احکام نماز و روزه مسافر
نيّت نماز مسافر
سوال 1484 :
نيّت نماز مسافر چگونه است؟ آيا ذکر قصر يا اتمام، در نيّت لازم است؟
جواب :
قصد انجام وظيفه فعليّه کافى است و نيّت لازم نيست به زبان ذکر شود.
نماز شخص بى هوش
سوال 1485 :
شخصى را در حال بى هوشى از قم به تهران برده اند. وى در تهران به هوش مى آيد. قرار است يک هفته در تهران بماند. با توجّه به اين که خودش قصد مسافت نکرده است، تکليف نمازش ـ در اين يک هفته در تهران ـ چگونه است؟
جواب :
چون قصد سفر نداشته، بايد نمازش را تمام بخواند.
نماز استيجارى در سفر
سوال 1486 :
آيا در سفر مى توان نماز استيجارى خواند؟ و در صورت جواز، بايد شکسته بخواند يا تمام؟
جواب :
بله، جايز است و به کيفيت استيجار عمل مى کند، مثل نماز قضا.
روزه ى استيجارى در سفر
سوال 1487 :
آيا مسافر مى تواند روزه ى استيجارى بگيرد؟
جواب :
خير، نمى تواند.
نذر روزه ى قضا در سفر
سوال 1488 :
آيا صحيح است شخصى نذر کند که روزه ى قضاى ماه رمضان خود را در سفر بگيرد؟
جواب :
خير، صحيح نيست.
روزه ى نذر غير معيّن
سوال 1489 :
آيا در سفر مى توان روزه ى نذرى گرفت؟
جواب :
خير، مگر اين که روزه ى در سفر و حضر يا خصوص سفر را نذر کرده باشد.
روزه ى قضا در سفر
سوال 1490 :
آيا در سفر مى توان روزه ى قضا به جا آورد؟
جواب :
خير، نمى توان.
نماز قضا در سفر
سوال 1491 :
آيا در سفر مى توان نماز قضا به جا آورد؟
جواب :
بله، مى توان.
جواز اقامه ى نماز جمعه توسّط مسافر
سوال 1492 :
آيا مسافر مى تواند نماز جمعه را اقامه کند؟
جواب :
مى تواند.
قضاى نماز مسافر
سوال 1493 :
مسافرى به علت عذر (مثل جنابت يا حيض، يا نفاس و يا عدم طهارت) نمازش را نمى خواند تا به وطنش برسد، وقتى به وطنش يا جايى که مى خواهد ده روز بماند رسيد، وقت تحصيل طهارت لباس و بدن را ندارد و نمازش قضا مى شود. آيا بايد نمازش را شکسته بخواند يا تمام؟
جواب :
چون در آخر وقت که قضا شده، نماز تمام بوده است، بايد آن را به صورت تمام قضا کند.
روزه ى سال قبل از سفر
سوال 1494 :
کسى که يک روز از روزه ى سال قبل را نگرفته و فقط يک روز به ماه رمضان سال جديد باقى مانده و در همين روز مجبور به مسافرت است، آيا مى تواند روزه ى خود را در اين روز بگيرد؟
جواب :
نمى تواند، بلکه بايد مسافرت نرود و روزه اش را بگيرد و اگر سفر ضرورى باشد، بعد از ماه رمضان آن را قضا کند و کفاره ى تأخير هم بدهد.
روزه ى معين در سفر
سوال 1495 :
کسى که نذر کرده مثلاً دوشنبه را روزه بگيرد و در همان روز برايش سفر ضرورى پيش آمد، آيا بايد در حين سفر روزه بگيرد؟ در صورت عدم جواز روزه ى نذرى در سفر، وضعيت نذر او به چه صورت خواهد بود. آيا بايد کفاره ى شکستن نذر را به جا آورد يا بايد يک روز ديگر، روزه ى فوت شده را به جا آورد؟
جواب :
اگر نذر او شامل سفر نبوده و سفر ضرورى باشد، کفاره ى نذر ندارد و فقط آن روزه را قضا کند.
طىّ مسافت بدون نيّت روزه و برگشت قبل از ظهر به وطن
سوال 1496 :
آيا مسافر بعد از قصد مسافت و طى مسافت، که نيّت روزه نداشته، چگونه مى شود که اگر قبل از ظهر به وطن بازگردد، بايد نيّت روزه نمايد و حال آن که مى فرماييد: نيّت قطع، مبطل صوم است؟
جواب :
اگر تا قبل از ظهر مفطرى به جا نياورده، بايد نيّت روزه کند و اين عدم نيّت صوم است به جهت عدم وجوب و عدم صحّت نه نيّت قطع صوم واجب.
مسافرت به اندازه ى مسافت شرعى به جهت ابطال روزه
سوال 1497 :
کسى که در ماه رمضان به شهر هشت فرسخى مسافرت مى کند و منظورش اين است که در همان شهر روزه اش را بخورد. ولى نتوانسته و فرصت پيدا نکرده تا مبطل به عمل آورد و بعد از برگشتن در محل، نيّت روزه همان روز را نموده است، آيا روزه اش صحيح است؟
جواب :
اگر قبل از ظهر به محل خودش رسيد، بايد نيّت روزه کند و روزه اش صحيح است.
نوافل يوميّه در سفر
سوال 1498 :
آيا مسافر مى تواند نوافل يوميّه را به جا آورد و براى او نيز مستحب مى باشد؟
جواب :
نافله ظهر و عصر در سفر، يعنى در جايى که بايد نماز ظهر و عصر را شکسته خواند ساقط مى شود و اما در نافله عشا مختار، عدم سقوط آن در سفر است، ولى احتياط اين است که به نيّت اين که شايد مطلوب باشد، به جا آورد.
نمازى را که مسافر در سفر تمام خوانده
سوال 1499 :
مسافر در سفر نماز را تمام خوانده، روزه را هم گرفته، بعدا فهميده که بايد نماز را شکسته بخواند و روزه را افطار نمايد. آيا نماز و روزه ى قبلى وى درست است يا احتياج به اعاده دارد؟
جواب :
اگر اصلاً جاهل به حکم سفر بوده، نماز و روزه اش صحيح است. (توضيح بيشتر در مسايل 1104 الى 1108 و 1359 و 1360 رساله مذکور است.)
زمان افطار براى مسافر خارج از کشور
سوال 1500 :
شخصى در ماه مبارک رمضان به خارج از کشور سفر مى کند، آيا اين مسافر بايد با اذان ايران افطار کند يا به اذان محل ورود؟ نماز وى چگونه است؟
جواب :
با اذان آن محل افطار و نماز را بايد به جا آورد.
حکم مسافرى که در ماه رمضان بميرد
سوال 1501 :
کسانى که چند روز مانده به پايان ماه رمضان از دنيا بروند و در اين مدت مسافر بوده اند، حکم روزه شان چگونه است؟ آيا بايد قضا شود؟ نماز آن ها در صورتى که به جا نياورده باشند، بايد تمام قضا شود يا به صورت شکسته؟
جواب :
بايد روزه و نمازشان به صورت شکسته قضا شود.
حکم نماز و روزه شخص زندانى
سوال 1502 :
گاهى فردى دستگير مى شود و به زندانى فرستاده مى شود که در فاصله 45 کيلومتر شهر قرار دارد و نمى داند حبس او چه مقدار طول مى کشد. حکم نماز و روزه ى او چيست؟
جواب :
اگر بعد از رسيدن به هشت فرسخ، سى روز در محلى بماند و در تمام سى روز در رفتن و ماندن مردّد باشد، بعد از گذشتن سى روز، اگرچه مقدار کمى آن جا بماند، بايد نماز را تمام بخواند و روزه اش را بگيرد.
نماز مريض
سوال 1503 :
شخصى را به علت بيمارى قلبى از شهرستان به تهران آورده اند و معلوم نيست مداواى او چه قدر طول مى کشد، حکم نماز و روزه ى او چگونه است؟
جواب :
پس از گذشتن سى روز که در رفتن و ماندن مردد بود، بايد نماز را تمام بخواند و روزه اش را بگيرد.
خواندن نماز با انگشتر طلا براى مرد مسافر
سوال 1504 :
مردى در حين سفر، نماز را با انگشتر طلا خوانده است، حکم نماز او چگونه است؟ اگر قرار است قضا نمايد، آيا به همان صورت شکسته بخواند؟ با توجه به اين که حکم حرمت طلا را براى مرد مى دانسته و عمدا با آن نماز خوانده است؟
جواب :
بايد نمازش را شکسته قضا کند.
مراجعت از سفر به محل کار
سوال 1505 :
شخص مسافر هرگاه در مراجعت از سفر به محل کارش وارد شود و بخواهد بعد از پايان کار به وطن برود، آيا رسيدن به محل کار قاطع سفر است يا خير؟
جواب :
خير قاطع سفر نيست؛ مگر اين که از محل کار به وطن، مرتب در تردّد کمتر از ده روز باشد.
حکم عبادات ملوانان
سوال 1506 :
شغل پرسنل ناوچه، سفر دريايى است ولى احتمال دارد چند ماهى هم سفر دريايى نداشته باشند. يا به طور معمول در ماه يک هفته بيشتر سفر دريايى نمى روند. در اين صورت نماز و روزه ى اين ها چگونه است؟
جواب :
حکم مسافر را دارد.
نماز و روزه در طول خدمت سربازى
سوال 1507 :
سربازى که محل خدمت سربازيش با وطن او به قدر مسافت شرعى فاصله دارد و مى داند مدت چهار يا پنج ماه يا بيشتر در محل خدمت خواهد بود، و هر هفته روزهاى تعطيل به وطن باز مى گردد. بفرماييد آيا از کسانى که شغل آن ها در سفر است محسوب مى شود يا خير؟
جواب :
بله، دائم السّفر محسوب مى شود.
ترتيب در نمازهاى قضا
سوال 1508 :
اگر شخصى چهار سال نماز باطل خوانده و در اين مدت پنج يا شش بار مسافرت کرده باشد، قضاى نمازهاى شکسته و تمام را به چه نحو بخواند تا ترتيب حاصل شود؟
جواب :
طريق احتياط اين است که در هر محدوده ى زمانى که احتمال سفر مى دهد، جمع بخواند.
تعدّد محل کار و سکونت
سوال 1509 :
شخصى ساکن شميران امّا مغازه و محل کسبش در تهران است، اين شخص اگر خواست به قم برود، به تهران که رسيد نمازش قصر است يا تمام؟
جواب :
نمازش تمام است.
کسى که در اوّل وقت مسافر و در آخر وقت حاضر بوده
سوال 1510 :
مسافرى هستم که نماز ظهر و عصر را در راه نخواندم. به شهر خود هم که رسيدم هنوز وقت باقى بود، ولى فراموش کردم. شب يادم آمد که نماز ظهر و عصر را نخوانده ام، حال که بايد قضا کنم، آيا شکسته بخوانم يا تمام؟
جواب :
بايد به نحو تمام قضا کنيد.
شخصى در اوّل وقت حاضر و در آخر وقت مسافر بوده
سوال 1511 :
شخصى نماز ظهر و عصر را در اوّل وقت نخوانده و مسامحه کرد و بعد مسافرت نمود و در سفر هم نمازش قضا شد؛ بعد از مراجعت اگر بخواهد نماز ظهر و عصرش را قضا نمايد، آيا تمام بخواند يا قصر؟
جواب :
بايد به نحو قصر قضا کند.
شخصى که قصد مسافرت دايم را ندارد
سوال 1512 :
شخصى که در طول جنگ چهار ساله ى افغانستان، به خاطر اين که در اين مبارزه سهم داشته باشد، دايما در سفر بوده (گاهى در افغانستان و گاهى در ايران و پاکستان)، ولى قصد مسافرت دايم را نداشته، اما قهرا چنين وضعى به وجود آمده و در آينده امکان دارد اين وضع ادامه يابد، آيا روزه صحيح و نماز شخص مذکور تمام است اگر تمام است، در ماه رمضان چنان چه مسافرت از ايران به پاکستان نمايد، چه تکليفى دارد؟
جواب :
اگر دايما در سفر است، به طورى که ده روز را در محل واحد نمى ماند؛ هر چند از روى ناچارى نماز و روزه اش در اين مدت تمام و صحيح است.
شکسته بودن نمازهايى که به صورت کامل خوانده شده است
سوال 1513 :
کسى که پس از مدتى فهميد نمازهايى را که کامل خوانده بايد شکسته بخواند، نمازهاى او صحيح است يا باطل؟
جواب :
اگر نمى دانسته که بايد نماز را شکسته بخواند و قصد قربت در نماز داشته، نمازش صحيح است؛ اما اگر مى دانسته که بايد نماز را شکسته بخواند، لکن بعضى از خصوصيّات آن را نداند، مثلاً نداند در سفر هشت فرسخى بايد شکسته بخواند، در صورتى که وقت باقى است، بايد بنابر احوط نماز را شکسته بخواند و اگر وقت گذشته، به طور شکسته قضا نمايد. اما در صورت فراموش کردنِ مسافر بودن خود، اگر در وقت يادش بيايد بايد شکسته به جا آورد و اگر بعد از وقت يادش بيايد، قضاى آن نماز بر او واجب نيست.
مراد از ظهر
سوال 1514 :
آيا مراد از ظهر ـ که اگر مسافر قبل از ظهر حرکت کند، روزه اش باطل و اگر بعد از ظهر حرکت کند، روزه اش صحيح است ـ ، ظهر حقيقى است؟
جواب :
بله، همان ظهر شرعى است.
حکم افراد ييلاق نشين
سوال 1515 :
افراد ييلاق نشين، در سابق مسافت بين ده ييلاق را با اسب و شتر مى آمدند و در بين راه چندين روز بلکه گاهى يک ماه در يک جا مى ماندند و در نتيجه، روزه شان را مى گرفتند؛ ولى اکنون همين مسافت را در مدت خيلى کم با ماشين طى نموده و چندين ساعته به مقصد خود مى رسند. آيا تکليف آنان در بين راه، تمام است يا شکسته؟
جواب :
شکسته است.
روزه گرفتن در هنگامى که وظيفه اش جمع بين شکسته و تمام است
سوال 1516 :
در صورتى که وظيفه ى مکلّف در بعضى موارد، جمع بين نماز شکسته و تمام باشد، آيا مى تواند روزه بگيرد يا خير؟ و اگر در ماه رمضان گرفت، آيا لازم است بعدا آن را قضا کند يا خير؟
جواب :
روزه ى واجب معين مثل ماه رمضان را، هم بايد بگيرد و هم قضايش را به جا آورد.
رابطه نماز با روزه ى مسافر
سوال 1517 :
آيا در شکسته و تمام بودن نماز و گرفتن روزه و نگرفتن آن تفاوتى وجود دارد؟ و يا اين که در همه ى موارد حکم روزه و نماز يکسان است؟
جواب :
تفاوتى ندارد؛ مگر در مورد مسافرت قبل از ظهر يا برگشت از سفر در بعد از ظهر و لزوم افطار در مواضع تخيير در نماز.
علت شکسته شدن نماز در سفر
سوال 1518 :
با توجه به اين که علت شکسته شدن نماز، به نظر مى رسد که مسافرت هاى سخت و مشکل در گذشته هم چون سفر به وسيله چهارپايان بوده است، ولى امروزه که اين مشکل، با وسايل نقليه ى پيشرفته، مانند: قطار و هواپيما برطرف شده است، آيا باز هم لزومى به شکسته بودن نماز مى بينيد؟
جواب :
بله، قصر در موارد آن لزومى است.
احکام مسافر در مکه و مدينه
سوال 1519 :
خواهشمندم نظر مبارک خود را در خصوص مسأله نماز مسافر در مکه و مدينه ى قديم و جديد مرقوم فرماييد؟
جواب :
به مسأله ى 1102 رساله رجوع شود.