4. قرائت
منظور از قرائت و ذکر نماز
سوال 444 :
منظور از اين که بايد قرائت و ذکر نماز صحيح خوانده شود، چيست؟
جواب :
به مسايل 823 تا 827 رساله رجوع شود.
مراد از ذکر در نماز
سوال 445 :
مراد از ذکر در نماز چيست؟
جواب :
ذکر در کنار قرآن و دعا و کلام آدمى است.
معناى قصد مطلق ذکر
سوال 446 :
اين که گفته مى شود، عبارتى به قصد مطلق ذکر اشکال ندارد يعنى چه؟
جواب :
يعنى به قصد ورود در آن محل معيّن نباشد.
ملاک در جهر و اخفات
سوال 447 :
ملاک، در جهر (بلند خواندن) و اخفات (آهسته خواندن) چيست؟
جواب :
ملاک ظهور جوهر صوت و عدم ظهور آن است.
لزوم شنيدن صداى خود در نماز
سوال 448 :
آيا شنيدن صداى خود در هنگام قرائت حمد و سوره، ضرورى است؟
جواب :
در صورتى که مانعى از شنيدن صدا نباشد، بله لازم است.
وضوح قرائت در حال اخفات
سوال 449 :
آيا وضوح قرائت در حال اخفات لازم است؟ يا در صورتى که الفاظ از مخرج ادا شوند؛ اما سرعت اداى آن ها بسيار زياد باشد که وضوحى نداشته باشد کافى است؟
جواب :
بايد صدق عرفى قرائت حفظ شود.
با فرياد خواندن نماز
سوال 450 :
تا چه اندازه بالا بردن صدا در نماز جايز است؟ اگر به صورت فرياد کشيدن درآيد چه طور؟
جواب :
اگر کسى در خواندن حمد و سوره بيشتر از معمول صدايش را بلند کند، مثل آن که آن ها را با فرياد بخواند، بنابر احتياط نمازش باطل است.
متوجه آهسته خواندن شدن در نماز جهريّه
سوال 451 :
اگر در قسمتى از قرائت حمد و سوره ى نماز جهريّه، متوجه شويم که داريم آهسته نماز مى خوانيم، چه وظيفه اى داريم؟
جواب :
از آن جا به بعد را بايد بلند بخوانيد (مسأله ى 819 رساله).
متوجه جهر خواندن شدن در نماز اخفاتيه
سوال 452 :
اگر در قسمتى از قرائت حمد و سوره ى نماز اخفاتيه، متوجه شويم که داريم حمد و سوره را بلند مى خوانيم، چه وظيفه اى داريم؟
جواب :
از آن جا به بعد بايد آهسته بخوانيد (مسأله ى 819 رساله).
آهسته و بلند خواندن نمازهاى قضا
سوال 453 :
آيا در خواندن قضاى نمازهاى ظهر و عصر، مى توان حمد و سوره را بلند خواند؟ يا در قضاى نمازهاى جهريه حمد و سوره را مى توان آهسته خواند؟
جواب :
نمازهايى که واجب است قرائت در آن ها بلند خوانده شود، هنگام قضا هم بايد بلند خوانده شود و هم چنين نمازهايى که واجب است آهسته بخواند، هنگام قضا نيز واجب است آهسته بخواند.
قرائت مردى که نماز قضاى زنى را مى خواند
سوال 454 :
اگر مردى نماز استيجارى زن مرحومه اى را بخواهد بخواند، تکليفش از نظر جهر و اخفات قرائت حمد و سوره چيست؟
جواب :
بايد مرد، تکليف خودش را رعايت کند (مسأله ى 1256 رساله).
قرائت زنى که نماز قضاى مردى را مى خواند
سوال 455 :
اگر زنى قصد اقامه ى نماز قضاى مرد مرحومى را داشته باشد، تکليفش از نظر بلندى يا آهسته بودن قرائت حمد و سوره چيست؟
جواب :
زن، به تکليف خودش عمل کند (مسأله ى 1256 رساله).
تکليف قرائت ساير نمازها در جهر اخفات
سوال 456 :
در نمازهاى ديگر غير از نمازهاى يوميّه، مانند آيات و عيدين و... تکليف نمازگزاران در بلندى يا آهسته بودن قرائت حمد و سوره چيست؟
جواب :
مستحب است در آن نمازها بلند بخوانند.
نحوه ى قرائت نمازهاى نافله
سوال 457 :
آيا قرائت نافله ى نمازهاى جهرى و اخفاتى بايد مطابق هر نماز باشد يا ضرورتى ندارد؟
جواب :
ضرورتى ندارد.
جهر در نمازهاى جهريّه
سوال 458 :
آيا جهر در نمازهاى جهريّه فقط در قرائت واجب است يا در همه ى اجزاى نماز واجب است؟ در مورد اخفات در نمازهاى اخفاتيه چه طور؟
جواب :
فقط در قرائت واجب است.
کسى که با اخفات نمى تواند صحيح بخواند
سوال 459 :
شخصى در نمازهاى اخفاتيّه اگر يک کلمه را آهسته بخواند صحيح ادا نمى کند و اگر کمى به جهر بخواند صحيح ادا مى شود، آيا جايز است اين کار را انجام دهد؟ اگر در نمازهاى جهريه براى تلفّظ صحيح آهسته بخواند چه طور؟
جواب :
در نمازهاى اخفاتيه، تمام کلمات بايد اخفات باشد و در جهريه تمام کلمات بايد جهر باشد، و به شک و وسوسه اعتنا نکند.
جواز قرائت بلند حمد و سوره توسط زنان در نمازهاى جهريه
سوال 460 :
آيا زنان مى تواند حمد و سوره ى نمازهاى صبح و مغرب و عشا را بلند بخوانند؟
جواب :
مى توانند، ولى اگر نامحرم صدايشان را مى شنود، در صورتى که شنيدن صداى زن حرام باشد، مثلاً ترس فتنه و لذّت بردن در بين باشد، بنابر اظهر بايد آهسته بخوانند.
بلند خوانى نماز براى زن جهت جلوگيرى از حواس پرتى
سوال 461 :
آيا براى جلوگيرى از حواس پرتى، زن مى تواند نماز را با صداى بلند بخواند؟
جواب :
فقط نمازهاى صبح و نماز مغرب و عشا را در صورتى که نامحرم صداى او را نمى شنود ـ با تفصيلى که در مسأله قبل ذکر گرديد ـ ، مى تواند بلند بخواند.
جواز بلند خوانى قرائت در نماز ظهر جمعه
سوال 462 :
آيا بلند خواندن قرائت در ظهر روز جمعه جايز است؟
جواب :
بله، مستحب است.
بلند خواندن قرائت نماز ظهر روز جمعه براى زن
سوال 463 :
آيا بلند خواندن قرائت حمد و سوره ى نماز ظهر روز جمعه براى زن نيز جايز است؟
جواب :
بله.
قرائت قرآن و نماز با صداى خوب
سوال 464 :
قرائت قرآن و نماز با صداى خوب به گونه اى که تحسين شنوندگان را برانگيزد، چه حکمى دارد؟
جواب :
خوب و مطلوب است.
غلط خواندن حمد و سوره در اثر جهل به مسأله
سوال 465 :
اينجانب چندين سال نماز خوانده ام و اکنون متوجه شده ام که در اثر جهل به مسأله، قرائت حمد و سوره ى نمازم صحيح نبوده است، آيا بايد نمازها را قضا کنم؟
جواب :
بله، احتياطا بايد قضا کنيد.
رعايت لهجه ى عربى در نماز
سوال 466 :
در نقاط مختلف، افراد با لهجه هاى مختلفى صحبت مى کنند و هر چه قدر هم سعى کنند، نمى توانند لهجه خود را عوض کنند و با لهجه ى عربى تلفظ نمايند. آيا لهجه داشتن نمازگزار در قرائت نماز، مشکل ساز است؟
جواب :
همان مقدار که صحيح بخوانند کافى است و تلفظ به لهجه ى عربى لازم نيست.
عدم توانايى بر تلفّظ صحيح نماز
سوال 467 :
اگر کسى قادر به تلفظ صحيح و اداى بعضى حروف نماز نباشد، چه تکليفى دارد؟
جواب :
اگر به هيچ وجه نتواند صحيح آن را ياد بگيرد، هر طور که مى تواند بخواند و احتياط مستحب در آن است که نماز را به جماعت به جا آورد.
وسواس در قرائت
سوال 468 :
کسى که در صحّت ذکرهاى نماز، وسواس دارد يا زياد شکّ مى کند و تکرار مى کند، آيا نمازش باطل مى شود؟
جواب :
تا اخلال به نظم واجب و موالات نشود، اشکال ندارد؛ ولى وسواس جايز نيست.
کسى که نمى دانسته قرائت صحيح چيست
سوال 469 :
اگر کسى در مورد قرائت صحيحِ نماز اطلاعى نداشته و تا کنون نماز را از نظر قرائت غلط مى خوانده و هم اکنون نيز غلط مى خواند، وظيفه اش چه مى باشد؟
جواب :
بايد قرائتش را درست کند و هر نمازى که تا حال با قرائت غلط خوانده، بايد قضا نمايد، بنابر احوط.
تذکّر به کسى که نماز را غلط مى خواند
سوال 470 :
آيا لازم است به شخصى که نماز را غلط مى خواند تذکّر دهيم؟
جواب :
اگر به جهت ندانستن مسأله باشد، لازم است على الاحوط.
غلط خواندن ذکرهاى مستحبّى
سوال 471 :
آيا غلط خواندن يا از مخرج ادا نکردن عمدى ذکرهاى مستحبّى نماز، موجب باطل شدن نماز مى شود؟
جواب :
بنابر احتياط واجب بايد درست بخواند.
کسى که نمى تواند قرائت را بدون دندان درست بخواند
سوال 472 :
کسى که دندانش شکسته يا کشيده شده و نمى تواند قرائت را درست بخواند، آيا لازم است دندان مصنوعى بگذارد تا بتواند نماز را صحيح بخواند يا نه؟
جواب :
اگر عسر و حرج ندارد، بايد بگذارد.
کسى که نمى تواند قرائت و اذکار را حفظ کند
سوال 473 :
در صورتى که مريضى نتواند قرائت و ذکرهاى نماز را به حافظه بسپارد و هم چنين قادر نباشد از روى نوشته بخواند، آيا بر اطرافيان واجب است قرائت و ذکرهاى نماز را بلند بخوانند تا وى تکرار کند؟
جواب :
واجب نيست و مى توانند اجرت بگيرند.
مريضى که به خاطر عمل جرّاحى حنجره، نبايد سخن بگويد
سوال 474 :
شخص مريضى که حنجره اش را عمل جرّاحى کرده اند و تا مدّتى اصلاً نبايد سخن بگويد، چگونه نماز بخواند؟
جواب :
نمازش حکم نماز اخرس را دارد که با اشاره و حرکت دادن زبان است و پس از خوب شدن، نمازهايى را که به اين صورت خوانده، قضا ندارد.
کسى که لوزه عمل کرده و نمى تواند حرف بزند
سوال 475 :
شخصى لوزه اش را عمل کرده است و دکتر به او مى گويد نبايد صحبت کند، در اين صورت ذکرهاى نماز را چگونه بيان کند؟ آيا مى تواند در دلش بگويد و به لفظ نياورد و يا مى تواند نمازها را در وقت نخواند و پس از بهبودى قضا نمايد؟
جواب :
حکم او مثل أخرس است و اگر به وظيفه عمل کند، قضا ندارد و نمى تواند نماز را در وقت نخواند.
خواندن از روى قرآن کريم در نماز
سوال 476 :
آيا خواندن از روى کتاب قرآن کريم در نمازهاى واجب اشکال دارد؟
جواب :
قرائت از روى نوشته در حال اختيار بنابر اظهر جايز است؛ اگرچه در فريضه، اولى ترک آن است.
تکرار بعضى کلمات
سوال 477 :
تکرار بعضى کلمات حمد و سوره و ذکرهاى نماز جايز است يا نه؟
جواب :
اگر به حدّ وسوسه نرسد، جايز است.
قرائت مجدّد آن چه بدون حضور قلب بوده
سوال 478 :
در قرائت نماز آيا مقدارى که انسان بدون حضور قلب خوانده، مى تواند دوباره بخواند؟
جواب :
مى تواند.
نحوه ى نماز افراد لال
سوال 479 :
نحوه ى نماز خواندن شخص لال و گنگ چگونه است؟
جواب :
بنابر احتياط واجب بايد قرائت نماز را از قلب و ذهن خود بگذراند و به اندازه واجب زبان را حرکت دهد و اگر ممکن است با انگشت هم به مقدار واجب اشاره کند.
سريع خواندنى که موجب عدم تلفّظ صحيح مى شود
سوال 480 :
اگر انسان نماز خود را سريع بخواند، به گونه اى که نتواند کلمه اى را درست تلفّظ کند، نمازش چه حکمى دارد؟
جواب :
باطل است.
سرفه کردن که تکرار حروف را سبب مى شود
سوال 481 :
شخصى در بين نماز براى صاف کردن گلو، عمدا چند بار سرفه مى کند و اين کار او سبب مى شود که يک حرف دوباره تکرار شود، آيا نماز او اشکال پيدا مى کند؟ آيا اين کار او تکليفى برايش ايجاد مى کند؟
جواب :
خير اشکال ندارد و سرفه، توليد حرف نمى کند.
پيرانى که قادر به تصحيح نمازشان نيستند
سوال 482 :
حکم نماز پيرزن ها و پيرمردهايى که در نمازشان غلط هاى زيادى است و قادر به تصحيح آن ها نيستند، چيست؟
جواب :
بايد هر طورى که مى توانند بخوانند و احتياط مستحب آن است که نماز را به جماعت به جا آورند.
خواندن قرائت نماز به زبان هاى ديگر
سوال 483 :
آيا خواندن ترجمه قرائت نماز به زبان هاى ديگر ـ غير از عربى ـ صحيح است؟
جواب :
خير صحيح نيست.
خواندن نماز به زبانى ديگر براى تازه مسلمان در تنگى وقت
سوال 484 :
اگر شخصى در تنگى وقت مسلمان شده باشد و فرصت کافى براى يادگرفتن الفاظ عربى نماز نداشته باشد، آيا مى تواند ترجمه ى نماز را به زبان ديگر بخواند؟
جواب :
خير، بنابر احتياط مستحب نمازش را به جماعت بخواند يا کسى بخواند و او هم همراه او بخواند يا اگر ممکن است از روى نوشته اى بخواند. و اگر کسى از قرآن هيچ نمى داند، به مقدارى که واجب است در نماز از قرآن بخواند، تسبيح، تهليل و تکبير بگويد.
نحوه ى تدارک کلمه ى غلط
سوال 485 :
اگر کسى مثلاً از اوّل سوره «قل هو اللّه » شروع کند و بدون وقف تا آخر بخواند و در اين بين کلمه اى را اشتباه کند، آيا همان کلمه ى غلط و بعد آن را بگويد کافى است يا بايد از اوّل شروع کند؟ به عبارت ديگر آيا مسأله، مبتنى برجواز يا عدم جواز وقف به حرکت و وصل به سکون است؟
جواب :
شروع از اوّل لازم نيست.
تکرار مجدد کلمه ى غلط گفته شده يا تکرار از اوّل آيه
سوال 486 :
اگر کلمه اى در نماز غلط گفته شود، يا در هنگام گفتن آن بدن حرکت کند، آيا تکرار همان کلمه کافى است يا بايد از اوّل کلمه آيه يا از اوّل جمله خوانده شود؟
جواب :
تکرار همان کلمه کافى است.
تکرار مجدد کلمه اى که صحت آن مورد شک است
سوال 487 :
اگر کسى در صحت کلمه اى از نماز شک کند و آن را دو مرتبه بگويد، آيا موجب سجده ى سهو مى شود؟
جواب :
خير.
خواندن آيه يا سوره اى غير از آن چه که وارد شده است
سوال 488 :
در نمازهايى که در آن سوره يا آيه خاصى وارد شده است، اگر انسان آن آيه يا سوره را حفظ نباشد، مى تواند آيه يا سوره ى ديگرى بخواند؟
جواب :
خير، از نوشته بخواند؛ مگر بداند که آن سوره يا آيه شرط کمال آن نماز است؛ نه شرط اصل مشروعيّت و صحّت آن، که در اين صورت مى تواند ترک کند يا رجاءً تبديل کند.
حرکت دادن اعضاى بدن هنگام قرائت و ذکر
سوال 489 :
آيا حرکت دادن سر يا ديگر اعضاى بدن هنگام قرائت و ساير ذکرهاى نماز اشکال دارد؟
جواب :
تا حدّى که به طمأنينه نماز خلل وارد نکند، اشکال ندارد.
گفتن نيّت به زبان
سوال 490 :
آيا لازم است نيّت را بر زبان جارى کرد؟
جواب :
خير، لازم نيست.
اضافه کردن کلمه «اللعين» در عبارت استعاذه
سوال 491 :
آيا اضافه کردن کلمه ى «اللعين» در جمله «اعوذ باللّه من الشيطان الرجيم» در ابتداى قرائت نماز، اشکال دارد؟
جواب :
به قصد مطلق دعا اشکال ندارد.
تعيين سوره قبل از «بسم اللّه » گفتن
سوال 492 :
در قرائت سوره، آيا بايد ابتدا سوره را تعيين کنيم و سپس «بسم اللّه » بگوييم؟
جواب :
در موارد تعيّن مثل عزم مستقر بر جريان طبق عادت ـ که به منزله ى قصد خاصّ است يا غير آن از موارد تعيّن ـ خير، تعيين سوره لازم نيست و در غير آن ها قصد خصوصيّت لازم است، هر چند خصوصيت حاصل به آن چه بعدا مى خواند ولو اکنون نمى داند.
تعيين سوره بعد از گفتن بسم اللّه الرّحمن الرّحيم
سوال 493 :
اگر انسان اوّل «بسم اللّه الرّحمن الرّحيم» را بگويد و بعد از آن قصد کند که چه سوره اى بخواند صحيح است؟ اگر چند سال در تعيين سوره قصد نکرده باشد، وظيفه چيست؟
جواب :
بايد قصد سوره ى خاصّ کند يا قصد کند که بعد از «بسم اللّه »، هر سوره اى را که مى خواند، اين «بسم اللّه » او باشد که قصد اجمالى است و هم چنين عزم مستقر بر جريان طبق عادت مستقره به منزله ى قصد خاص است.
گفتن بسم اللّه به قصد سوره ى ديگر
سوال 494 :
اگر شخص يقين کند بسم اللّه را به قصد سوره اى که شروع کرده نگفته، وظيفه چيست؟ آيا ادامه دهد يا بايد برگردد و از اوّل شروع کند؟
جواب :
بايد برگردد.
شک در تعيين سوره
سوال 495 :
فردى در حالت قرائت سوره ى نماز واجب وقتى شروع به خواندن اوّلين آيه ى سوره کرده، شک مى کند که آيا «بسم اللّه » را به قصد همين سوره گفته يا نه! آيا برگردد و دوباره بسم اللّه بگويد يا به شکّ خود اعتنا نکند؟
جواب :
اعتنا نکند.
قصد انشا و حکايت در خواندن حمد و سوره
سوال 496 :
حمد و سوره اى که در نماز خوانده مى شود، آيا به قصد انشا بايد خوانده شود يا به قصد حکايت؟
جواب :
بايد به قصد قرائت و قرآنيّت باشد.
قصد انشا کردن در جملات امرى
سوال 497 :
اگر کسى در گفتن جملات امرى مانند «اهدنا» و «ربنا آتنا»، «ربنا اغفر لى و لوالدىّ» و امثال آن قصد انشا کند، به نماز آسيب مى رساند؟
جواب :
اگر قصد قرائت هم داشته باشد، کافى است.
خواندن قرائت نادرى از سوره ى حمد
سوال 498 :
آيا قرائت «صراط الذين انعمت عليهم» به صورت «صراط من انعمت عليهم» و نيز قرائت «و لا الضالين» به صورت «و غير الضالين» جزو قرائات مشهورى است که در قرائت نماز جايز مى باشد؟
جواب :
خير، بنابر احوط ملازمت به يکى از قرائات سبعه شود.
قرائت ملک يوم الدين
سوال 499 :
آيا قرائت «ملک يوم الدين» در نماز صحيح است؟
جواب :
ظاهرا جايز است.
ذکر بعد از حمد
سوال 500 :
ذکر مستحبى بعد از سوره حمد، «الحمد للّه » است يا «الحمد للّه رب العالمين»؟
جواب :
دومى است.
گفتن آمين پس از حمد به قصد ذکر
سوال 501 :
آيا گفتن «آمين» بعد از سوره ى حمد به قصد مطلق ذکر، اشکال دارد؟
جواب :
حرام است و على الاحوط باطل کننده نماز است.
گفتن «صدق اللّه » بعد از حمد يا سوره
سوال 502 :
آيا بعد از حمد يا سوره مى توان «صدق اللّه العلى العظيم» گفت؟
جواب :
مانعى ندارد.
خواندن آياتى از قرآن پس از تمام شدن حمد و سوره ى واجب
سوال 503 :
آيا بعد از تمام شدن سوره حمد و سوره ى واجب، مى توان آيات ديگرى از قرآن يا سوره ى ديگرى خواند؟
جواب :
کراهت دارد.
کسى که بعد از نماز ظهر متوجه مى شود حمد و سوره را بلند خوانده
سوال 504 :
اگر کسى بعد از نماز ظهر ملتفت شود که حمد و سوره را بلند خوانده است، آيا بايد دوباره نمازش را اعاده کند؟
جواب :
خير، اعاده لازم نيست.
قرائت سوره هاى طولانى در نماز
سوال 505 :
آيا قرائت سوره هاى طولانى مانند سوره بقره در نمازهاى واجب، سبب خروج از حالت نماز نمى شود؟
جواب :
اشکال ندارد؛ مگر اين که موجب فوت وقت نماز شود.
قرائت سوره حمد به جاى توحيد
سوال 506 :
آيا در نمازهاى واجب، مى توان بعد از حمد به جاى سوره، بار ديگر سوره ى حمد را تکرار نمود؟
جواب :
نمى توان تکرار کرد.
حکم نماز کسى که قرائت را اشتباه خوانده است
سوال 507 :
مدّت ها در «لم يکن له کفوا أحد» لام را مشدّد نخوانده ام، حکم نمازهايم چگونه است؟
جواب :
احتياطا آن نمازها را دوباره بخوانيد.
گفتن «کذلک اللّه ربّى»
سوال 508 :
شخصى در نمازهاى خود، بعد از هر سوره اى که مى خوانده است، «کذلک اللّه ربّى» مى گفته، وظيفه چيست؟
جواب :
نمازها محکوم به صحّت است، ولى عمدا اين کار را نکند.
گفتن «کذلک اللّه ربّى» توسّط مأموم
سوال 509 :
آيا مأموم مى تواند بعد از قرائت سوره ى توحيد توسّط امام «کذلک اللّه ربّى» بگويد؟
جواب :
ورود آن مربوط به کسى است که سوره ى توحيد را در نماز مى خواند.
تعداد دفعات گفتن «کذلک اللّه ربى» بعد از سوره ى اخلاص
سوال 510 :
بعد از سوره ى اخلاص، چند بار مستحب است «کذلک اللّه ربى» گفته شود؟
جواب :
يک يا دو يا سه بار.
دو سوره اى که در نماز، يک سوره محسوب نمى شوند
سوال 511 :
دو سوره اى که در هنگام قرائت نماز بايد با هم خوانده شود چيست؟
جواب :
بنابر اظهر اگر سوره ى «ضحى» را مى خواند بايد سوره ى «الم نشرح» را هم به دنبال آن بخواند و اگر سوره ى فيل را خواند سوره ى قريش را هم بخواند.
گفتن يک «بسم اللّه » براى دو سوره ى «فيل» و «قريش» در نماز
سوال 512 :
در مورد دو سوره ى «فيل» و «قريش» که در نماز يک سوره محسوب مى شوند؛ آيا گفتن يک «بسم اللّه الرحمن الرحيم» کافى است؟
جواب :
خير، کافى نيست.
اولويت بين دو سوره ى «فيل» و «قريش» در قرائت
سوال 513 :
دو سوره ى «فيل» و «قريش» که در نماز يک سوره محسوب مى شوند، اولويت قرائت با کدام يک از آن ها است؟
جواب :
بايد هر دو را با هم به ترتيب بخواند.
نمازهايى که دو سوره ى «فيل» و «قريش» در آن ها جدا خوانده شده است
سوال 514 :
کسى نمى دانست دو سوره «فيل» و «قريش» در نماز، يک سوره حساب مى شوند. تکليف نمازهايى که در آن ها اين دو سوره جدا خوانده شده اند، چيست؟
جواب :
احتياطا بايد آن نمازها را دوباره بخواند.
خواندن سهوى تسبيحات اربعه به جاى حمد و سوره
سوال 515 :
اگر کسى در رکعت دوم، به جاى حمد و سوره، اشتباها تسبيحات اربعه بگويد و در هنگام رفتن به رکوع متوجه شود، چه تکليفى دارد؟
جواب :
اگر تا به حدّ رکوع نرسيده فهميد، بايد برگردد و حمد و سوره را بخواند و بعد از نماز هم احتياطا سجده سهو به جا آورد و اگر به حدّ رکوع رسيده، سجده ى سهو کافى است.
قرائت نماز مطابق قرائت هاى موجود
سوال 516 :
آيا مطابق همه ى قرائت هاى موجود مى توان قرائت نماز را انجام داد؟
جواب :
بايد مطابق قرائت قرّاء هفت گانه مشهور باشد، بنابر احوط.
خواندن بيش از يک سوره در نمازهاى مستحبى
سوال 517 :
آيا مى شود در نمازهاى مستحبى بيش از يک سوره خواند؟
جواب :
بله، مى شود.
حمد و سوره مأمومى که به رکعت سوم جماعت رسيده
سوال 518 :
کسى که به رکعت سوم يا چهارم جماعت مى رسد، آيا حمد و سوره نمازهاى جهريّه را بلند بخواند يا آهسته؟
جواب :
بايد آهسته بخواند.
بلند خواندن بقيه ذکرهاى نماز ظهر و عصر به غير از حمد و سوره
سوال 519 :
آيا به غير از حمد و سوره ى نماز ظهر و عصر بقيّه ى ذکرهاى نماز را مى توان بلند خواند؟
جواب :
بله، مى توان.
آهسته خواندن بقيه ذکرهاى نماز جهريّه
سوال 520 :
آيا در نماز صبح و مغرب و عشا، به غير از حمد و سوره، بقيّه ى ذکرهاى نماز را مى توان آهسته خواند؟
جواب :
بله، مى توان.
آهسته خواندن حمد و سوره ى نمازهاى جهريه به خاطر شرم و حيا
سوال 521 :
آيا کسى مى تواند به خاطر شرم و حيا و يا ترس از ريا، حمد و سوره ى نمازهاى صبح و مغرب و عشا را آهسته بخواند؟
جواب :
خير، نمى تواند.
بلند خواندن حمد و سوره نماز ظهر و عصر براى تعليم
سوال 522 :
آيا کسى مى تواند حمد و سوره نماز ظهر و عصر را به قصد تعليم، بلند بخواند؟
جواب :
خير، نمى تواند.
بلند خواندن برخى از ذکرها جهت اعلام به ديگران
سوال 523 :
اگر کسى برخى از ذکرهاى نماز غفيله يا دهه ى ذى الحجه را براى اعلام به ديگران بلند بخواند، نماز او چه حکمى دارد؟
جواب :
مانعى ندارد (به مسأله ى 930 رساله رجوع شود).
فراموش کردن حمد و سوره
سوال 524 :
اگر کسى حمد و سوره را فراموش کند و در رکوع به يادآورد، چه بايد بکند؟
جواب :
بعد از نماز احتياطا سجده ى سهو به جا آورد.
غلط خواندن قنوت و ذکرهاى مستحبى
سوال 525 :
آيا غلط خواندن قنوت و يا ذکرهاى مستحبى نماز، مبطل نماز است؟
جواب :
على الاحوط در حال عمد مبطل است.
حکم عدم رعايت تجويد در نماز
سوال 526 :
عدم رعايت تجويد در نماز چه حکمى دارد؟
جواب :
اشکال ندارد، مگر تا حدّى که در صحت قرائت لازم است.
مقدار ضرورى رعايت تجويد در نماز
سوال 527 :
رعايت چه مقدار از نکات تجويدى براى قرائت نماز واجب است؟
جواب :
به مسايل 823 تا 827 رساله رجوع شود.
عدم تلفّظ حرف از مخرج با صدق حرف مخصوص
سوال 528 :
اگر کسى لفظ ضاء را از مخرج ظاء تلفظ مى کرده است اما در عرف عرب حرف ضاد بر آن صدق مى کرده، آيا نمازش اشکال دارد؟
جواب :
با صدق آن حرف در عرف عرب صحيح است.
اختلاف اهل فن در تلفّظ صحيح
سوال 529 :
اگر بعضى از اهل لغت يک نوع تلفّظ را صحيح بدانند و بعضى ديگر آن را غلط بدانند، آيا مى شود آن را در نماز قرائت کرد؟
جواب :
اگر مراد اداى مخارج حروف است، لازم است رعايت آن به نحوى که در عربيّت، صدق حرف مخصوص نمايد و تشخيص آن با عرف لغت صحيح است، و از حيث قرائت کافى است با يکى از قرائات سبعه (هفت گانه) موافق باشد.
قراءات سبعه
سوال 530 :
آيا جايز است يک رکعت يا دو رکعت نماز، به دو قرائت از قرائات سبعه خوانده شود؟
جواب :
تخيير بين قرائات سبعه در نماز استمرارى است، لذا اگر در يک يا دو رکعت به دو قرائت بخواند، جايز است.
تلفّظ حرکات کسره و ضمّه با لهجه فارسى
سوال 531 :
اگر حرکات کسره و ضمه را که عرب به صورت «او» و «ايى» کوتاه تلفظ مى کند، به صورت فارسى تلفظ کنيم اشکال دارد؟
جواب :
خير اشکال ندارد.
تلفّظ حرف صاد
سوال 532 :
اگر کسى حرف «صاد» را طورى بگويد که مثلاً از حرف «سين» يا «ثاء» تمايز داده شود، هر چند به طور کامل طبق قرائت عربى نباشد، آيا قرائت او در نماز صحيح است يا خير؟
جواب :
اگر صدق عربيّت آن حرف باشد، صحيح است.
جواز قرائت «صراط» به «س» يا «ص»
سوال 533 :
آيا لفظ «صراط» در قرائت سوره مبارکه حمد را مى توان به «س» يا «ص» تلفّظ نمود؟
جواب :
هر دو صورت آن جايز است، چون طاء و صاد در يک کلمه جمع شده است.
تلفظ «ضاد»
سوال 534 :
در علم تجويد براى تلفظ «ضاد»، چند قول ذکر شده است. به کدام قول عمل شود؟
جواب :
بايد طورى تلفظ کند که در زبان عربى بگويند «ضاد» را تلفّظ کرده است.
مشکل بودن تلفّظ صحيح نماز
سوال 535 :
در صورت مشکل بودن تلفّظ صحيح «ضاد»، وظيفه چيست؟
جواب :
اگر به هيچ وجه نمى تواند صحيح آن را ياد بگيرد، بايد هر طور که مى تواند بخواند، و احتياط مستحب آن است که نماز را به جماعت به جا آورد.
رعايت قلقله در حرف دال
سوال 536 :
آيا حتما بايد قلقله را در حرف «دال» در آخر آيات سوره ى توحيد رعايت نمود؟
جواب :
خير، لازم نيست.
تکرار يک حرف از کلمه
سوال 537 :
اگر در قرائت ـ براى احتياط ـ حرف اوّل يا وسط يا آخر کلمه ـ مثل دال احد ـ را تکرار کنيم صحيح است؟
جواب :
تمام کلمه را تکرار کنيد.
مدّ عارضى
سوال 538 :
آيا رعايت مدّ عارضى هم واجب است؟ (مثل کلمه ى «الرّحيم» در حال وقف)؟
جواب :
واجب نيست.
ميزان مدّ «و لا الضّالين»
سوال 539 :
ميزان کشش در کلمه ى «و لا الضّالين» چه قدر است؟
جواب :
به حدّ عرفى کافى است.
انجام ندادن مدّ «و لا الضّالين»
سوال 540 :
اگر کسى در نماز سهوا و از روى فراموشى مدّ واجب در «و لا الضّالين» را انجام ندهد، نمازش چه حکمى دارد؟ و اگر حکم را نمى دانسته يا مى دانسته و متوجّه نبوده چه بايد کرد؟
جواب :
اگر قبل از رفتن به رکوع ملتفت شده، بايد تدارک کند و بعد از آن سوره را بخواند؛ و اگر بعد از رکوع فهميده، نمازش صحيح است و احتياطا بعد از سلام سجده ى سهو به جا آورد، مگر در صورت جهل به حکم که چون نوعا جاهلِ مقصّرند، نماز را اعاده کنند.
عدم وجوب ادغام در «يرملون»
سوال 541 :
مدت پانزده سال است که در «يرملون» ادغام نمى کنم، آيا بايد تمام نمازهايم را در اين مدت اعاده يا قضا نمايم؟
جواب :
در «يرملون» ادغام واجب نيست، پس قضا و اعاده لزوم ندارد، اگرچه احتياط خوب است.
رعايت موارد وقف در سوره هاى نماز
سوال 542 :
آيا بايد در سوره هايى که در نماز مى خوانيم موارد وقف را رعايت کنيم؟
جواب :
خير، لازم نيست.
ميزان مجاز براى توقف بر روى يک کلمه
سوال 543 :
تا چه اندازه توقف بر روى يک کلمه، به صحت نماز اشکال وارد مى کند؟
جواب :
تا حدّى که به موالات آن جمله اخلال نرساند، اشکال ندارد.
تبديل «ة» به «ها» در هنگام وقف
سوال 544 :
در اذان شنيده مى شود که مؤذّن «حى على الصلوة» را «حى على الصلوة» (با هاء) مى خواند آيا اين کار درست است؟
جواب :
در حال وقف بايد با هاء بگويد.
محل وقف در سوره قدر
سوال 545 :
در اين قسمت از سوره ى مبارکه قدر: «باذن ربّهم من کل امر سلامٌ» وقف بر روى «أمرٌ» صحيح تر است يا بر روى «سلامٌ»؟
جواب :
وقف بر امر صورت پذيرد.
تلفظ «کفوا» با همزه و بدون واو
سوال 546 :
آيا تلفظ «کفوا احد» با همزه و بدون واو صحيح است؟
جواب :
بله، صحيح است.
تلفظ کلمه ى «يوم» با ضمّه
سوال 547 :
کسى که کلمه ى «يوم» را با ضمّه تلفظ کرده، با وجود اين که مى توانسته صحيح آن را تلفظ کند؛ اما جاهل به مسأله بوده است، آيا نمازهاى او صحيح است يا بايد دوباره اعاده کند؟
جواب :
نمازهاى او اشکال داشته است.
منظور از «وقف به حرکت» و «وصل به سکون»
سوال 548 :
منظور از «وقف به حرکت» يا «وصل به سکون» چيست؟
جواب :
معناى وقف به حرکت آن است که زير يا زِبَر يا پيش آخر کلمه اى را بگويد و بين آن کلمه و کلمه بعدش فاصله دهد و معناى وصل به سکون آن است که زير يازبر يا پيش کلمه اى را نگويد و آن کلمه را به کلمه بعد بچسباند (جهت اطلاع بيشتر به مسأله ى 826 رساله رجوع شود).
«وصل به سکون» يا «وقف به حرکت» در نماز
سوال 549 :
اگر در نماز «وصل به سکون» يا «وقف به حرکت» عمدا يا سهوا اتفاق بيفتد، نماز چه حکمى پيدا مى کند؟
جواب :
وصل به سکون در نماز ـ بنابر اظهر ـ جايز است و وقف غير عمدى بر حرکت، وضعا صحيح است و نماز اعاده ندارد و احوط، آن است که بدون عذر، وقف به حرکت ننمايد.
وصل به سکون و وقف به حرکت در تمام نماز
سوال 550 :
احکامى که درباره ى وصل به سکون و وقف به حرکت در رساله آمده، آيا فقط در قرائت نماز است يا در تشهّد و سلام و اذکار و ادعيه هم هست؟
جواب :
فرقى نمى کند.
ملاک در وقف
سوال 551 :
آيا منظور از وقف، مکث کردن و نفس تازه کرده است يا مکث کردن تنها کفايت کند؟
جواب :
مناط دوّمى است.
رعايت تجويد براى ذکر رکوع و سجده
سوال 552 :
آيا رعايت تجويد در ذکر رکوع و سجده واجب است؟
جواب :
تا حدّ صحت کلمه لازم است.
رعايت تجويد در ذکرهاى مستحبى
سوال 553 :
اگر کسى بخواهد ذکرى مستحب را در نماز بگويد، آيا بايد نکات تجويدى در آن ذکر را رعايت کند؟
جواب :
بنابر احتياط واجب، در حال عمد تا حدّ صحت کلمه لازم است رعايت کند.
خواندن تسبيحات اربعه با «بسم اللّه »
سوال 554 :
شخصى از روى عدم آگاهى، حدود 4 سال تسبيحات اربعه را با «بسم اللّه الرحمن الرحيم» خوانده است، حکم نمازهاى او چگونه است؟
جواب :
چون به قصد مطلق ذکر که جايز است بوده، نمازهاى او اشکال نداشته است.
تعداد دفعات لازم گفتن تسبيحات اربعه
سوال 555 :
به نظر حضرتعالى، چند بار لازم است تسبيحات اربعه گفته شود؟
جواب :
بنابر اقوى اگر يک مرتبه هم تسبيحات اربعه گفته شود کافى است؛ ولى سه مرتبه تسبيحات اربعه گفتن فضيلت بيشترى دارد و موافق احتياط است.
شک در تعداد تسبيحات اربعه گفته شده
سوال 556 :
اگر کسى در تعداد تسبيحات اربعه ى گفته شده شک کند، تکليفش چيست؟
جواب :
اگر شک در محل باشد و در دو و سه بار شک کند، يک بار ديگر بخواند.
سهوى گفتن تسبيحات اربعه بيش از سه مرتبه
سوال 557 :
اگر تسبيحات اربعه سهوا بيشتر از 3 مرتبه گفته شود، تکليف چيست؟
جواب :
اشکال ندارد.
عمدى گفتن تسبيحات اربعه بيش از 3 مرتبه
سوال 558 :
اگر تسبيحات اربعه عمدا بيش از 3 مرتبه گفته شود، به نماز اشکال وارد مى شود؟
جواب :
خير.
بلند خواندن تسبيحات اربعه
سوال 559 :
آيا امکان دارد تسبيحات اربعه را در نماز مغرب و عشا، بلند خواند؟
جواب :
خير.
گفتن «انّ اللّه » به جاى «الا اللّه » در تسبيحات اربعه
سوال 560 :
بنده به خاطر عدم آگاهى و يادگيرى غلط، در تسبيحات اربعه به جاى «الا» به صورت، «... و لا الا انّ اللّه و اللّه اکبر» تلفّظ مى کردم، تکليف اينجانب نسبت به نمازهاى گذشته ام چيست؟
جواب :
آن نمازها باطل بوده است، بنابر احوط.
خواندن حمد و سوره در رکعت سوم
سوال 561 :
اگر کسى در رکعت سوم نماز مشغول حمد و سوره شده و در وسط يا انتهاى سوره متوجه شود، چه بايد بکند؟
جواب :
اگر عادت او خواندن تسبيحات اربعه در رکعت سوم بوده، بايد حمد را رها کند و از ابتدا تسبيحات اربعه را بخواند و بعد از نماز، احتياطا سجده ى سهو هم به جا آورد. (جهت اطلاع بيشتر به مسأله 835 و 836 مراجعه شود).
جواز قرائت حمد و سوره به جاى تسبيحات اربعه
سوال 562 :
آيا خواندن حمد و سوره به جاى تسبيحات اربعه در رکعت سوم و چهارم جايز است؟
جواب :
اشکال ندارد حمد را به جاى تسبيحات مى خواند و سوره را به قصد اين که قرائت قرآن در نماز جايز است.
کسى که مى خواهد به جاى تسبيحات اربعه، حمد بخواند
سوال 563 :
اگر کسى قصد داشته باشد در نماز مغرب يا عشا به جاى تسبيحات اربعه سوره ى حمد را بخواند، تکليفش در بلند خواندن يا آهسته خواندن سوره حمد چيست؟
جواب :
بر مرد و زن واجب است در رکعت سوم و چهارم نماز، حمد را آهسته بخواند و بنابر احتياط واجب «بسم اللّه » آن را هم آهسته بخواند.
عدم قرائت حرف «واو» در تسبيحات اربعه
سوال 564 :
نمازگزارى در تسبيحات اربعه، «واللّه اکبر» را بدون «واو» مى گفته است، آيا نمازش صحيح بوده است؟
جواب :
احوط اين است که نماز را اعاده کند، زيرا يک مرتبه خواندن تسبيحات بنابر احتياط واجب است.
حداقل ذکر ضرورى رکوع و سجود
سوال 565 :
حداقل مقدار ضرورى ذکر رکوع و سجود چه مقدار است؟
جواب :
بايد به مقدارى باشد که مصداق مطلق ذکر باشد.
به کار بردن ذکر رکوع و سجده به جاى هم
سوال 566 :
اگر کسى عمدا يا سهوا ذکر رکوع و سجده را به جاى يکديگر به کار برد، اشکال دارد؟
جواب :
سهوا اشکال ندارد و هم چنين عمدا اگر به قصد مطلق ذکر باشد، اشکال ندارد؛ ولى عمدا به قصد ذکر خاصّ جا به جا نگويد.
گفتن يک «سبحان اللّه » در رکوع و سجده ها
سوال 567 :
اگر کسى عمدا در رکوع و سجده ها يک «سبحان اللّه » بگويد، آيا نمازش صحيح است؟
جواب :
بله.
گفتن اذکار بلند شدن از رکوع و سجده براى کسى که نشسته نماز مى خواند
سوال 568 :
گفتن ذکر «سمع اللّه لمن حمده» و «بحول اللّه و قوته أقوم و أقعد»، براى کسى که نشسته نماز مى خواند چه صورتى دارد؟
جواب :
چنان چه بعد از رکوع و سجودش به قصد رجا بگويد، مانعى ندارد به خصوص ذکر «سمع اللّه لمن حمده».
غلط خواندن دعا و ذکر در رکوع و سجود
سوال 569 :
اگر در رکوع و سجود پس از ذکر واجب، دعا و ذکرى به غلط خوانده شود، به نماز صدمه مى زند؟
جواب :
اگر سهوا نباشد، اشکال دارد.
به فارسى دعا کردن در رکوع و سجود
سوال 570 :
آيا در رکوع يا سجود پس از ذکر واجب، مى توان به فارسى دعا کرد؟
جواب :
دعا يا ذکر خداوند متعال به هر لغتى که مخصوص نمازگزار باشد، در بين نماز، اگرچه به عربى نباشد، مانعى ندارد؛ ولى خلاف احتياط است، ولى بنابر احتياط واجب ذکرهاى مستحبى رکوع، سجود و تشهد را به غير عربى نخواند.
گفتن ذکر ديگر به جاى ذکر برخواستن از رکوع
سوال 571 :
آيا گفتن «ربّنا فلک الحمد» به جاى «سمع اللّه لمن حمده» صورت شرعى دارد؟
جواب :
به قصد مطلق ذکر اشکال ندارد.