طلاق با حکم حاکم شرع
سوال 1585 :
شوهر اينجانب به خاطر ناراحتى خانوادگى، مدت 9 سال از ما کناره گيرى کرده و نامه داده است که منتظر من نباشيد، و شما را هم طلاق نمى دهم و من هم به دادگاه مراجعه کردم و آنها مرا طلاق دادند، آيا بعد از انقضاى عده، مى توانم شوهر کنم؟
جواب :
چنانچه دادگاه طلاق داده باشد، پس از انقضاى عدّه مى توانيد شوهر اختيار کنيد.
سوال 1586 :
دخترى دو هفته بعد از ازدواج به منزل پدرش برگشته و حاضر به بازگشت به منزل شوهرش نيست و شوهر هم از روى عناد، حاضر به طلاق نمى شود و دختر نيز به هيچ وجه حاضر به زندگى با او نيست، آيا در اين گونه موارد حاکم شرع و وکلاى او مجاز به اجراى صيغه طلاق، براى نجات زندگى دختر هستند يا خير؟
جواب :
چنانچه احراز شود ادامه زوجيت با زوج مزبور همراه با عسر و حرج شديد است و زوج از دادن طلاق، امتناع ورزد و حتى اجبار به طلاق، ممکن نباشد، دراين صورت حاکم شرع يا نمايندگان وى مى توانند طلاق دهند.
سوال 1587 :
بين زن و شوهرى اختلاف شديد واقع شده، به حدى که به دادگاه کشيده شد، و حکم به مطلقه شدن در مقابل مهر، صادر گرديده است و شوهر به خارج فرار کرده، آيا زن مى تواند در غياب مرد، خود را مطلقه کند؟
جواب :
در صورتى که از مراجعت وى به ايران مأيوس باشند; دادگاه مى تواند وى را طلاق دهد.
سوال 1588 :
اينجانب سر دفتر مى باشم، خانمى مراجعه کرده که با بخشيدن مهريه خود و نفقه در ايام عده، طلاق مى خواهد. توضيح اينکه: خانم از ديوان عالى کشور حکم طلاق را
(صفحه421)
دارد. اما شوهر وى به هيچ وجه رضايت نمى دهد، آيا طلاق دادن زن شرعاً جايز است؟
جواب :
در فرض سوال، ظاهراً ديوان عالى کشور که حکم طلاق را صادر کرده و براى شما محرز شد که حکم صادره از ناحيه ديوان عالى کشور است، معلوم مى شود که بعنوان حاکم شرع، چنين حکمى را صادر کرده. لذا شما مى توانيد طبق همان حکم و نوشته با رعايت شرايط طلاق، صيغه طلاق را جارى کنيد اگرچه شوهر معترض باشد.
سوال 1589 :
طلاقى که حاکم بالأجبار در مورد زوجه شخصى مى دهد، آيا رجعى است؟ آيا بائن که زوج حق رجوع نداشته باشد؟
جواب :
ظاهر اين است که طلاق حاکم و يا طلاقى که به اجبار زوج تحقق پيدا مى کند، از نظر رجعى بودن و نبودن با طلاقهاى ديگر فرقى ندارد.
سوال 1590 :
مردى عيال خود را اذيّت مى کند و نفقه نمى دهد و از دادن طلاق خوددارى مى کند، آيا آن زن مى تواند شوهر ديگر اختيار کند؟
جواب :
در فرض سوال، زن بايد به حاکم شرع رجوع کند و يا به هر طريق ممکن، حقوق و نفقه خود را از شوهر بگيرد; ولى به هيچ وجه نمى تواند بدون طلاق، به ديگرى شوهر کند. و خلاصه زن شوهردار اگر شوهر ديگر بکند زانيه خواهد بود و احکام زنا بر او مترتب مى شود.
سوال 1591 :
زنى که از شوهر خود اکراه شديد دارد و مهريه خود را مى بخشد تا طلاق خلع جارى شود; ولى شوهر حتّى به مازاد بر مهر قبول نمى کند، تکليف چيست؟
جواب :
در صورتى که ثابت شود ادامه زندگى براى زن همراه با عسر و حرج شديد است، حاکم شرع مى تواند طلاق خلعى مزبور را انجام دهد، اگرچه شوهر راضى نباشد.
سوال 1592 :
مردى بعد از سه ماه زندگى با يک زن، حدود چهار سال است که به جمهورى روسيه رفته و در اين مدّت نفقه زن را هم نداده است، هيچ شرطى در خصوص عدم نفقه و رفتن به مسافرت و مدت آن در ضمن عقد نوشته نشده است. زن چندبار وکيل خود را
(صفحه422)
فرستاده و اعلان کرده است که حاضر به طلاق است، ولى مرد هيچ توجّهى نکرده است. عدم وجود حاکم شرع در جمهورى آذربايجان باعث شده است که زن بعد از چهار سال، بدون نفقه سربار خانواده پدرى باشد. لذا با اين وضع که مرد به خارج از کشور رفته است و هيچ نفقه اى هم حاضر نيست بدهد و حتّى در خصوص طلاق نيز اقدامى نمى کند، آيا زن مى تواند طلاق بگيرد يا نه؟ و نحوه طلاق گرفتن زن در حالى که مرد حاضر نيست (با شرايط ذکر شده) چطور مى شود؟
جواب :
در فرض سوال که زوج حاضر به نفقه دادن نيست و طلاق هم نمى دهد و حاکم شرع نيز در آن جمهورى وجود ندارد، زن مى تواند به نماينده حاکم شرع مراجعه کند. يعنى کسى که از طرف مجتهد جامع الشرايط، مجاز در تصدى امور حسبيّه است (که در آن جمهورى چنين افرادى وجود دارند) تا او به زوج اخطار کند و او را ملزم به پرداخت نفقه يا طلاق کند. پس اگر حاضر نشد و از پرداخت نفقه و طلاق امتناع کرد و يا اصلا امکان دسترسى و اخطار به او نبود و امکان انفاق از مال او هم نبود، در اين صورت زن را به تقاضاى خودش، مطلقه مى کند. و پس از مطلقه شدن و گذشتن عده طلاق، به هرکس مايل بود مى تواند شوهر کند. و در اين مسأله فرقى بين حاضر و غايب بودنِ زوج نيست. بلکه ملاک رعايت امور مذکوره است. و مفقودالأثر احکام خاصى دارد که بايد رعايت شود.
سوال 1593 :
آيا حاکم شرع مى تواند مرد را مجبور به طلاق دادن زنش کند؟ يا اينکه خودش زن را مطلقه کند؟
جواب :
بلى، اگر حاکم، مجتهد جامع الشرايط باشد، در بعضى از موارد که صلاح دانست، مى تواند زوج را وادار به طلاق کند و چنانچه زوج، حاضر به طلاق نشد، حاکم خودش زن را مطلقه مى کند.
سوال 1594 :
شخصى مدّت شانزده سال است که در کشور ايران مى باشد و زن و بچّه اش در افغانستان بدون سرپرست بسر مى برند و پدر زنش آمده هرچه اصرار مى کند حاضر به بازگشت نمى شود، آيا پدر زن مى تواند که شرعاً طلاق دخترش را بگيرد؟ يا او را اجبار به بازگشت کند يا خير؟
(صفحه423)
جواب :
در فرض سوال که زوج حاضر به نفقه دادن نيست، زن مى تواند به حاکم شرع مراجعه کند، تا او به زوج اخطار کند و او را ملزم به پرداخت نفقه يا طلاق کند. پس اگر حاضر نشد و از پرداخت نفقه و طلاق امتناع کرد. در اين صورت زن را به تقاضاى خودش مطلقه مى کند و پس از مطلقه شدن و گذشتن عدّه طلاق، به هرکس مايل بود مى تواند شوهر کند.
سوال 1595 :
شخصى جهت اشتغال به کار در کويت، از منزل خارج و در دريا اسير نيروهاى عراقى مى گردد. بعد از مدّتى که از غيبت او مى گذرد، زنش که اطلاعى از او نداشته جهت تعيين تکليف و طلاق به دادگاه مراجعه و بعد از گذشت مدّت شش سال از روزى که شوهرش از منزل خارج شده، به موجب حکم دادگاه مطلقه مى گردد و با رعايت عدّه شرعى به عقد ازدواج ديگرى درمى آيد، که صاحب يک فرزند نيز مى شود; بعد از آزادى اسرا، شوهر بانوى مزبور پيدا مى شود ولى زن مزبور مجدّداً تقاضاى طلاق مى کند و دادگاه حکم طلاق از همسر اوّل را صادر، و زن در دفترخانه مطلّقه مى گردد. آيا اين زن مى تواند با شوهر دومش که داراى فرزندى نيز او هست ازدواج کند يا خير؟
جواب :
چنانچه دادگاه شرعى و با رعايت شرايط طلاق او را طلاق داده است، و بعد از انقضاى عده، شوهر رفته است، پس از آمدن شوهر اوّل، وى حقى ندارد و زن به زوجيت شوهر دوم باقى است. مگر آنکه شوهر دوم وى را مطلقه کند.
سوال 1596 :
مردى است که نفقه همسر خود را نمى دهد و او را مورد ايذاء و اذيت قرار مى دهد و حاضر به طلاق دادن او حتى طلاق خلع نمى باشد، آيا مى شود او را مجبور به طلاق دادن کرد؟
جواب :
اختيار طلاق با شوهر است و حاکم شرع مى تواند در صورت مطالبه زوجه، شوهر را وادارد که حقوق زن را داد کند. و در بعضى از موارد حاکم شرع مى تواند طلاق دهد.
سوال 1597 :
در ضمن عقد به زوجه وکالت مى دهند که در بعضى موارد خود را مطلقه کند. در صورت مطلقه کردن آيا مستحق مهر است يا خير؟ و آيا طلاق رجعى مى شود يا بائن؟ و در
(صفحه424)
هر صورت آيا زوج مى تواند در عده رجوع کند يا خير؟
جواب :
اگر زوجه مدخول بها بوده، تمام مهريه و اگر مدخول بها نبوده، نصف مهريه بعد از طلاق بايد داده شود و طلاق رجعى با شرط بائن نمى شود و چنانچه طلاق رجعى بوده شوهر مى تواند در عدّه رجوع کند، هرچند بدون رضايت زن باشد.
سوال 1598 :
يکى از شروط مذکوره که به موجب آن زن وکيل است خود را طلاق دهد در موردى است که زوج، همسر ديگرى اختيار کند، حال اگر زوج در اثر عدم تمکين زوجه و با رأى دادگاه اقدام به ازدواج مجدد کند، آيا زوجه مى تواند با توجه به وکالت خود، خود را مطلقه کند؟
جواب :
ظاهراً اين شرط، منصرف به موردى است که ازدواج دوّم به اين علل نباشد. لذا در فرض مذکور، زن نمى تواند خود را طلاق دهد.