نماز قضا
سوال 357 :
ـ خانمى از اهل سنت مستبصره و شيعه شده و با توجه به اينکه بلوغ زن در نزد عامه ديدن عادت زنانه است و نه تمام شدن 9 سال قمرى، لذا نماز و روزه هاى خود را در فاصله 9 سالگى تا زمان ديدن عادت نخوانده است، آيا بايد آنها را قضا کند؟
جواب :
بلى، نماز و روزه هاى اين مدت را که از او فوت شده بايد قضا کند.
سوال 358 :
ـ شخصى مى خواهد در بعضى از شبها، خصوصاً شبهاى قدر يک شبانه روز نماز قضا بخواند به اين نيت که اگر خودش نماز قضا دارد، براى خودش باشد و برئ الذمّه شود و اگر خودش نماز قضا ندارد براى پدرش باشد والاّ براى مادرش باشد، و اگر آنها هم قضا ندارند، مثلاً براى خواهرش باشد، آيا چنين نمازى با اين نيت صحيح است؟
جواب :
بلى چنين نماز و عبادتى با اين نيت ظاهراً صحيح است(1) و اقتدا کردن
----------
1 ـ لأنّ الترديد فى المنوىّ دون اصل النيّة و بعبارة اخرى تکفى النيّة الأجمالية و مقتضى الأطلاقات الصّحة فى الصلاة و غيرها من العبادات مطلقا کما قال السيد(ره) فى العروة الوثقى ـ فى کتاب الزکاة ـ ختام فيه مسائل متفرقة «الثانية عشر»: إذا شک في اشتغال ذمّته بالزکاة فأعطى شيئاً للفقير و نوى أنَّه إن کان عليه الزکاة کان زکاة وإلاّ فإن کان عليه مظالم کان منها، و إلاّ فإن کان على أبيه زکاة کان زکاة له وإلاَّ فمظالم له، و إن لم يکن على أبيه شىء فلجدّه إن کان عليه و هکذا فالظاهر الصحَّة.
----------
(صفحه167)
و به جماعت خواندن هم اشکال ندارد، ولى با چنين نيتى نمى تواند امام جماعت شود مگر در بعض موارد که در پاسخ سوال بعد بيان شده است.
سوال 359 :
ـ معمولا شبهاى 19 ـ 21 ـ 23 ماه مبارک رمضان مردم در مساجد نمازهاى قضاى احتياطى خود را به جماعت مى خوانند(يک شبانه روز يا بيشتر) امام جماعت هم نماز قضاى استيجارى ميتى را که قضاى يقينى دارد مى خواند يا نمازهاى خود را احتياطاً اعاده مى کند با فرض اينکه احتياط امام و مأمومين از جهت احتمال خلل در نمازهاى گذشته آنها مى باشد. آيااين عمل صحيح است يا اشکال دارد؟
جواب :
در فرض سوال نه تنها صحيح و بى اشکال است بلکه افضل و ارجح نيز مى باشد، بلى چنانچه مأموم نماز قضاى يقينى مى خواند و امام احتياطى، اقتدا مشکل است.(1)
----------
1 ـ همانگونه که در عروة الوثقى، مسأله 3، فصل فى الجماعة و مسأله 19، فصل فى مستحبات الجماعة بيان فرموده اند، نمازهايى را که انسان احتمال مى دهد در آن خللى واقع شده باشد مستحب است بطور فرادى يا جماعت اعاده کند. هر چند به حسب ظاهر صحيح بوده است. و در استحباب اعاده فرقى نيست که اعاده کننده امام جماعت باشد يا مأموم.
فإن الامتثال بعد الامتثال رجاءاً بداعى ان يختاراللّه احبهّما إليه من أجلّ مقامات العبودية خصوصاً إذا اعيدت جماعة ففي خبر أبى بصير. قال: قلت لأبي عبدالله(ع) أصلي ثم أدخل المسجد فتقام الصلاة و قد صليت، فقال صلّ معهم يختاراللّه احبّهما إليه (الوسائل: ب 54، ابواب صلاة الجماعة، ح 1) حيث أمر عليه السلام بإعادة الصلاة فلاتغفل هذا و لاسيما إذا کانت الإعادة لدرک شرف و فضيلة لم تکن في المبتدأة من فضل مکان أو زمان أو حالة انقطاع إليه تعالى.
فعن النبى(ص) قال في فضيلة شهر رمضان و اعماله: «و من تطوع فيه بصلاة کتب اللّه له براءة من النار و من أدّى فيه فرضاً کان له ثواب من أدّى سبعين فريضة فيما سواه من الشهور...» (امالى الصدوق: مجلس20، ح 4)
بلى اگر جهت احتياط، يکى نباشد، مثل اينکه منشا احتياط امام، علم اجمالى به وجوب قصر يا اتمام باشد و منشاء احتياط مأموم احتمال خلل در قرائت باشد در اين صورت صحت اقتدا مشکل است.
لازم به يادآورى است که خواندن نمازهاى نافله به جماعت بدعت و حرام است و معلوم است که کسى آنها را به جماعت نخوانده و نمى خواند.
----------
(صفحه168)
سوال 360 :
ـ پدر از اهل سنت است و پسر بزرگ او شيعه شده آيا نمازهاى فوت شده پدر بر اين فرزند واجب است؟
جواب :
بلى، نمازهائى که از پدر او به جهت عذرى که داشته بجانياورده است بر او واجب است و روزه ها هم همينطور است.
سوال 361 :
ـ پدر اينجانب مقدارى نماز و روزه استيجارى گرفته و قبل از انجام آنها فوت شده، آيا بر من که پسر بزرگتر هستم واجب است؟
جواب :
نماز و روزه هاى استيجارى که بر عهده پدر شما بوده، بر شما واجب نيست ولى دين است که بايد از ترکه پدر بدهيد و اگر انجام آنها مقيد به خواندن و انجام خود پدر نبوده است شخصى را براى انجام آنها اجير کنيد و اگر مقيد بوده است، اجاره منفسخ شده و بايد پول آنها را به وصى و ورثه ميّتى که براى او اجير شده برگردانيد و اگر مجهول و ناشناس باشند احتياط اين است که پول را به قصد صدقه به فقير غير سيد بدهيد و او نمازها را بخواند و روزه ها را بگيرد و در اين فرض اگر شما هم نماز و روزه ها را تبرّعاً انجام دهيد ميت برئ الذمه مى شود.
سوال 362 :
ـ اينجانب پسر کوچک خانواده اى مى باشم و پدرم وصيت کرده که بنده نمازهاى قضاى او را بجاآورم، وظيفه اينجانب را بيان نمائيد.
جواب :
اگر وصيت کرده که از ثلث مالش، اجرت خواندن نمازها را به شما بدهند بايد طبق وصيت اجرت را بگيريد و قضاى نمازهاى او را بخوانيد يا اگر امکان ندارد ديگرى را اجير کنيد که اين کار را انجام دهد و اگر وصيت تبرعى کرده است، اين وصيت بى اثر است و بر شما واجب نيست بلکه بر پسر بزرگتر واجب است نمازهاى او را قضا کند.
سوال 363 :
ـ اينجانب دختر بزرگ خانواده مى باشم. پدرم از دنيا رفته است و
----------
(صفحه169)
مى دانم که نماز قضا دارد. لطفاً وظيفه من رابيان کنيد.
جواب :
اگر پدر شما نسبت به نماز يا روزه خود وصيتى کرده است، بايد طبق وصيت (ثلث مال او) عمل شود ولى اگر وصيت نکرده است بر پسر بزرگتر واجب است که نماز و روزه قضاى پدر را بگيرد و بر دختر چيزى واجب نيست. بلى اگر پسر بزرگتر انجام نداد شما مى توانيد نمازهاى پدر خود را قضاکنيد و يا از پول خود براى او اجير بگيريد و اينکار ثواب زيادى دارد ولى بر شما واجب نيست.
سوال 364 :
ـ در موردى که دو پسر با هم و بطور دو قلو متولد شده اند کدام يک از آنها ولىّ محسوب مى شود و نماز قضاى پدر بر عهده کدام يک است؟
جواب :
در فرض سوال آنکه اول متولد شده ولىّ است و نماز قضاى پدر بر عهده او است.
سوال 365 :
ـ آيا قضا کردن نماز و روزه ميت تبرعاً مشروعيت دارد و او برىءالذمه مى شود يا خير؟
جواب :
بلى، جايز و صحيح است و مبرئ ذمه مى شود.(1)
----------
1 ـ عن الصادق عليه السلام قال يدخل على الميت فى قبره الصلوة والصوم والحج والبرّ و الدعاء و يکتب اجره للذى يفعله و للميت و الروايات بهذا المضمون متواترة، راجع الوسائل، ب 28 من ابواب الاحتضار.
----------
(صفحه170)