قضا و کفّاره
جنس کفّاره
سوال 1441 :
آيا در کفّاره مى توان به جاى آرد يا نان و گندم، موادّ خوراکى ديگر يا پول آن را به فقير داد؟
جواب :
در اقسام طعام فرق نمى کند؛ ولى دادن پول کافى نيست، مگر اين که با اطمينان او را در خريد طعام وکيل کند.
دادن کفّاره ى سيّد به غير سيّد
سوال 1442 :
آيا غير سيّد مى تواند کفّاره ى روزه اش را به سيّد بدهد؟
جواب :
جايز است، ولى خلاف احتياط است.
مسافرت بين کفّاره ى روزه
سوال 1443 :
کسى بايد 31 روز روزه ى کفّاره بگيرد. پس از شروع به روزه گرفتن ـ مثلاً پس از 15 روز روزه گرفتن ـ يک مسافرت برايش پيش مى آيد. در اين صورت 15 روز گرفته شده چه حکمى دارد؟
جواب :
اگر سفر اضطرارى باشد و يا با غفلت از روزه تا ظهر شرعى اختيارا سفر کند، سفر او قطع کننده ى پى در پى بودن روزه ها نيست و با رفع اضطرار و غفلت ادامه مى دهد.
دادن کفاره يک روز به يک نفر
سوال 1444 :
فردى حدود 10 سال کفاره بدهکار است، آيا مى تواند کفاره هر روز از روزه که بايد به شصت فقير بدهد را به يک فقير بدهد يا بايد بين شصت نفر جدا جدا کفاره را تقسيم نمايد؟
جواب :
نمى تواند کفاره هر روز را به يک فقير بدهد؛ بلکه مى تواند کفاره شصت روز خود را نيّت نموده و به شصت فقير بدهد که هر چند با صورت اوّل در نتيجه تفاوتى نکرده و به همان ميزان کفاره به يک فقير داده است، لکن فقط در صورت دوم بريئ الذمّه مى شود.
گران شدن قيمت کفاره
سوال 1445 :
اگر کسى چند سال پيش به قيمت روز، پول کفّاره ى روزه را به واسطه داده باشد و گيرنده، آن را به مستحقّ نداده تا قيمت گندم افزايش پيدا کرده است. الآن که مى خواهد آن را بدهد، آيا افزايش قيمت را بايد روى آن بگذارد يا خير؟ و آيا اگر در فرض سوال خود گيرنده مستحقّ بوده، ولى به عنوانِ تصرّف، نگرفته است بلکه از طرف دهنده وکيل در خريد نان شده بوده چه طور؟
جواب :
دادن پول، بابت کفّاره محسوب نمى شود و وکيل بايد اجناس را تهيّه کند و کفّاره بدهد و يا پول را به فقير بدهد و او را وکيل کند که آن را تهيه نمايد و در صورت استحقاق، خود او مى تواند بابت کفّاره از طرف صاحبش براى خود تملّک کند و در فرض سوال اگر وکيل کوتاه ى کرده، ضامن است.
عدم درآمد جهت پرداخت کفاره
سوال 1446 :
شخصى در حال حاضر درآمدى ندارد که کفاره خود را بپردازد، وظيفه اش چيست؟
جواب :
هر وقت توانايى پيدا کرد، بايد بپردازد و يا به جاى کفاره ى مالى روزه اختيار کند و يا بدل هاى آن ها که به استغفار منتهى مى شود.
پرداخت کفاره به فرزند واجب النّفقه در صورت فقر
سوال 1447 :
شخصى فرزند واجب النّفقه اى دارد و از جهت فقر نمى تواند بر او انفاق کند، آيا مى تواند کفاره اش را به او بدهد؟
جواب :
از باب کفاره، به جهت انفاق نمى تواند به او بدهد و البته چون وجوب اداى کفاره فوريّت ندارد و انفاق به فرزند فورى است، بايد بر او انفاق کند و بعدا کفّاره را بدهد؛ و اگر خواست کفاره را به او بدهد، با فقير دست گردان کند و به فرزند بدهد.
پرداخت کفاره به کسى که شهريه مى گيرد
سوال 1448 :
آيا طلاّبى که با شهريه يا کمک پدر تأمين مى شوند، فقير شرعى محسوب مى شوند و مخلّ کفارات مى باشند؟
جواب :
اگر با شهريه تأمين مى شوند، پس با حقوق فقرا اداره مى شوند، هر چند همراه با کمک پدر باشد، اما اگر فقط با کمک پدر اداره مى شوند، محل احتياط است که فقير باشند.
پرداخت کفّاره ى فرزند
سوال 1449 :
پرداخت کفّاره ى روزه هاى فرزندى که بيشتر معاشش را پدر تأمين مى کند بر خود او واجب مى شود يا بر پدر او واجب است؟
جواب :
کفّاره بر خود فرزند است.
ثواب روزه ى ماه رجب و روزه ى قضا
سوال 1450 :
اگر کسى روزه ى قضاى خود يا پدر و مادر را در ماه رجب و شعبان گرفت، آيا ثواب رجب و شعبان را هم دارد؟
جواب :
بلى، اگر هر دو را نيّت کند.
اجير شدن کسى که قضاى رمضان بر او است
سوال 1451 :
کسى که روزه ى قضاى رمضان به ذمّه ى او است، مى تواند براى روزه ى ديگرى اجير شود يا تبرّعا روزه را به جا آورد؟
جواب :
استيجار جايز است، ولى تبرّع در حکم روزه ى مستحبّى است، پس نمى تواند تبرّعا روزه را به جا آورد.
روزه استيجارى با روزه کفاره
سوال 1452 :
اگر کسى روزه ى کفّاره بر عهده اوست، آيا مى تواند روزه ى استيجارى بگيرد؟
جواب :
بله، مى تواند.
اجير شدن نابالغ
سوال 1453 :
آيا بچّه ى نابالغ مى تواند براى روزه قضاى ديگرى اجير شود؟
جواب :
اگر مميّز است و با اذن ولىّ او باشد و به اين که روزه ى صحيح مى گيرد اطمينان باشد، اشکال ندارد.
گرفتن قضاى روزه ى پدر قبل از بلوغ
سوال 1454 :
اگر پسر بزرگ ميّت نابالغ باشد، آيا مى تواند قبل از بلوغ، روزه هاى پدر خود را بگيرد؟
جواب :
اگر مميّز است و به نحو صحيح مى گيرد، روزه او برى کننده ذمّه ى پدر است، ولى به منزله ى تبرّع است.
روزه نذرى
سوال 1455 :
اگر فردى نذر کرد که اگر مشکل من برطرف شود، روز پنج شنبه آينده روزه بگيرم و مشکل او در ساعت ده صبح پنج شنبه ى آينده برطرف شود، آيا روزه ى آن روز بر او واجب است؟ وظيفه ى او در صورتى که مفطرى را اتيان کرده باشد يا اتيان نکرده باشد چيست؟ اگر بعدازظهر مشکل او برطرف شود چه طور؟
جواب :
اگر مفطر به جا نياورده است، روزه ى واجب، روزه ى همان روزى است که معين کرده است و اگر افطار کرده، قضاى آن را به جا آورد و اگر بعدازظهر به حاجتش رسيد، وجوب ندارد.
زنى که در ايام عادت افطار کرده و...
سوال 1456 :
زنى در ايام عادت، طبق معمول روزه اش را افطار مى کند، ولى بعدا متوجه مى شود در آن وقت يائسه بوده است. آيا روزه اش صحيح است يا قضا و کفاره دارد؟
جواب :
بايد آن روزه را قضا نمايد، ولى کفّاره ندارد.
افطار عمدى در روزه کفاره
سوال 1457 :
آيا افطار عمدى پس از زوال، در روزه کفاره اى، کفاره دارد؟
جواب :
چه در آن 31 روز متوالى باشد يا در بقيه اش کفاره ندارد.
تقديم روزه قضا يا روزه نذرى
سوال 1458 :
اگر روزه قضا و روزه نذرى، وقتشان تنگ شده باشد، کدام يک را بايد مقدم نمود؟
جواب :
شايد قولى باشد به ترجيح داشتن تقدّم سبب وجوب براى هر کدام که باشد (يعنى هر کدام که زودتر واجب شده است، همان مقدم است). ولى احتياطا بايد به قصد امر فعلى روزه بگيرد و پس از رمضان هم به نيّت ديگرى که هر کدام باشد، باز روزه بگيرد.
ناتوانى از قضاى روزه
سوال 1459 :
کسى که نمى تواند روزه هاى قضاى خود را بگيرد، چه وظيفه اى دارد؟
جواب :
اگر قضا بر او واجب شده بوده، تأخير مى اندازد تا وقتى که تمکّن پيدا کند؛ يا وصيت مى کند بعد از فوتش، کسى را اجير کنند تا روزه هاى وى را بگيرد.
فردى که قدرت گرفتن 31 روزه پياپى را ندارد
سوال 1460 :
فردى در کفّاره روزه، قدرت روزه گرفتن 31 روز پياپى را ندارد. وظيفه وى در اين باره چيست؟ ضمنا آيا وى مى تواند روزه مستحبى بگيرد يا نذر روزه کند؟
جواب :
بايد صدقه ى به 60 مسکين را اختيار کند و اگر روزه مستحبى بگيرد يا نذر روزه کند و روزه بگيرد، اشکالى ندارد.
وقوع يکى از روزه هاى کفّاره در حال جنابت
سوال 1461 :
فردى 26 روز پياپى روزه کفّاره گرفته و در روز بيست و هفتم، پس از اذان صبح مى فهمد که در حالت جنابت و احتلام داخل صبح شده است. حکم قضيه چيست؟
جواب :
احتياط در بطلان روزه ى آن روز است. ولى چون به واسطه ى عذر بوده، تتابع و پى درپى بودن 31 روز به هم نمى خورد.
روزه خوارى در اوايل بلوغ
سوال 1462 :
فردى در زمان کودکى و اوايل بلوغ، روزه خورده است، اکنون که بزرگ شده، نمى داند جاهل قاصر بوده تا کفاره واجب نباشد يا مقصّر بوده تا کفاره واجب باشد. وظيفه چيست؟
جواب :
با شکّ در موضوع، کفّاره واجب نمى شود
افطار روزه ى استيجارى
سوال 1463 :
آيا افطار کردن بعد از ظهر در روزه استيجارى کفاره دارد؟
جواب :
حکم قضاى خود را دارد
روزه نگرفتن عمدى در ماه رمضان
سوال 1464 :
شخصى روزه ماه رمضان را عمدا نگرفت، آيا علاوه بر قضاى روزه و يکى از کفّارات ثلاث، بايد براى هر روزى يک مدّ طعام نيز بدهد؟
جواب :
غير از قضا و کفّاره ى روزه، ديگر چيزى لازم نيست، مگر اين که در آن سال قضايش را نگيرد.
ناتوانى از شصت روز روزه
سوال 1465 :
آيا در کفّاره جمع نيز مانند کفّاره مخيّره يا مرتّبه، با عجز از شصت روز روزه، منتقل به هجده روز روزه مى شود؟
جواب :
آرى، بلکه اولويت هم دارد.
موافق نبودن والدين با قضاى روزه
سوال 1466 :
به دليل مريضى، جهالت و عدم توانايى، روزه هايم قضا شده است و اکنون که بهبودى حاصل شده، والدينم با گرفتن روزه هاى قضا موافق نيستند، تکليف من چيست؟
جواب :
بايد روزه هاى قضا را بگيريد و هر کدام که سال بر آن گذشت، وقت آن وسيع است و فوريت ندارد.
روزه نگرفتن به تصوّر عيد
سوال 1467 :
کسى که در شب آخر ماه رمضان به اميد اين که فردا عيد مى شود غسل جنابت نکرد و در روز به خيال اين که روزه اش باطل شده افطار کرد، آيا کفاره بر او واجب است؟
جواب :
قضا و کفاره ى عمدى دارد.
روزه نگرفتن به مدت طولانى
سوال 1468 :
مدت 13 سال روزه نگرفته ام، کفاره آن چه قدر است و اگر قدرت پرداخت آن را نداشتم، تکليف چيست؟
جواب :
اگر عمدا نگرفتيد، قضا و کفاره ى عمدى و کفاره ى تأخير دارد در وقت تمکن؛ هر چند به تدريج تا آخر عمر بايد بگيرد و با عدم تمکّن، بدليّت 18 روزه روزه عوض دو ماه روزه و نيز تصدّق (صدقه) به مقدار ممکن بدل 60 اطعام ثابت است و پس از اين ها بدليّت استغفار است.
فراموش کردن روزه هاى نگرفته
سوال 1469 :
در ماه رمضان مدتى روزه نگرفته ام، اما تعداد روزه ها را فراموش کرده ام، وظيفه ام چيست؟
جواب :
به مقدار يقينى بايد انجام دهيد.
کفاره تأخير زن
سوال 1470 :
کفاره تأخير قضاى روزه زن، بر مرد است يا بر زن؟ و اگر بر خود زن است و زن درآمدى نداشته باشد، وظيفه او چيست؟
جواب :
بر خود زن واجب است که در وقت تمکن و قدرت بايد بپردازد.
مجبور کردن افراد براى افطار
سوال 1471 :
اگر شخصى را به خوردن روزه مجبور نمايند، آيا کفاره روزه بر او واجب است؟
جواب :
خير، کفاره ندارد.
پر کردن دندان در ماه رمضان
سوال 1472 :
پر کردن دندان در ماه رمضان چگونه است؟
جواب :
بهتر است در حال روزه نباشد، چون بايد مواظب باشد چيزى وارد حلق نشود.
جهل به بطلان روزه
سوال 1473 :
کسى که کارى انجام داده که نمى دانسته روزه را باطل مى کند، روزه او چه حکمى دارد؟
جواب :
قضا دارد و اگر جاهل مقصر بوده، کفاره هم دارد.
افطار قبل از مسافرت
سوال 1474 :
شخصى در ماه رمضان، قبل از ظهر قصد مسافرت داشته؛ لذا قبل از حرکت افطار کرده (صبحانه خورده)، تکليف اين شخص در مورد قضا و کفاره چيست؟
جواب :
قضا و کفاره دارد.
نيّت کردن روزه قضا و مستحبى، با هم
سوال 1475 :
کسى که مى خواهد روزه ى قضا بگيرد، آيا مى تواند نيّت روزه ى مستحبى نيز بکند؟
جواب :
بايد فقط روزه ى قضا را نيّت کند، ولى ثواب روزه ى مستحبى را هم مى برد.
روزه مستحبى براى کسى که روزه قضا دارد
سوال 1476 :
کسى که روزه قضا دارد، آيا مى تواند روزه ى مستحبى بگيرد؟
جواب :
خير، نمى تواند.
سوالات متفرقه روزه
دعوت به افطار در روزه ى مستحبّى
سوال 1477 :
در مسأله اى فرموده ايد: روزه دارى که روزه مستحبّى گرفته است، مى تواند به درخواست و دعوت مؤمنى، روزه اش را افطار کند، آيا او ثواب روزه و اجابت دعوت مؤمن، هر دو را مى برد؟
جواب :
بلى.
استفاده روزه دار از آلات موسيقى با دهان
سوال 1478 :
استفاده از آلات موسيقى که با دهان کار مى کنند ـ مثل ساز ـ ، در حال روزه چه حکمى دارد؟
جواب :
در صورتى که آن وسيله به واسطه آب دهان خيس شود و پس از بيرون آوردن دوباره در دهان قرار گيرد، خيسى آن نبايد فرو داده شود وگرنه روزه باطل مى شود و به طور کلّى اين کار حرام است.
ماليدن کرم و روغن به پوست
سوال 1479 :
آيا ماليدن کرم و روغن به پوست و موها، موجب بطلان روزه مى شود؟
جواب :
خير.
غذا پختن براى روزه خوار
سوال 1480 :
درست کردن غذا براى فرد روزه خوار، چه حکمى دارد؟
جواب :
اگر مُعَنْوَن به عنوان محرّمى نشود، جايز است.
استفاده از لوازم آرايشى
سوال 1481 :
آيا استفاده از عطر، شامپو، کرم و رژلب در ماه مبارک رمضان مجاز است؟
جواب :
بله، جايز است.
بوى عطر
سوال 1482 :
آيا بو کردن بعضى از عطرها، که بوى آن خيلى غليظ است، روزه را باطل مى کند؟
جواب :
اولى ترک آن است.
نگاه روزه دار به نامحرم
سوال 1483 :
اگر روزه دار به نامحرم نگاه کند، آيا روزه اش باطل است؟
جواب :
خير.