تغيير و تبديل موقوفات
تغيير کاربرى جزئى از زمين موقوفه مسجد
سوال 843 :
زمينى جهت ساخت مسجد وقف شده در طراحى جهت ساخت ، قسمت زير زمينى آن جهت امور فرهنگى ـ ورزشى مسجد در نظر گرفته شده است. (اين قسمت از شبستان مسجد کاملاً مجزا است) آيا اين امر اشکالى دارد؟
جواب :
از ابتدا واقف مى‌تواند يک قسمت زمين خود را براى غير مسجد وقف کند، اما پس از وقف براى مسجد نمى‌تواند آن را تغيير دهد.
تبديل اموال وقفى غير مستعمل
سوال 844 :
مقدار زيادى کاسه مسى مربوط به حسينيه روستا است که قابل استفاده نيست و استفاده از آنها معمول نيست تکليف ما در اين مورد چيست؟
جواب :
چنانچه آن ظرف‌ها در آن حسينيه که براى آن وقف شده، قابل استفاده نباشد و در حسينيه‌هاى ديگر هم قابل استفاده نباشد؛ مى‌توانيد آن را با ظرف‌هاى قابل استفاده مبادله نماييد.
تخلّف از شرط ضمن عقد هبه
سوال 845 :
شخصي زميني را به آموزش و پرورش هبه نموده و در سند زمين تأکيد کرده که زمين نبايد از اختيار آموزش و پرورش خارج گردد و همچنين نام او نبايد از مدرسه برداشته شود. سند هم توسط معتمدترين فرد محل در زمان حيات واهب امضاء و تأييد شده است.
1: آيا آموزش و پرورش مي‌تواند به دليل عدم نياز فعلي، زمين را به غير بفروشد؟ آيا با وجود تأکيد واهب در زمان حيات و تأييد معتمد، مي‌توان بعد از گذشت چند سال از فوت واهب به رضايت او نسبت به تغيير نام مدرسه يا تغيير کاربري زمين علم پيدا کرد؟
2: آيا آموزش و پرورش مي‌تواند زمين مزبور را معاوضه نمايد؟
جواب :
و2) اگر زمين را به آموزش و پرورش تمليک کرده، اختيار آن با آموزش و پرورش است اگرچه لازم است شرايط واگذار کننده را در صورت امکان مراعات نمايند ليکن اگر زمين را براى کاربرى بخصوصى در اختيار آموزش و پرورش قرار داده، اداره آموزش و پرورش حق تغيير و تبديل و فروش و معاوضه آن را ندارد.
استفاده از زمين بلااستفاده مجاور مسجد
سوال 846 :
قطعه زمينى وقفى در مجاورت مسجد قرار دارد که سال‌ها است بلااستفاده مانده است و هيچگونه دخل و تصرف معقول و منقول و يا حتى عرفى در آن نمى‌گردد، خواهشمند است نظر خويش را در مورد تبديل اين زمين موقوفه يا حداقل زير زمين آن را براى استفاده بهتر از قبيل حوزه علميه، حسينيه، کتابخانه، محل انجام فعاليت‌هاى فرهنگى ـ ورزشى ـ و يا منبع درآمد اقتصادى براى مسجد بيان فرماييد.
جواب :
با فرض اينکه آن قطعه زمين به عنوان مسجد وقف شده و با نماز خواندن اهالى محل در آنجا به عنوان مسجد به قبض مسجد درآمده و عنوان مسجديت تحقق پيدا کرده، حکم مسجد بر آن مترتب است، و استفاده‌هاى ديگر از آن شرعاً جايز نيست ولى وصل کردن آن به مسجد جنب آن جهت توسعه‌ى مسجد مانع ندارد.
معوّض وقف
سوال 847 :
زميني وقفي در طرح تعريض خيابان قرار گرفته و شهرداري زميني به عنوان معوض تعيين و تحويل داده است. آيا زمين معوض خودبخود وقف است يا نياز به صيغه وقفيت دارد؟ اگر متولي زمين معوض را به ديگري بفروشد، معامله چه حکمي دارد؟
جواب :
انشاء لفظي در وقف شرط نيست زيرا تحقق آن به معاطات هم ممکن است و لذا اگر با تحقق قبض محقق شده باشد، حکم وقف را دارد و فروش آن جايز نيست.