شکهاى صحيح
مسأله 1208 :
در نه صورت اگر در شماره رکعتهاى نماز چهار رکعتى شک کند , بايد فکر نمايد پس اگر يقين يا گـمـان به يک طرف پيدا کرد , همان طرف را بگيرد و نماز را تمام کند و گرنه به دستورهايى که گفته مـى شود عمل نمايد , و آن نه صورت از اين قرار است : اول آنکه بعد از داخل شدن در سجده دوم شک کند که دو رکعت خوانده است يا سه رکعت , بايد بنا بگذارد که سه رکعت خوانده است و يک رکعت ديگر بخواند و نماز را تمام کند و بعد از نماز بنابر احتياط واجب يک رکعت نماز احتياط ايستاده بجا آورد.
دوم شـک بين دو و چهار بعد از داخل شدن در سجده دوم که بايد بنا بگذارد چهار رکعت خوانده و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو رکعت نماز احتياط ايستاده بخواند.
سـوم شک بين دو و سه و چهار بعد از داخل شدن در سجده دوم که بايد بنا را بر چهار بگذارد و بعد از نماز دو رکعت نماز احتياط ايستاده و بعد دو رکعت نشسته بجا آورد.
چـهـارم شک بين چهار و پنج بعد از داخل شدن در سجده دوم که بايد بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام کـنـد و بـعـد از نماز دو سجده سهو بجا آورد بعيد نيست که اين حکم جارى شود در هر موردى که طرف کـمتر شک چهار رکعت باشد مثل شک بين چهار و شش و همچنين بعيد نيست در هر مورى که شک کند بـيـن چـهار رکعت و کمتر از آن و زيادتر از آن پس از داخل شدن در سجده دوم , آنکه بتواند بنا را بر چهار بـگـذارد و وظـيفه هر دو شک را انجام دهد يعنى نماز احتياط بخواند از جهت احتمال آنکه از چهار رکعت کمتر خوانده باشد و بعد دو سجده سهو بياورد از جهت احتمال آنکه بيش از چهار رکعت آورده باشد.
و در هـر صـورت اگـر بعد از سجده اول و پيش از داخل شدن در سجده دوم , يکى از چهار شک گذشته براى او پيش آيد , نمازش باطل است .
پنجم شک بين سه و چهار , که در هر جاى نماز باشد , بايد بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از نماز يک رکعت نماز احتياط ايستاده يا دو رکعت نشسته بجا آورد.
ششم شک بين چهار و پنج در حال ايستادن , بايد بنشيند و تشهد بخواند و سلام نماز را بدهد و يک رکعت نماز احتياط ايستاده يا دو رکعت نشسته بجا آورد.
هـفـتـم شک بين سه و پنج در حال ايستادن , بايد بنشيند و تشهد بخواند و سلام نماز را بدهد و دو رکعت نماز احتياط ايستاده بجا آورد.
هـشـتـم شـک بين سه و چهار و پنج در حال ايستادن , بايد بنشيند و تشهد بخواند و بعد از سلام نماز , دو رکعت نماز احتياط ايستاده و بعد دو رکعت نشسته بجا آورد.
نـهـم شک بين پنج و شش در حال ايستادن , بايد بنشيند و تشهد بخواند و سلام نماز را بدهد و دو سجده سهو بجا آورد.
و نيز بنابر احتياط مستحب دو سجده سهو براى ايستادن بى جا در اين چهار صورت بجا آورد.
مسأله 1209 :
اگـر يـکى از شکهاى صحيح براى انسان پيش آيد چنانچه وقت نماز تنگ باشد که نتواند نماز را از سر گيرد نبايد نماز را بشکند و بايستى به دستورى که گفته شد عمل نمايد.
بـلـکه اگر وقت نماز وسعت هم داشته باشد احتياط مستحب آن است که نماز را نشکند و به دستورى که گفته شد عمل نمايد.
مسأله 1210 :
اگـر يکى از شکهايى که نماز احتياط براى آنها واجب است در نماز پيش آيد , چنانچه انسان نماز را تـمام کند , احتياط مستحب آن است که نماز احتياط را بخواند و بدون خواندن نماز احتياط , نماز را از سر نـگـيـرد , و اگـر پـيـش از انجام کارى که نماز را باطل مى کند نماز را از سر بگيرد , نماز دومش هم بنابر احتياط باطل است , ولى اگر بعد از انجام کارى که نماز را باطل مى کند , مشغول نماز شود , نماز دومش صحيح است .
مسأله 1211 :
وقتى يکى از شکهاى باطل براى انسان پيش آيد , و بداند که اگر به حالت بعدى منتقل شود براى او يقين يا گمان پيدا مى شود , در صورتى که شک باطل او در دو رکعت اول نماز باشد , جايز نيست با حالت شک نماز را ادامه دهد , مثلا اگر در حال ايستادن شک کند که يک رکعت خوانده يا بيشتر و بداند که اگر بـه رکـوع رود بـه يـک طـرف يقين يا گمان پيدا مى کند جايز نيست با اين حال رکوع کند , و اما در بقيه شکهاى باطل ظاهرا مى تواند نماز را ادامه دهد تا يقين يا گمان براى او پيدا شود.
مسأله 1212 :
اگـر اول گـمانش به يک طرف بيشتر باشد , بعد دو طرف در نظر او مساوى شود , بايد به دستور شک عمل نمايد.
و اگـر اول دو طـرف در نـظـر او مساوى باشد و به طرفى که وظيفه او است بنا بگذارد , بعد گمانش به طرف ديگر برود , بايد همان طرف را بگيرد و نماز را تمام کند.
مسأله 1213 :
کسى که نمى داند گماش به يک طرف بيشتر است يا هر دو طرف در نظر او مساوى است , بايد به دستور شک عمل کند.
مسأله 1214 :
اگر بعد از نماز بداند که در بين نماز حال ترديدى داشته , که مثلا دو رکعت خوانده يا سه رکعت , و بـنا را بر سه گذاشته , ولى نداند که گمانش بخواندن سه رکعت بوده يا هر دو طرف در نظر او مساوى بوده , لازم نيست نماز احتياط را بخواند.
مسأله 1215 :
اگـر بعد از ايستادن شک کند که دو سجده را بجا آورده يا نه و در همان موقع يکى از شکهايى که اگر بعد از تمام شدن دو سجده اتفاق بيفتد صحيح مى باشد براى او پيش آيد , مثلا شک کند که دو رکعت خوانده يا سه رکعت , چنانچه به دستور آن شک عمل کند نمازش صحيح است , ولى اگر موقعى که تشهد مى خواند يکى از آن شکها اتفاق بيفتد , چنانچه بر فرض علم به آنکه دو سجده را آورده بايد بنا مى گذاشت بر اينکه در رکعتى است که تشهد ندارد , نمازش باطل است , همچون مثالى که گذشت , و گرنه نمازش صحيح است , مثل اينکه شک کند دو رکعت خوانده يا چهار رکعت .
مسأله 1216 :
اگـر پيش از آنکه مشغول تشهد شود يا پيش از ايستادن - در رکعتهايى که تشهد ندارد - شک کند کـه يـک يـا دو سـجده را بجا آورده يا نه , و در همان موقع يکى از شکهايى که بعد از تمام شدن دو سجده صحيح است , برايش پيش آيد نمازش باطل است .
مسأله 1217 :
اگر موقعى که ايستاده بين سه و چهار يا بين سه و چهار و پنج شک کند و يادش بيايد که يک يا دو سجده از رکعت پيش را بجا نياورده نمازش باطل است .
مسأله 1218 :
اگـر شک او از بين برود و شک ديگرى برايش پيش آيد , مثلا اول شک کند که دو رکعت خوانده يا سه رکعت , بعد شک کند که سه رکعت خوانده يا چهار رکعت , بايد به دستور شک دوم عمل نمايد.
مسأله 1219 :
اگـر بـعـد از نـمـاز شـک کند که در حال نماز مثلا بين دو و چهار شک کرده يا بين سه و چهار , مـى تواند به دستور هر دو شک عمل کند و نيز مى تواند نماز را بشکند و پس از انجام کارى که نماز را باطل مى کند آن را دوباره بخواند.
مسأله 1220 :
اگـر بـعـد از نـمـاز بفهمد که در حال نماز شکى براى او پيش آمده , ولى نداند از شکهاى باطل يا صـحـيـح بوده , و اگر از شکهاى صحيح بوده نداند کدام قسم آن بوده است , جايز است نماز را بهم زده و دوباره بخواند.
مسأله 1221 :
کسى که نشسته نماز مى خواند , اگر شکى کند که بايد براى آن يک رکعت نماز احتياط ايستاده يا دو رکعت نشسته بخواند , بايد يک رکعت نشسته بجا آورد.
و اگر شکى کند که بايد براى آن دو رکعت نماز احتياط ايستاده بخواند , بايد دو رکعت نشسته بجا آورد.
مسأله 1222 :
کـسى که ايستاده نماز مى خواند , اگر موقع خواندن نماز احتياط از ايستادن عاجز شود , بايد مثل کسى که نماز را نشسته مى خواند که حکم آن در مسأله پيش گفته شد , نماز احتياط را بجا آورد.
مسأله 1223 :
کـسـى کـه نـشسته نماز مى خواند , اگر موقع خواندن نماز احتياط بتواند بايستد , بايد به وظيفه کسى که نماز را ايستاده مى خواند عمل کند.