تمکين، اطاعت، نشوز
سوال 1657 :
با چند مرتبه تمکين نکردن، زن ناشزه(1) مى شود؟
جواب :
زن حتى اگر براى يک مرتبه، بدون عذر از استمتاعِ شوهر، جلوگيرى کند; ناشزه مى شود.
سوال 1658 :
اگر مرد در روابط زناشويى افراط مى کند که براى سلامتى زن يا شوهر مضر مى باشد، آيا زن مى تواند تمکين نکند؟
جواب :
اگر براى زن ضرر داشته باشد، مى تواند تمکين نکند. بلکه براى حفظ سلامتى خود، عدم تمکين لازم است; اما اگر ضرر متوجه شوهر است; نمى تواند تمکين نکند.
سوال 1659 :
اگر زن داراى ضعف شديد بدنى باشد و توان تمکين نداشته باشد; مى تواند تمکين نکند؟
جواب :
ضعف غير قابل تحمل و بيمارى، مسقط تکليف است و زن مى تواند تمکين نکند.
سوال 1660 :
زنى به خانه شوهر رفته است و ساير استمتاعات صورت گرفته و تنها ازاله بکارت نشده است و حال مى گويد: تمکين نمى کنم تا مهر مرا کامل بپردازى. در صورتى که ثابت شود از اول قصدش مطالبه مهر بوده، آيا حق امتناع دارد؟
جواب :
بلى; مى تواند از تمکين ممانعت کند تا مهريّه را بگيرد.
سوال 1661 :
آيا زنى که با افراد نامحرم ارتباط نامشروع دارد ناشزه محسوب مى شود؟
جواب :
خير، ناشزه محسوب نمى شود.
سوال 1662 :
اگر زن ناشزه حامله باشد، آيا از جهت حمل استحقاق نفقه دارد؟
جواب :
در فرض سوال، زوجه نفقه ندارد. اگرچه حامله باشد.
سوال 1663 :
آيا نفقه زوجه مشروط به تمکين است يا مشروط به عدم تحقق نشوز؟
1 ـ ناشز و ناشزه به مرد يا زنى گفته مى شود که حقوق لازمه و وظايف زناشويى را رعايت نمى کند.
(صفحه441)
جواب :
در هرچيزى که اطاعت زوج لازم است، در صورت مخالفت نشوز محقق و نفقه ساقط مى شود، مگر در زوجه صغيره غير قابل استمتاع که نفقه او واجب نيست. اگرچه نشوز درباره او مفهوم ندارد.
سوال 1664 :
آيا زوجه غير مدخوله، همانطور که مى تواند تمکين نکند تا مهريّه خود را بگيرد، آيا مى تواند تمکين نکند تا اجازه ادامه تحصيل، يا غيره را بگيرد؟ ولى سخنى از گرفتن مهر نگويد؟
جواب :
معلق کردن تمکين به غير اداى مهريه که قبول آن بر زوج واجب نيست، جايز نمى باشد.
سوال 1665 :
عدم تمکين زوجه غير مدخوله، براى اخذ مهريه منحصر به دخول است؟ يا شامل ساير استمتاعات و خروج از منزل هم مى شود؟
جواب :
از ساير استمتاعات نيز مى تواند ممانعت کند. ولى نسبت به خروج از خانه ظاهراً استيذان لازم است.
سوال 1666 :
زن در چه صورتى ناشزه مى شود؟
جواب :
در صورتى که بدون اذن شوهر از خانه خارج شود يا خود را براى لذتهاى جنسى در مواقعى که شوهر مى خواهد، بدون عذر شرعى مثل ايام عادت در اختيار او قرار ندهد، و از موجبات نفرت مرد پرهيز نکند.
سوال 1667 :
آيا حکم نشوز در مورد مرد نيز تحقق دارد؟
جواب :
بلى، مرد هم اگر حقوق واجب زن را از قبيل نفقه، و همخوابى رعايت نکرد و امتناع کرد، ناشز مى شود و زن مى تواند به حاکم شرع مراجعه کند.
سوال 1668 :
اگر خانمى بدون اجازه شوهر از منزل خارج شده تکليف او از لحاظ نماز و روزه چيست، آيا او ناشزه مى شود؟
جواب :
اگر با لباسى که شوهر در اختيار او گذاشته نماز بخواند، چنانچه شوهر راضى نباشد نمازش باطل است، ولى روزه او صحيح است.
(صفحه442)
سوال 1669 :
آيا مخالفت کردن امر زوج در هر باب موجب نشوز است يا مخصوص است به امر وقاع؟
جواب :
مخالفت امر زوج به عدم تمکين و عدم ازاله منفرّات و مضاد با تمتع، بلکه ترک تنظيف و تزيين با مطالبه زوج، و بيرون رفتن از خانه بدون اذن زوج، نشوز است.
سوال 1670 :
در صورتى که مردى بخواهد على رغم کراهت، با زوجه خود از دبر نزديکى کند، آيا زوجه مى تواند امتناع کند و تمکين نکند؟
جواب :
بلى، مى تواند تمکين نکند. و دليلى نداريم که تمکين کردن نسبت به هر استمتاع جايزى، لازم است.
سوال 1671 :
مرد با چند بار تمکين نکردن به عمل زناشويى ناشز مى شود؟
جواب :
به طور کلى شوهر نمى تواند بدون عذر، از قبيل خوف ضرر يا سفر ضرورى و امثال آن، نزديکى با زوجه خود را بيش از چهار ماه ترک کند. و اگر بيشتر از چهار ماه ترک کرد، ناشز مى شود، اما اگر ترک تمکين در کمتر از چهار ماه موجب وقوع زن در حرج يا خوف وقوع وى در حرام باشد، احتياط آن است که به مقدار رفع اين امور تمکين کند.
سوال 1672 :
اگر مهريه زوج حالّ باشد، مى فرماييد که زوجه مى تواند از ايفاى وظايفى که در مقابل شوهر دارد خوددارى کند تا مهر به وى تسليم شود. آيا در صورتى که عروسى واقع شده و زوجه به خانه زوج رفته و خود را تسليم زوج کرده ولى زوج قادر به مقاربت نشده است، باز زوجه مى تواند پس از آن مهريه را به شرح مذکور مطالبه کند و قبل از تسليم مهريه از ايفاى وظايف خوددارى کند؟ يا اينکه حق استنکاف با تسليم تام از بين مى رود و فقط زوجه حق مطالبه مهريه را دارد؟
جواب :
بلى، در فرض سوال که مهر حالّ بوده، زوجه مى تواند از ايفاى وظايف مربوطه خوددارى کندتا تمام مهر خود را بگيرد و تا دخول محقق نشده حق مطالبه مهر باقى است. ولى پس از دخول اگرچه يک بار باشد، ديگرنمى تواندتمکين نکند.
(صفحه443)
سوال 1673 :
اگر مرد به زن امر کند، فلان شکل برايش آرايش کند، يا فلان لباس را در منزل بپوشد و يا به نحو خاصى نظافت کند. آيا زن بايد اطاعت کند؟ با توجه به اين که زن بايد منافيات را از خود دور کند؟
جواب :
اطاعت زن از شوهر در امور مربوط به استمتاعات واجب است. و امور مذکوره اگر در اين راستا باشد يا ترک آنها موجب نفرت شود، بايد اطاعت کند. وگرنه لازم نيست.
سوال 1674 :
اگر خانمى ببيند شوهر او چشم چرانى مى کند و با زنهاى نامحرم بيش از او گرم مى گيرد، آيا مى تواند براى متوجه کردن او به اين عمل زشتش، تا مدتى به او تمکين نکند؟
جواب :
تمکين نکردن جايز نيست. ولى با رعايت مراتب و شرايط نهى از منکر، نهى از منکر کند.
سوال 1675 :
اگر مردى به همسرش اجازه ندهد به فيلمهاى خاصى نگاه کند، با اين که منافى عفت نيست، آيا بدون قصد ريبه مى تواند نگاه کند؟
جواب :
اگر نگاه کردن منافى حقوق شوهر نباشد و مفسده اى همراه نداشته باشد، اجازه ندادن وجهى ندارد.
سوال 1676 :
اگر مرد به همسرش بگويد نبايد با فلان شخص مثلا مادر، خواهر، برادر... رفت و آمد کنى، آيا زن مى تواند آنان را به منزل دعوت کند؟ اگر به نام زن باشد چطور و چنانچه به اسم شوهر بود، چه حکمى دارد؟
جواب :
اگر منافات با حقوق مرد داشته باشد يا منزل شخصى شوهر باشد يا مشترک، زن شرعاً حق دعوت ندارد. و نيز اگر ملک شخصى زن است و فرش و اثاث البيت مال شوهر يا عوارض ديگرى داشته باشد که با حقوق شوهر منافى است، حق دعوت ندارد.
سوال 1677 :
دخترى که عقد شده و تاکنون عروسى نکرده است، آيا بيرون رفتن او بايد با اجازه پدر باشد يا با اجازه شوهر؟ و نفقه او با کيست؟
(صفحه444)
جواب :
بيرون رفتن او از خانه بدون اجازه شوهر خلاف احتياط است. و نسبت به نفقه اگر حاضر به تمکين و رفتن به خانه شوهر است و شوهر کوتاهى مى کند، نفقه او به عهده شوهر است.
سوال 1678 :
زن ناشزه اى با ترک منزل بدون اجازه شوهر درخواست کرده که مهر خود را بگيرد و چون شوهر نقداً نمى تواند بپردازد، مى گويد به صورت قسطى در چند سال مى دهم. اما زن اصرار دارد که شوهرش منزل مسکونى خود را بفروشد و مهريه او را بدهد، آيا بر مرد لازم است خانه را فروخته و مهريه او را بدهد؟
جواب :
در صورتى که شوهر قدرت بر پرداخت مهريه را ندارد، بايد به او مهلت داد و در فرض سوال منزل مسکونى از مستثنيات دين است و توقيف و فروش آن جايز نيست و اگر اختلاف وجود دارد به دادگاه مراجعه شود.