
فردى نماز استيجارى را طبق فتواى مرجع تقليدى که ترتيب را لازم نمى داند، بدون رعايت ترتيب خوانده است. پس از فوت آن مرجع، تعدادى نماز عشا باقى مانده است. آيا فقط همان مقدار باقى مانده از عشا را تنها بخواند کافى است؟
جواب :
کفايت مى کند.
شخص اجيرى که عذر پيدا کرده
سوال 933 :
شخصى در حال سلامت اجير شده تا نماز قضا به جا بياورد. اما پس از مدتى معذور گرديد، به طورى که بايد با تيمم نماز بخواند. وظيفه ى او چيست؟
جواب :
بايد صبر کند و بعد از زوال عذر با وضو بخواند بنابر احوط، اگرچه اصل استيجار صاحب جبيره و کسى که تکليف او تيمم است، بعيد نيست.
اجيرى که نمازها را به جا نياورده
سوال 934 :
شخصى اجير شده تا در مدت معيّنى نماز قضا بخواند. اما اين کار را انجام نداده است، اکنون وظيفه ى او چيست؟
جواب :
ديگر بدون اذن اجاره کننده نمى تواند بخواند و اگر خواند، استحقاق اجرت ندارد.
شرط خواندن نماز در مسجد
سوال 935 :
اگر کسى شرط کند که نماز استيجاريش در مسجد خوانده شود، آيا واجب است به آن عمل شود؟
جواب :
بله، واجب است.
گرفتن پول براى نماز استيجارى
سوال 936 :
آيا مى توان در برابر نماز استيجارى پول دريافت کرد؟
جواب :
بله، مى توان.
شرط عدالت در اجير
سوال 937 :
آيا شرط است که اجير عادل باشد؟
جواب :
خير، شرط نيست.
شرايط اجير
سوال 938 :
کسى که مى خواهد براى نماز اجير شود، بايد چه شرايطى داشته باشد؟
جواب :
اجير بايد يا مجتهد باشد يا مسايل نماز را از روى تقليد صحيح، بداند.
نيّت نماز استيجارى
سوال 939 :
کسى که نماز استيجارى مى خواند، بايد چه نيتى کند؟
جواب :
بايد هنگام نماز، در نيّت خود ميّت را معيّن نمايد؛ ولى لازم نيست اسم او را بداند، پس اگر نيّت کند که از طرف کسى نماز مى خوانم که براى او اجير شده ام، کافى است.
نماز استيجارى در سفر
سوال 940 :
آيا جايز است در سفر، نماز يا روزه ى استيجارى بگيريم؟
جواب :
نماز جايز است و روزه جايز نيست.
قضاى نماز آيات
سوال 941 :
کسى که اجير شده تا نماز قضا به جا آورد، بايد چند نماز آيات براى ميّت بخواند؟
جواب :
اگر ذکرى از نماز آيات نشده، لازم نيست نماز آيات بخواند.
قضاى نماز زن توسط زن
سوال 942 :
آيا قضاى نماز زن را حتما زن بايد به جا آورد؟
جواب :
خير، مرد نيز مى تواند به جا آورد و در بلندخواندن و آهسته خواندن نماز، هر يک بايد به وظيفه خود عمل کنند.
قضاى نمازهاى زن توسط مرد
سوال 943 :
آيا مردى که براى قضاى نمازهاى زن اجير شده، بايد نمازها را بلند بخواند يا آهسته؟
جواب :
نمازهاى جهريه را بايد بلند بخواند (به مسأله ى 1256 رساله رجوع شود.)
اجير گرفتن کسى که نمى تواند نماز بخواند
سوال 944 :
کسى که نمى تواند نماز بخواند، آيا مى تواند براى خواندن نمازهايش اجير بگيرد؟
جواب :
خير، خودش ـ به هر طور ممکن ـ بايد نماز خودش را بخواند.
انجام مستحبات توسط اجير
سوال 945 :
آيا کسى که اجير شده، بايد همه ى مستحبات را به جا آورد؟
جواب :
اگر با اجير شرط نکنند که نماز را با چه مقدار مستحبات به جا آورد، مى تواند بدون مستحبات، نماز را بخواند.
انجام نماز استيجارى توسط کسى که نماز قضا دارد
سوال 946 :
آيا کسى که نماز قضا دارد، مى تواند نماز استيجارى قبول کند؟
جواب :
بله، مى تواند.
تعيين وقت براى نماز استيجارى
سوال 947 :
اگر براى نماز استيجارى وقت تعيين کنند، آيا مى تواند در غير آن وقت نماز را به جا آورد؟
جواب :
خير، نمى تواند.