احتمال جنون در قاتل
سوال 1934 :
شخصى که احتمالا داراى نارسايى عقلى است، خواهر خود و فرزند 28 ماهه او را به وسيله چاقو مورد ضرب و جرح قرار داده، و سپس با پاشيدن بنزين، آنان را آتش زده و از محلّ جنايت گريخته است. پس از 15 روز خانم مذکور، فوت کرده ولى کودک زنده مانده است. و قاتل نيز شخصاً مالى ندارد! لطفاً حکم شرعى را بيان فرماييد:
جواب :
بطور کلى در صورتى قصاص ثابت است، که احراز شود جانى در
(صفحه511)
هنگام ارتکاب جنايت، عاقل بوده است (اگرچه با استصحاب) و با عدم احراز عقل، قصاص جايز نيست. ديه نيز در صورتى بر عاقله محرز است که جنون جانى محرز شود. و در فرض سوال که عاقل بودن جانى محرز نيست، قصاص جايز نيست. و چون جنون هم محرز نيست، ديه هم بر عاقله ثابت نيست. بلى، براى اين که خون مسلمانى ضايع نشود، بايد ديه او را از مال جانى بپردازند. و چون در مورد سوال، جانى فاقد مال است از بيت المال ديه او بايد پرداخت شود. و محتمل است در اين موارد ديه مطلقاً بر بيت المال باشد، گرچه جانى مال هم داشته باشد. على اىّ حال تشخيص و تعيين امر مذکور، مربوط به دادگاه و نظر قاضى شرع است.