أحکام هبه
سوال 1 :
- شخصى قبل از اينکه مريض شود، يک باب منزل شخصى خودش را به نوه بالغش که از پدر يتيم است بخشيده، و به روحانى محلّ گفته است که دستخطى نوشته شود تا به امضاء معتمدين محلّ برسد، ولى اقدامى در اين باره نگرديده، بعد از دو سال از اين گفتگو، شخص مزبور يعنى پدر بزرگ مى‌ميرد، لطفا حکم اللّه را بيان فرمائيد؟
جواب:
- اگر شرعا ثابت است که منزل را در حياتش به نوه خود بخشيده و تحويل او هم داده است ملک نوه شده و ورثه در آن حقّى ندارند، و اگر اختلافى دارند بايد در محکمه شرعيّه حلّ کنند.
سوال 2 :
- أصل وصيّتنامه شهيدى ذيلا مرقوم مى‌شود:
توضيح اينکه کلّيه أموال منقول و غير منقول را به مادرم بخشيدم در مقابل تعهّد اخلاقى و ايمانى طرفين در حضور گواهان که بعد از بازگشت اينجانب از جبهه دوباره به خود اينجانب برگردد، در صورتى که به مقام شهادت نائل گرديدم تمام ديون بنده را پرداخت نمايد و بقيّه را از طرف بنده نيابتا وقف مدرسه علميه و احداث بناء آن نمايد که توليت آن با والد معظّم و پدر گراميم باشد. در صورتى که مادرم قبل از انجام مراتب متن فوت نمود کلّيّه متن اين
استفتاءات، ج3، ص: 23
وصيّتنامه با همين شرائط به پدر گراميم واگذار مى‌شود.
لطفا بفرمائيد آيا وصيّت آن مرحوم در کلّيّه أموال نافذ و معتبر است؟ آيا همسر شهيد از اين أموال إرث مى‌برد يا نه؟
جواب:
- اگر اموالى را که به مادر بخشيده تحويل او هم داده است بخشش نافذ است، و مادر بايد به شرائط مزبوره عمل کند. و اگر تحويل او نداده بخشش صحيح نيست، و پس از إخراج ديون بقيّه به همه ورثه از جمله همسر مى‌رسد، ولى زن از زمين إرث نمى‌برد، و از بناء و اشجار از قيمت آن إرث مى‌برد.
سوال 3 :
- پدرى در حال حيات هرچه مال و أموال داشت در بين چهار فرزند خود تقسيم نمود، مال فرزند بزرگش را از خانه و أملاک جدا کرد، و به سه فرزند کوچکش که صغير بودند هر کدام يک قطعه زمين بزرگ داد. پس از چند سال (در حضور چند نفر) پسر بزرگ تقسيم نامه پدرى را پاره کرد تا بتواند أموال صغار را بگيرد تکليف چيست؟
جواب:
- اگر در زمان حيات أموال را تحويل پسران نداده تمام آن أموال إرث مى‌شود، و به همه ورثه به نسبت إرث مى‌رسد، و مجرّد تقسيم نامه أثر ندارد، بلى آنچه را به فرزندان صغير داده اگر به آنها بخشيده و در تصرّف خود او بوده ملک آنها شده است و از ترکه نيست.
استفتاءات، ج3، ص: 24