تشييع و دفن
مستحبات تشييع جنازه
سوال 1375 :
مستحباتى که در هنگام تشييع جنازه بهتر است رعايت شود چيست؟
جواب :
1) پياده تشييع کردن جنازه؛ 2) حمل جنازه بر دوش، مگر در مواردى هم چون دورى مسافت؛ 3) تفکّر تشييع کننده در مرگ خود؛ 4) حرکت از پشت جنازه؛ 5) حمل جنازه از چهار طرف؛ 6) حرکت صاحب مصيبت با حالت عزادارى و...
مکروهات تشييع جنازه
سوال 1376 :
آن چه در تشييع جنازه بهتر است ترک شود چيست؟
جواب :
1) خنديدن و شوخى و لهو در هنگام تشييع؛ 2) سخن گفتن و مشغول شدن به غير ياد خدا و دعا و ذکر و استغفار در هنگام تشييع جنازه مکروه است، به حدّى که در روايت از سلام کردن بر تشييع کننده نهى شده است؛ 3) راه رفتن از جلوى جنازه؛ 4) تند بردن جنازه؛ 5) دست بر دست ديگر زدن و نيز دست بر ران زدن.
دفن شخص خاکستر شده
سوال 1377 :
کسى که با حريق از بين رفته و فقط مقدارى خاکستر از او باقى مانده، آيا دفن او واجب است؟
جواب :
به هر حال احترام مؤمن لازم است.
تماثل در دفن
سوال 1378 :
آن چه که در غسل ميّت فرموده اند: غسّال بايد مماثل باشد و در نبود مماثل محارم و... ، آيا در باب دفن ميّت هم بايد مراعات شود يا وظيفه ى خاصّى وجود دارد؟
جواب :
مستحبّ است مباشر دفن زن، شوهر او يا محارم او باشد و با عدم آن ها، اقرب ارحام از مردان و پس از آن زنان و پس از آن اجانب و بيگانگان باشد.
اجازه ى ورثه براى دفن در قبر ميّت ديگر
سوال 1379 :
شخصى فوت نموده و او را در قبرى دفن کرده اند که ورثه خريده اند و بعد از علم يا اطمينان به خاک شدن ميّت و باقى نماندن جنازه ى او، مى خواهند فرزند يا همسر او را دفن کنند. آيا اجازه ى همه ى ورثه لازم است؟
جواب :
در فرض موقوفه نبودن زمين، چون ملک ورثه بوده، نياز به اجازه ى همه ى آن ها دارد، مگر اين که يکى از ورثه خريده باشد که اجازه شخص او کافى است.
مالک قبر بعد از دفن ميّت
سوال 1380 :
شخصى وصيّت نموده که از ثلث مال او قبرى بخرند و او را در آن دفن کنند؛ و بعد از علم يا اطمينان به باقى نماندن جنازه ى او، آيا قبر مذکور، ملک ورثه او است، يا براى او بايد خيرات شود؟ و اگر بخواهند شخصى را در آن دفن کنند، چه کسى بايد اجازه دهد؟
جواب :
در اين صورت که موضوع باقى نمانده است، مربوط به ورثه مى باشد. مگر آن که وصيّت به نحو کلّى داشته باشد که بايد در آن صرف گردد.
وصيّت دفن در قبر پدر يا مادر بعد از چهل سال
سوال 1381 :
شخصى وصيّت کرده که بعد از فوتم مرا در قبر پدرم يا مادرم بگذاريد. در صورتى که ايشان هم چهل سال پيش فوت کرده اند. آيا اين وصيّت صحيح است؟
جواب :
در فرض مذکور ـ يعنى بعد از چهل سال ـ مانعى ندارد.
سالم بودن ميّت يا بخشى از بدن او
سوال 1382 :
اگر فردى احتمال دهد قبور قديمى در اثر زمان خالى شده و ميّت خاک شده است، اما بعد از شکافتن ببيند که ميّت به همان حال باقى است و يا استخوان هاى او باقى است، تکليف چيست آيا بايد قبر را بپوشاند و يا مى تواند استخوان ها را کنار زده و ميّت را در آن دفن کند؟
جواب :
اگر اندراس صادق نيست يا مشکوک است، بايد آن را بپوشانند و حرام است ميّت ديگرى را دفن کنند.
آماده نمودن قبر و مثل آن در ايجاد حقّ دفن
سوال 1383 :
اگر در قبرستان عمومى شخصى قبرى را براى خود حفر و آماده نمايد يا مقبره اى بسازد، آيا براى او حقّى ايجاد مى نمايد يا خير؟ و آيا ديگران مى توانند بدون اجازه ى او، ميّتى را در آن دفن کنند؟
جواب :
اگر براى او جايز بوده، احتياط آن است که ديگرى را دفن نکنند؛ مگر با اجازه او، يا آن که مصرف و استفاده از آن قبر توسط سازنده ى آن منتفى شود.
عدم جواز نبش قبر کافر کتابى در زمان هُدنه
سوال 1384 :
نبش قبر غير مسلمان براى تشريح بدن وى چه حکمى دارد؟
جواب :
اگر کافر غير کتابى باشد که احترامى ندارد و جايز است و اگر کافر کافر کتابى و در زمان هُدنه باشد، در حکم مسلمان است و جايز نيست. البته در قبرستان مسلمين نبايد دفن شود.
دفن در غير محل وصيت شده
سوال 1385 :
ميّتى را در غير محلّ دفنى که وصيّت کرده بود، دفن کرده اند، چه حکمى دارد؟
جواب :
اگر هتک حرمت ميّت نباشد، بايد او را نبش قبر کنند و در مکان مورد وصيت دفن کنند.
گذاشتن قرآن و دعا با ميّت
سوال 1386 :
آيا گذاشتن قرآن و ادعيّه و تربت به همراه ميّت در قبر خواه ميّت وصيّت کرده باشد و خواه وصيّت نکرده باشد جايز است يا نه؟ اگر جايز است، چه شرايطى بايد مراعات شود؟
جواب :
در صورتى که هتک نباشد و جايى نگذارند که نجس شود اشکال ندارد.
تلقين
سوال 1387 :
در بعضى از مناطق رسم است تلقين ميّت را بعد از سنگ چينى و پوشاندن لحد مى خوانند؛ به اين ترتيب که اوّل با سنگ هاى ضخيم قبر پوشانده مى شود و تنها بالاى سر يا قسمتى از قبر باز مى ماند، به حدّى که ارتفاع به وجود مى آيد به نحوى که در وقت گفتن کلمات افتتاحيه تلقين، امکان اين که دست بر کتف ميّت زده و دهان نزديک گوش او ببرند وجود ندارد، لذا بعضى اوقات با چوب شانه ى ميّت را فشار مى دهند.
جواب :
خود تلقين واجب نيست چه رسد به تکان دادن. پس در فرض سوال به نحوى نباشد که هتک ميّت به حساب آيد.
باطل بودن نماز يا غسل يا کفن ميّت
سوال 1388 :
حکم ميتى که يقين به باطل بودن غسل يا کفن يا نماز يا دفن او پيدا شده است چيست؟
جواب :
به مسأله ى 531 و مورد سوّم از مسأله ى 550 رساله رجوع شود.
اندازه مخفى کردن ميّت در خاک
سوال 1389 :
ميت تا چه اندازه بايد زير خاک دفن شود؟
جواب :
واجب است به مقدارى در زمين دفن شود که بوى او بيرون نيايد و درندگان نيز نتوانند بدنش را بيرون آورند.
دفن ناخن و دندان فرد زنده
سوال 1390 :
ناخن و دندانى که از انسان هاى زنده جدا مى شود، آيا لازم است دفن بشود؟
جواب :
خير، دفن و اعمال قبل از آن اگرچه متصل به مقدارى از گوشت باشد لازم نيست، هر چند احتياط خوب است.
دفن افراد اعدامى
سوال 1391 :
افردى که به هر دليل اعدام شده اند، آيا مى توان در قبرستان مسلمانان دفن کرد؟
جواب :
اگر مسلمان بوده اند، جايز است.
مرگ کارگر در معدن، چاه و...
سوال 1392 :
اگر کارگران در هنگام کار در معدن، چاه يا قنات بميرند و بيرون آوردن جسد آن ها دشوار باشد، چه بايد کرد؟
جواب :
بايد همان مقدار را که بدن ميّت در آن قرار گرفته مسدود نمايند و اگر ممکن نيست بايد درب چاه يا... را ببندند و همان محل را قبر او قرار دهند و در صورتى که آن محل مال غير باشد بايد به نحوى او را راضى کنند، اگرچه با پرداخت قيمت آن محل باشد.
مشخص نبودن قبله جهت دفن
سوال 1393 :
اگر در هنگام دفن جهت قبله مشخص نشود و تأخير در دفن نيز ممکن نباشد وظيفه چيست؟
جواب :
به هر طرفى که شد دفن کنند و اگر به يک طرف ظن وجود دارد که قبله است همان را اختيار کنند.
دفن اموات در قبرهاى چند طبقه
سوال 1394 :
آيا دفن اموات در قبرهايى که بر روى هم و به صورت چند طبقه ساخته مى شود، جايز است؟
جواب :
بله، جايز است.
دفن در مسجد
سوال 1395 :
آيا دفن ميّت در مسجد جايز است؟
جواب :
با ضرر نرساندن به مسلمين و عدم مزاحمت با نمازگزاران و عدم آلوده شدن باطن مسجد، جايز است اگرچه احتياط در ترک آن است.