4. مکان نمازگزار
نماز در خانه‌اى که بدون مجوز شهردارى ساخته شده است.
سوال 172 :
خانه‌اى که بدون جواز شهردارى ساخته شده، آيا نماز خواندن در آن صحيح است؟
جواب :
صحيح است.
حکم نماز، روزه و اصل اقامت افرادى که در قطب شمال يا جنوب زندگى مى کنند
سوال 173 :
وظيفه شرعى افرادى که در قطب شمال يا جنوب زندگى مى کنند چيست؟ حکم نماز، روزه و اصل اقامت در آن جا را بيان نماييد.
جواب :
بر فرض امکان زندگى در آن جا، بنابر قاعده، تکليف به نماز شبانه روزى و روزه ندارند. لذا چون تفويت مصالح لزوميه مى‌شود، در حال اختيار نمى توان در آن جا اقامت کرد. ولى اگر ناچار به اقامه باشد، بنابر احتياط يا بايد بر طبق نزديک‌ترين مکان به آن جا که شب و روز عادى دارند، عمل کند يا اوقات نماز و ماه ها را با وسايلى مثل ساعت حساب کند، ولى اين دومى عسر و حرج دارد.
نماز در مدرسه اى که ملک آن موقوفه است
سوال 174 :
بنده مسؤول مدرسه اى هستم که ملک آن موقوفه مى باشد، و آموزش و پرورش از سازمان اوقاف اجاره نموده است، لطفا بفرماييد وضو گرفتن و نماز خواندن من در مدرسه چه صورتى دارد؟
جواب :
اگر نماز خواندن با جهت وقف منافات نداشته باشد، اشکال ندارد.
نماز خواندن در ملک، قبل از تقسيم وارثين
سوال 175 :
در منزل موروثى که متعلق به چند وارث است، نماز خواندن بعضى از ورثه در آن بدون رضايت ساير ورثه چه حکمى دارد؟
جواب :
تا وقتى که بين ورثه تقسيم نشده باشد، بايد به نحوى رضايت آن‌ها احراز شود؛ اگرچه بنابر اظهر عدم علم به کراهت مالک يا اماره‌ى موجب ظنّ به آن در جواز کافى است.
نماز روى موکت مغصوب
سوال 176 :
اگر روى موکت غصبى قالى انداخته باشند نماز روى آن چگونه است؟
جواب :
حکم نماز روى شى‌ء غصب شده را دارد که حکم آن در مسأله ى 729 رساله آمده است.
گذاشتن رحل و نيامدن تا زمان نماز
سوال 177 :
شخصى در مسجد جهت نماز جماعت رحل گذاشته و تا برپايى نماز جماعت مراجعت نکرده است. آيا حقّ او از آن مکان ساقط است و ديگرى مى‌تواند جاى او را بگيرد؟
جواب :
بعد از برپايى نماز جماعت حقّ او ساقط مى‌شود.
نماز بر روزنامه‌هاى مشتمل بر اسامى مقدّسه
سوال 178 :
با توجّه به اين که امروزه در بيشتر روزنامه هاى کشور اسامى خدا و پيامبر ـ صلّى اللّه عليه وآله وسلّم ـ و ائمّه ـ عليهم السّلام ـ و آياتى از قرآن وجود دارد؛ آيا مى توان از روزنامه به عنوان زيرانداز جهت نماز خواندن استفاده کرد؟
جواب :
مادامى که اطمينان ندارد اسامى متبرّکه در آن وجود دارد، اشکال ندارد؛ اگرچه در صورت عدم اطمينان هم احراز عدم وجود اسامى متبرّکه در آن خوب است.
نماز در جايى که صداى موسيقى مى‌آيد
سوال 179 :
نماز خواندن در جايى که صداى موسيقى مى آيد، چه حکمى دارد؟
جواب :
گوش دادن به موسيقى مطرب، اگرچه حرام است و بايد از آن اجتناب شود، ولى به صحّت نماز ضرر نمى‌رساند.
تصوير در مقابل نمازگزار
سوال 180 :
تصويرهايى که رؤيت آن‌ها انسان را متذکّر حقّ و ياد و نام خداوند متعال مى نمايد ـ مثل تصويرهاى منسوب به سيّدالشّهداء ـ عليه السّلام ـ و رسول خدا ـ صلّى اللّه عليه وآله وسلّم ـ و حضرت امير ـ عليه السّلام ـ و... ـ اگر مقابل قبله باشد و در نماز موجب تقويت تذکّر باشد، حکمش براى نماز و غير نماز چيست؟
جواب :
تصوير را به صورتى قرار دهند که مقابل نمازگزار نباشد و در غير اين صورت کراهت دارد، مگر در وقت نماز چيزى روى آن بيندازند که آن را بپوشاند.
نماز خواندن جلوى قبر معصوم ـ عليه السّلام ـ
سوال 181 :
آيا خواندن نماز جلوى قبر معصوم ـ عليه السّلام ـ جايز است؟
جواب :
اگر بى احترامى باشد، جايز نيست و در صورتى که بى‌ادبى نسبت به آن‌ها نباشد بنابر اظهر مکروه است، ولى احتياط مستحب آن است که به طور کلى از اين کار مخصوصا از جلوتر ايستادن اجتناب شود. (جهت اطلاع بيشتر به مسأله 738 و 739 رساله رجوع شود.)
زمين مصادره شده از زرتشتيان
سوال 182 :
زمين‌هايى که مال زرتشتيان بوده و مصادره شده است و صاحبان آن‌ها راضى نيستند، حکم تصرّف، سکونت و نمازهايى که در آن جا خوانده شده است، چيست؟
جواب :
چنان چه قابل حمل به صحت نباشد، تصرّف و سکونت در آن‌ها جايز نيست، ولى نمازهايى که با جهل در آن جا خوانده شده، محکوم به صحّت است.
نماز خواندن در مکان غصبى به سبب تنگى وقت
سوال 183 :
اگر شخصى به واسطه ى تنگى وقت نتواند مکان مباحى را پيدا کند، در محل غصبى مى تواند نماز بخواند يا خير؟
جواب :
اگر اميد تمکن و برطرف شدن عذر را تا آخر وقت ندارد، نماز در آن صحيح است. (به مسأله 732 رساله رجوع شود.)
حکم زمينى که در سال‌هاى بسيار گذشته غصب شده است
سوال 184 :
در سال‌هاى بسيار گذشته، زمينى از شخصى غصب شده است و اکنون هيچ نشانى از بازماندگان آن فرد در دست نمى باشد، حکم سکونت و نماز خواندن در اين مکان چيست؟ و آيا گذشت زمان حکم زمين غصبى راعوض مى کند؟
جواب :
گذشت زمان حکم را عوض نمى کند و بايد به قيمت آن با اجازه حاکم شرع، ردّ مظالم بدهد.
نماز در جايى که پنکه يا چراغ آن غصبى است
سوال 185 :
اگر نمازگزار در جايى ايستاده باشد که باد پنکه ى غصبى به او مى رسد يا زير نور چراغى است که روغن يا برق آن غصبى است، نماز او چه صورتى دارد؟
جواب :
نمازش صحيح است.
نماز خواندن در خانه هاى سازمانى که در جاى غصبى بنا شده اند
سوال 186 :
سابقا دولت در جاهايى خانه سازمانى براى کارمندان حود احداث کرده که صاحبان آن زمين‌ها راضى نبوده اند. نماز کسانى که در اين خانه ها ساکن شده‌اند چه حکمى دارد؟ اگر از موضوع آگاه نبوده اند چه طور؟
جواب :
حکم نماز در مغصوب را دارد و جاهل به موضوع، نمازش صحيح است.
نماز در خانه‌اى که بعضى از قسمت‌هاى آن غصبى است
سوال 187 :
نماز خواندن در خانه اى که بعضى از قسمت‌هاى آن مانند تيرآهن ها يا پنجره هايش غصبى است، چه صورتى دارد؟
جواب :
نماز صحيح است.
خانه اى که با پول حرام يا مخلوط به حرام خريدارى شده است
سوال 188 :
شخصى خانه اى به مبلغ دوازده ميليون تومان خريدارى کرده که ده ميليون آن حلال و دو ميليون آن حرام يا مخلوط به حرام بوده است، نماز خواندن در آن خانه چه صورتى دارد؟
جواب :
چون معاملات به ذّمه واقع مى‌شود، لذا ملکيت خانه و تصرّفات در آن حلال است.
نماز خواندن در مکانى که با پول مجهول المالک ساخته شده است
سوال 189 :
اگر بدانيم مکانى توسط شخصى با پول مجهول المالک ساخته شده، مى توانيم در آن‌جا نماز بخوانيم؟
جواب :
چون معاملات مربوط به آن به ذمه واقع شده است، لذا ملکيت و تصرفات در آن منزل حلال است.
نماز در خانه و مسجدى که از گنج خمس نداده ساخته شده است
سوال 190 :
شخصى، گنجى پيدا مى کند. اما بدون اين که خمس آن را بدهد از آن، براى ساختن خانه و مسجد استفاده مى کند، حکم سکونت در آن خانه و نماز خواندن در مسجد و خانه اى که احداث نموده چيست؟
جواب :
چون مصالح خانه و مسجد را به ذمه خريده و ساخته است، نماز خواندن و تصرّفات در آن‌ها حلال و جايز است.
نماز خواندن در منزل کسى که از راه حرام، کسب مال کرده است
سوال 191 :
نماز خواندن در منزل شخصى که از راه حرام و نامشروع پول به دست آورده و با همان پول منزل و فرش تهيه کرده است، چه حکمى دارد؟
جواب :
چون خريدهاى او به ذمه بوده است، تصرف و نماز خواندن در آن خانه حلال و جايز است.
حکم نماز در منزلى که در بين نماز، مالکيت آن به ديگران مى‌رسد
سوال 192 :
شخصى در منزل فردى با اجازه او مشغول نماز خواندن مى‌شود. در همين هنگام صاحب خانه فوت مى‌کند يا اين که خانه را مى فروشد، تکليف شخصى نمازگزار چيست؟
جواب :
نمازش را تمام مى کند، مگر اطمينان به کراهت مالک داشته باشد که در اين صورت در وسعت وقت نماز را قطع مى کند و در ضيق وقت در حال خروج مى‌خواند.
حکم نماز در مکان مجهول المالک
سوال 193 :
در دانشگاه‌ها، مکان‌هايى به عنوان نمازخانه در نظر گرفته شده است، اگر مالک واقعى اين مکان‌ها مشخص نباشد، يعنى مجهول المالک باشند، حکم نماز خواندن آن‌ها چيست؟
جواب :
بايد از مالک آن فحص کنند و با عدم دسترسى، از باب ردّ مظالم با اجازه‌ى حاکم شرع، تصرّفات را حلال کنند.
حداقل فاصله بين زن و مرد
سوال 194 :
حداقل فاصله بين زن و مرد هنگام نماز چه مقدار بايد باشد؟
جواب :
اگر بين آن حدود 5 متر فاصله باشد، کراهت کم يا برداشته مى شود.
اگر زنى جلوى مرد نمازگزار شروع به خواندن نماز کند
سوال 195 :
اگر مردى مشغول نماز خواندن باشد و زنى بيايد و جلوتر از مرد شروع به نماز خواندن بکند، حکم نماز مرد و نماز زن چيست؟
جواب :
نماز زن مکروه است.
اگر مرد پشت سر زن نمازگزار، شروع به خواندن نماز کند
سوال 196 :
اگر زنى مشغول نماز خواندن باشدو مردى بيايد عقب‌تر از آن زن شروع به نماز خواندن بکند حکم نماز مرد و نماز زن چيست؟
جواب :
نماز مرد مکروه است.
عقب‌تر بودن مرد از زن در صورت تنگى جا و تنگى وقت
سوال 197 :
اگر زن در جلوترين قسمت اطاق مشغول نماز خواندن باشد، به طورى که جلوتر از او نتوان رفت، آيا مرد مى‌تواند پشت سر او نماز بخواند؟ اگر وقت تنگ باشد چه طور؟
جواب :
بله، مى‌تواند چون اصل مسأله از باب کراهت است و در تنگى وقت بايد نماز بخواند.
لزوم وجود پرده و ديوار بين زنان و مردان
سوال 198 :
آيا وجود پرده و ديوار بين زنان و مردان در حال نماز خواندن و موعظه کردن لزومى دارد؟
جواب :
اگر نامحرم باشند، رجحان شرعى دارد.
حايل بودن يک شيشه ى نازک بين مرد و زن نامحرم
سوال 199 :
اگر در يک اطاق بين مرد و زن نامحرم، فقط شيشه ى نازکى حايل باشد، نماز صحيح است؟
جواب :
بله، صحيح است.
مکان منقوش به تصاوير انسان يا حيوان
سوال 200 :
آيا نماز خواندن در مکانى که در آن تصوير انسان يا حيوانى وجود دارد، صحيح است؟
جواب :
صحيح است، ولى مکروه است.
مکانى که مجسمه‌ى حيوانات و يا انسان در آن قرار داده شده است
سوال 201 :
نماز خواندن در مکانى که مجسمه ى حيوانات و يا انسان وجود دارد، چه حکمى دارد؟
جواب :
مکروه است.
خانه‌اى که با پول برنده شده از قرعه کشى خريدارى شده است
سوال 202 :
شخصى با مبلغ دويست تومان، کارت قرعه کشى ارمغان بهزيستى مى خرد و مبلغ کلانى برنده مى شود. سپس با اين پول خانه اى مى خرد، آيا نماز خواندن در اين خانه صحيح است؟
جواب :
با فرض اين که معامله بر حسب متعارف به ذمّه صورت گرفته است، صحيح است، قطع نظر از حکم شرعى مبلغ مذکور.
خانه‌اى که بانک در مقابل وام معوّقه فروخته است
سوال 203 :
يک نفر از بانک وام گرفته و در مقابل، خانه ى خود را، گرو گذاشته است. پس از چند سال به دليل عدم پرداخت وام، بانک خانه‌ى آن فرد را در مقابل طلبى که دارد مى فروشد؛ حال، نماز خواندن و غسل کردن در آن مکان براى صاحب جديد چه حکمى دارد؟
جواب :
در صورتى که بر طبق مسأله ى 1832 و 1833 رساله بوده، تصرفات در آن خانه جايز و صحيح است.
اقامه‌ى نماز جماعت در سالن ورزشى مشترک که تعدادى از شرکاء راضى نيستند
سوال 204 :
يک مجتمع مسکونى مشتمل بر چند واحد آپارتمان است که داراى يک سالن ورزشى مشترک مى باشد. اقامه نماز جماعت در آن سالن در صورتى که تعدادى از صاحبين واحدها راضى نباشند، صحيح است يا خير؟
جواب :
خير، صحيح نيست.
نماز در محل گناه
سوال 205 :
آيا نماز خواندن در مکانى که محل گناه و فسق است جايز است؟
جواب :
نماز اشکال ندارد، اگرچه نمازگزار هم مشغول آن حرام باشد مثل شنيدن صداى موسيقى.
نماز خواندن بر روى فرش ابريشم و زربافت
سوال 206 :
نماز خواندن مرد بر روى فرشى که از ابريشم بافته شده و يا رشته هاى طلا در آن به کار رفته است، چه حکمى دارد؟
جواب :
اشکال ندارد.
نماز خواندن روى فرشى که قسمتى از آن با پول حرام رفو شده است
سوال 207 :
قسمتى از يک فرش با پول حرام رفو شده است، خواندن نماز در همه جاى فرش اشکال دارد يا منحصر به همان قسمت رفو شده است؟
جواب :
نماز خواندن اشکال ندارد.
نماز خواندن بر روى موکت‌هايى که نقوش زنان و مردان بر آن حک شده است
سوال 208 :
خواندن نماز بر روى موکت‌ها و زيراندازهايى که نقوش مردان و زنان بر روى آن حک شده است، چه حکمى دارد؟
جواب :
کراهت دارد.
سجاده هايى که عکس مسجدالحرام و مسجدالنبى دارند
سوال 209 :
آيا نماز خواندن بر روى سجاده هايى که عکس مسجدالحرام و مسجدالنبى در آن‌ها نقش شده است، صحيح است؟
جواب :
بله، صحيح است.
سجاده ها و قاليچه هايى که حاوى آيات و اسماى مقدسه هستند
سوال 210 :
نماز خواندن بر سجاده‌ها يا قاليچه هايى که در آن آيات قرآن و اسماى مقدسه بافته شده است، چه صورتى دارد؟
جواب :
صحيح است ولى آيات و اسماء را زير پا قرار ندهند.
نماز خواندن زن در منزل شراب‌خوار
سوال 211 :
نماز خواندن در منزل شراب خوار چه حکمى دارد؟
جواب :
جايز و صحيح است.
نماز خواندن در ساختمان مصادره شده
سوال 212 :
محل کار بنده در زمان انقلاب، ساختمان نيمه تمامى بوده که صاحب اصلى آن به خارج از ايران فرار کرد. بعد از انقلاب بنياد مستضعفان آن را مصادره کرده و به شرکت ما فروخته است. نمازهاى گذشته ى ما و نمازهايى که بخواهيم در محل مزبور، بخوانيم چه حکمى دارد؟
جواب :
چنان چه قابل حمل به صحت نباشد، حکم مکان مغصوب را دارد، پس بايد با رضايت مالک باشد و آن چه در حال جهل خوانده شده، اعاده اش لازم نيست.
نماز خواندن در جايى که بر روى زمين مجهول المالک احداث شده
سوال 213 :
در روستاى ما زمينى است که مجهول المالک بوده و دولت جمهورى اسلامى در آن يک باب مدرسه و يک مخابرات احداث کرده است. نماز خواندن و ماندن در آن مکان‌ها چه حکمى دارد؟
جواب :
با عدم دسترسى به صاحبان آن زمين، بايد به حاکم شرع جامع شرايط رجوع شود.
ساختن مسجد و نماز خواندن در زمينى که از بهاييان مصادره شده است
سوال 214 :
زمينى تحت تصرّف افراد بهايى مذهب بوده و بعدا به وسيله ى سازمان زمين شهرى مصادره شده است، آيا مسجد ساختن و نماز خواندن در آن صحيح است يا خير؟
جواب :
اگر سابقه ى ملکيّت شرعى آن قبل از تصرف بهايى ها مبهم باشد، اشکال دارد.
نماز در خانه‌اى که از خان‌ها گرفته شده است
سوال 215 :
خانه‌اى در يک زمين زراعى قرار دارد و اين زمين، مربوط به اصلاحات ارضى رژيم سابق است که از خان‌ها گرفته شده است، حکم ساکن شدن در اين خانه و نماز خواندن در آن چيست؟
جواب :
حکم مغصوب را دارد.
نماز در ساختمانى که در قبرستان عمومى واقع است
سوال 216 :
در يک قبرستان که وقف بودن زمين آن معلوم نيست، مدرسه اى ساخته شده است. اينک آموزگاران مى خواهند در آن‌جا نماز ظهر و عصر بخوانند. در اين صورت نماز آن‌ها چه حکمى دارد؟
جواب :
نماز خواندن در آن جا منعى ندارد.
ساختن مسجد در زمينى که وقف قبرستان شده است
سوال 217 :
آيا در قبرستانى که زمين آن وقف قبرستان شده، مى توان مسجد ساخت؟ و اگر مسجدى ساخته شود، آيا نماز خواندن در آن صحيح است؟
جواب :
نمى‌توان در آن‌جا مسجد ساخت، ولى مجرّد نماز خواندن تا زمانى که مزاحمت با جهت وقف نداشته باشد، اشکال ندارد.
خريدن يا اجاره کردن کليسا و تبديل کردن آن به مسجد
سوال 218 :
آيا مسلمان‌ها مى توانند کليسايى را از مسيحيان بخرند يا اجاره کنند و آن را به مسجد تبديل کنند؟
جواب :
در صورت اجاره صحيحه تنها مى توانند مصلّى کنند و مسجد کردن در صورت خريد به نحو صحيح شرعى مانعى ندارد.
نماز خواندن در زمين‌هاى مصادره شده از پيروان ساير اديان
سوال 219 :
زمين‌هايى از مسيحيان و زرتشتيان بوده که مصادره شده است، در حالى که صاحبان آن‌ها راضى نبوده اند. حکم تصرف، سکونت و نماز خواندن در آن‌ها چيست؟
جواب :
چنان چه قابل حمل بر صحت نباشد، حکم غصب را دارد.
نماز خواندن در ملک اجاره‌اى پس از اتمام وقت اجاره
سوال 220 :
ساختمانى قبل از انقلاب با مبالغ آن زمان به آموزش و پرورش اجاره داده شده است. اکنون صاحب ملک، راضى به تمديد قرارداد نيست و اصرار دارد که ساختمان خود را پس بگيرد از طرف ديگر آموزش و پرورش توانايى منتقل شدن به جاى ديگر و يا افزايش مبلغ اجاره بها به طورى که مالک راضى شود را ندارد؛ لذا حاضر به تحويل محل و افزايش اجاره نمى باشد. اخيرا صاحب ملک آمده و گفته من راضى نيستم در ملک من نماز بخوانيد. با توجه به اين که طرف قرارداد آموزش و پرورش است، ما کارمندان، آيا جهت کار ادارى مجاز به استفاده از آن مکان مى باشيم يا خير؟ نماز خواندن ما در آن‌جا چه صورتى دارد؟
جواب :
اگر مدت اجاره تمام شده است، تصّرفات در آن، تصرّف عدوانى و غصب است.
نماز خواندن در خانه ى اجاره‌اى که موجر آدم رباخوار است
سوال 221 :
بنده خانه‌اى را اجاره کردم به شرطى که مبلغى به عنوان قرض الحسنه به صاحب‌خانه بپردازم. پس از سکونت، متوجه شدم که صاحب‌خانه، آدم نزول‌خوار و ربا دهنده اى است و به احتمال زياد پولى که از من گرفته جهت ربا به کار مى‌گيرد، حال تکليف من نسبت به سکونت در آن منزل و نماز خواندن در آن چيست؟
جواب :
براى شما اشکالى ندارد.
نماز خواندن در خانه اجاره اى که صاحب‌خانه مبلغى به عنوان قرض الحسنه گرفته
سوال 222 :
براى اجاره‌ى‌خانه، موجر مبلغى وجه نقد به عنوان قرض الحسنه و مبلغى هم ماهيانه به عنوان اجاره بها از مستأجر دريافت مى کند، آيا سکونت در آن خانه و نماز خواندن در آن صحيح است؟
جواب :
اشکالى ندارد.
نماز خواندن صاحب‌خانه در خانه اى که اجاره داده
سوال 223 :
آيا صاحب‌خانه مى تواند بدون اجازه ى مستأجر در خانه‌اى که اجاره داده، نماز بخواند؟
جواب :
خير، نمى‌تواند؛ يعنى در احراز رضايت يا همان عدم احراز کراهت مستأجر، مثل ديگران است.
نماز خواندن در مدرسه‌ى موقوفه اى که آموزش و پرورش آن را اجاره کرده است
سوال 224 :
مدرسه اى است که ملک آن موقوفه است و وزارت‌خانه آموزش و پرورش آن را از سازمان اوقاف اجاره کرده است. وضو گرفتن و نماز خواندن معلمان و مديران آن مدرسه چه حکمى دارد؟
جواب :
اگر تمام شرايط وقف و موقوفه رعايت شده باشد، اشکال ندارد.
مصداق مکان نمازگزار که بايد پاک باشد
سوال 225 :
منظور از اين که «مکان نمازگزار بايد پاک باشد»، فقط محل ايستادن و سجده گاه را شامل مى شود يا آن قسمتى که بين محل ايستادن و سجده گاه او مى باشد؛ يعنى آن قسمتى که در هنگام سجده زير او قرار مى گيرد را نيز شامل مى شود؟
جواب :
جايى که انسان پيشانى را بر آن مى گذارد اگر نجس باشد، در صورتى که خشک هم باشد، نماز باطل است و بقيه مکان نماز گزار، اعم از محل ايستادن يا غير آن اگر نجس بود نبايد به طورى تر باشد که رطوبت آن به بدن يا لباس او برسد، مگر اين که طورى تر باشد که اگر نجاست به بدن يا لباس سرايت کرد نماز را باطل نکند.
نماز خواندن در جايى که فراموش کرده‌ايم نجس بوده
سوال 226 :
کسى مى دانسته که جايى نجس بوده ولى فراموش کرده و در آن‌جا نماز خوانده است. بعد از نماز نجاست آن مکان را به ياد مى‌آورد، حکم نمازى که خوانده چيست؟
جواب :
صحيح است.
نجس بودن صندلى يا عصاى جانبازان
سوال 227 :
آيا نجس بودن صندلى چرخدار يا عصايى که به دست برادران جانباز است، براى نماز مانعى دارد؟
جواب :
تا وقتى که بدن يا لباس را نجس نکند، مانع نيست.