حقوق پدر و مادر
سوال :
نيکى به پدر و مادر تا چه حد لازم است؟
جواب :
پدر و مادر در صورتى که عاجز از اراده امور زندگى خود باشند واجب النفقه فرزند هستند و اما حدود احسان به آنها را مى توان از اين دو آيه کريمه به ضميمه رواياتى که در شرح آنها وارد شده فهميد: (وقضى ربک الاّ تعبد و االايّاه و باوالدين احسانا امّا يبلغنّ عند الکبر احدهما اوکلاهما فلاتقل لهما افّ و لاتنهرهما و قل لهما قولاً کريماً و اخفض لهما جناح الذلّ من الرحمة و قل ربّ ارحمهما کما ربّيانى صغيراً ـ آيات 23 و 24 از سوره بنى اسرائيل) خلاصه معنى آيات و شرح آن بضميمه روايات اين است ـ اى انسان اگر پدر و مادر نزد تو زندگى کردند تا پير شدند يا يکى از آنها زندگى کرد و پير شد يعنى بجائى رسيدند در پيرى که مانند بچه احتياج به کسى دارند که از آنها تعهّد نمايد و به آنها برسد، به آنها (افّ) نگو يعنى کلامى که انزجار از آن فهميده شود نگو در حديث وارد شده اگر در مقام چيزى آسان تر از (افّ) و کمتر از آن بود خداوند آن را مى فرمود حاصل اين که والدين را به هيچ قليل و کثيرى آزار نکن و بعضى فرموده اند يعنى اگر خود را به بول و غائط آلوده کردند، استقذار نکن و آنها را پاکيزه کن همانطور که آنها تو را در حالى که طفل بودى از قذارات پاکيزه مى کردند و نيز آنها را با غلظت و فرياد زدن ناراحت نکن و اگر چيزى خواستند مضايقه منما و با آنها به گفتار نرم و لطيف و خوب که متضمّن کرامت و عزت آنها باشد تکلم کن و در تواضع و کوچکى قولى و عملى و محبّت به آنها مبالغه کن همانطور که در زمان کودکى تو، آنها با تو اينگونه رفتار مى کردند و صداى خود را بلند نکن و از آنها تقدّم نگير و در حقشان چه در حال حيات و چه بعد از مرگشان به طلب رحمت و مغفرت دعا کن در مقابل زحماتى که براى تربيت تو در زمان کودکيت تحمل نموده اند و خداوند در اين آيات فرزندان را به احسان به والدين سفارش نموده ولى سفارش فرزندان را به والدين نکرده چون محبّت والدين به فرزند زياد است و محتاج به سفارش نيست ولى محبّت فرزند به والدين کمتر و محتاج به سفارش است و توصيه نسبت بخصوص حال پيرى والدين براى اين است که در دوران پيرى به خاطر ضعفى که دارند و تحميل به فرزند هستند احتياجاتشان بيشتر است والاّ در همه احوال(پيرى و قبل از پيرى) بايد مورد محبّت فرزندان قرار گيرند در امور مباحه خواست آنها را بر خواست خود مقدّم بدار و تمام آنچه بيان شد مصداق احسان و برّ به والدين است، و در ضمن حديثى قريب باين مضمون وارد شده که شخصى به خدمت رسول اکرم صلّى اللّه عليه و آله مشرف شد و عرض کرد يا آيا بعد از اين که پدر و مادرم از دنيا رفتند آيا باز هم من وظيفه اى که در رابطه با آنها بر عهده ام باشد دارم فرمود بلى براى آنها استغفار کن و دوست آنها را اکرام کن. واللّه العالم
سوال :
اطاعت از والدين تا کى واجب است؟
جواب :
هميشه واجب است يعنى اگر فرزند پير هم شده باشد بايد از پدر و مادر اطاعت کند.
سوال :
حق پدر و مادر در مقابل فرزند چه چيزهايى است؟
جواب :
بر فرزند واجب است پدر و مادر را در غير آنچه معصيت است اطاعت کند و اگر فرزند هم متمکن است و آنها فقيرند مخارج آنها را بدهد و کارى که موجب اذيّت آنها است هر چند آن کار، فى نفسه جايز باشد انجام ندهد و بعد از مرگ آنها هم فراموششان نکند. والله العالم
سوال :
حق يک فرزند به گردن پدر و مادر چه چيزهايى است؟
جواب :
پدر و مادر بايد بچه را به آداب دينى تربيت کنند و نام خوب برايش انتخاب کنند و اگر احتياجات لازم در زندگى براى خوراک و پوشاک و مسکن دارد در حدّ توانايى تأمين کنند. والله العالم
سوال :
پدر و مادرم از نماز شب خواندن من اظهار نارضايتى مى کند زيرا بمجرد کوچکترين صدايى از خواب بيدار ميشوند و من نمى توانم رضايت آنها را جلب کنم، تکليف من چيست؟
جواب :
نماز شب عمل بسيار مطلوبى است لکن اگر مستلزم مزاحمت براى پدر و مادر باشد مطلوب نيست، بلى اگر بتوانيد طورى عمل کنيد که اسباب زحمت آنها نباشد مثلاً محل خواب و وضو گرفتن و انجام نماز را تغيير دهيد حتى المقدور نماز شب را ترک نکنيد. والله العالم.
سوال :
آيا اطاعت امر و حکم پدر شوهر و مادر شوهر مثل حکم شوهر براى عروس، لازم است؟ يا خير؟
جواب :
اطاعت پدر و مادر شوهر بر عروس لازم نيست. والله العالم
سوال :
دخترى که کارمند است و زحمت خانه دارى را هم دارد نمى تواند زود به زود به منزل پدرش برود و پدر هم از اين وضع ناراضى است آيا شرعاً معصيتى مرتکب شده است؟
جواب :
چنانچه دختر کوتاهى و مسامحه در رفتن پيش پدر نکند معصيتى نکرده ولى بايد سعى کند که بواسطه عذرهاى بى مورد و سرگرمى به امور مادّى خود را از خدمت به پدر و ترضيه خاطر او محروم نکند و در معرض عاق پدر شدن قرار ندهد.
سوال :
رفتن به کلاس قرآن براى قرائت صحيح لازم تر است يا اطاعت والدين؟
جواب :
در صورتى که همزمان باشد اطاعت والدين مقدم است بلى اطاعت والدين در ترک واجب يا فعل حرام جائز نيست.
سوال :
براى محصلى که نمى تواند در کنار پدر و مادر ادامه تحصيل بدهد و بايد نظير طلاب خارجى از پدر و مادر دور باشد تحصيل بدون رضايت پدر و مادر جايز است يا نه؟
جواب :
اگر تحصيل علوم دينى براى آنها واجب عينى نباشد و پدر و مادر از مسافرت براى تحصيل منع مى کنند و مخالفت آنها موجب اذيت و آزار پدر و مادر مى شود رضايت آنها را تحصيل نمايند. والله العالم.
سوال :
آيا رضايت والدين براى شرکت در کلاسهاى ورزشى لازم است؟
جواب :
اگر والدين منع کنند و شرکت واجب نباشد و مخالفت موجب عقوق و اذيت آنها شود شرکت جايز نيست.
سوال :
اگر پدر يا مادر به فرزند بگويد که من راضى نيستم که نمازهايت را در خانه بخوانى و بايد نمازهايت را در مسجد بخوانى، آيا برفرزند واجب مى شود که در مسجد نماز بخواند؟ اگر در منزل نماز خواند حکم نماز او چيست؟
جواب :
در فرض سوال، اگر پدر ومادر از مخالفت در موردى که امر مى کنند جدّاً اذيت بشوند، نبايد مخالفت کرد. والله العالم
سوال :
اگر پدر يا مادر بر فرزند امر کنند که کار مستحبّى را انجام بدهد مثلاً صدقه بدهد يا روزه بگيرد و يا ... آيا اين فرزند بايد اين فرمان را اطاعت کند؟ اگر تمکّن انجام اين کار مستحبّ را نداشته باشد وظيفه او چيست؟
جواب :
اگر متمکن نباشد واجب نيست. والله العالم
سوال :
اگر پدر و مادر به قصد توهين و تحقير به فرزندشان ناسزا و فحش بگويند يا اينکه او را کتک بزنند در اينصورت وظيفه فرزند چيست؟ آيا اجازه جواب دادن دارد يا نه؟
جواب :
نبايد به پدر و مادر توهين کرد و البته سزاوار نيست پدر و مادر هم بدون دليل شرعى موجب نارضايتى فرزند را فراهم نمايند و اگر ضرب و شتم به حدى باشد که سرخ يا سياه يا مجروح شود موجب ديه نيز مى گردد. والله العالم