محاسبه خمس
خمس اموال شخص بدهکار
سوال 581 :
آيا پرداخت خمس براى کسى که مبلغى طلب دارد و به همان ميزان بدهکار است ولى قصد دارد مبلغ طلب را به بدهى اختصاص دهد واجب است؟
جواب :
اگر بدهکارى مربوط به هزينه‌هاى زندگى همان سال او باشد از درآمد کسر مى‌شود.
خمس قرضى که موعدش بعد از سال خمسى است
سوال 582 :
چنانچه انسان مالى را به کسى قرض دهد و وصول آن پس از گذشت موعد سال خمسى باشد, پس از وصول، اين مال جزء درآمد همان سال است يا اينکه جزء درآمد سالى که قرض داده است محسوب مى‌گردد؟
جواب :
جزء درآمد سالى است که قرض داده است بنابراين اگر بتواند تا آخر سال، قرضش را از بدهکار بگيرد، واجب است که هنگام رسيدن سال خمسى‌اش خمس آن را بپردازد و اگر نتواند قرض خود را تا پايان سال بگيرد هر وقت آن را وصول کرد بايد خمس آن را بدهد.
خمس اموال حرام
سوال 583 :
کسى که اصل سرمايه‌اش حرام بوده و مى‌‌خواهد زندگى خود را حلال کند تکليفش چيست؟
جواب :
اگر صاحبان اموال حرام، معلوم هستند، بايد رضايت آنان را جلب کند و اگر صاحبان آن را نمى‌شناسد ولى مقدار مال حرام را مى‌داند حکم مجهول‌المالک را دارد که بايد از طرف صاحبانش به فقير شرعى صدقه داده شود و اگر مقدار مال حرام را نمى‌داند و صاحبان آن را هم نمى‌شناسد، بايد خمس آن را بپردازد.
خمس اوراق بهادار
سوال 584 :
در بورس اوراق بهادار خمس چگونه محاسبه مي‌شود؟ با توجه به اينکه سر سال خمسي فرد داراي سهام چند شرکت است که معمولاً نماد معاملاتي چند تاي آنها به دلايل رايج مثل حسابرسي متوقف است و معلوم نيست چه وقت و با چه قيمتي باز مي‌شود يا اينکه سهم در قيمت روز خريدار ندارد و بايد صبر کرد تا در روزهاي آينده قيمت به حدي پايين بيايد که خريدار داشته باشد (طبق قانون هر روز قيمت فقط 2% مي‌تواند تغيير کند) تا بتوان قيمت واقعي سهم را محاسبه کرد.
جواب :
با فرا رسيدن سر سال خمسى براى قيمت‌گذارى سهام مذکور اقدام گردد، هر زمان که امکان آن فراهم شد محاسبه خمس انجام مى‌گيرد.
خمس بذر
سوال 585 :
کشاورزى با بذرى که خمس آن را نپرداخته زراعت کرده است؛ پس از نمو، خمس فقط به محصول تعلق مى‌گيرد يا بايستى خمس بذر را نيز محاسبه نمايد؟
جواب :
خمس بذر را ضامن است و محصول در زايد بر مؤونه سال نيز خمس دارد.
پرداخت خمس از مال قرضى
سوال 586 :
اگر از وام گرفته شده از اداره مبلغ بدهکاري خمس سال گذشته پرداخت شود آيا به اقساط وام آن خمس تعلق مي‌گيرد؟
جواب :
اگر اقساط هر سال را از درآمد همان سال بدهد، خمس ندارد.
تعلق دو خمس به يک مال
سوال 587 :
اگر به مالي (مثلاً به پولي) چند خمس تعلق بگيرد به عنوان مثال، خمسي براي حلال مخلوط به حرام و يکي براي اينکه سال بر آن گذشته است، چگونه بايد خمس اين مال را پرداخت؟
جواب :
اگر يقين به وجود مال حرام در اموالتان داريد ولى مقدار آن را نمى‌دانيد و صاحب آن را هم نمى‌شناسيد، راه حلال کردن آنها اين است که خمس آنها را بپردازيد ولى اگر شک در مخلوط شدن مال حرام با اموال خود داشته باشيد چيزى بر عهده شما نيست و در فرض سوال بعد از تخميس مال حلال مخلوط به حرام، خمس باقى مانده هم بايد پرداخت شود و اگر خمس مقدار متيقن از مال حلال کمتر از خمس باقى مانده باشد، پرداخت خمس مقدار متيقن از مال حلال کافى است.