9- اجرت عمل حرام
سوال 61 :
- اينجانب حدود ده سال است که در بانک صادرات استخدام شده‌ام و از اين مؤسسه حقوق دريافت نموده‌ام، در ابتداى امر متوجه حرمت عمل و اشکال در حقوق آن نبودم زمانى تحريم آن به بنده ثابت شد که خانواده‌اى را تحت تکفّل داشتم و اين تنها منبع درآمدم بود و هست، اکنون
استفتاءات، ج2، ص: 24
با توجه به ملى شدن بانکها بر خود واجب دانستم از محضر مبارک پاسخ سوالات زير را جويا شوم: 1- اشتغال در بانک و دريافت حقوق از آن چه صورتى دارد؟ 2- آيا اين حقوق، و اموال و اثاثيه خريدارى شده از آن، مال حلال مخلوط به حرام است و با دادن خمس حلال مى‌شود يا خير؟ 3- در شرايط مذکور انجام فرائض دينى از قبيل نماز و روزه و خمس و زکات و غيره براى اينجانب و خانواده تحت تکفّلم چگونه است؟
جواب:
- اگر در امور مربوط به ربا کار نمى‌کنيد حقوق آن حلال است. و گرنه نسبت به مقدار کارى که مربوط به ربا است حق اجرت نداريد و اگر گرفته‌ايد در صورتى که مقدار آن معلوم است و مأيوس از مالکش هستيد بايد از طرف صاحبانش با اذن حاکم شرع على الاحوط صدقه بدهيد.
و اگر معلوم نيست و در مال مخلوط شده حکم مال مختلط به حرام را دارد و عبادت در آن حکم عبادت در غصب را دارد.
سوال 62 :
- کار کردن در شرکت تعاونى روستايى به عنوان کارمند و همچنين وام کشاورزى گرفتن با فرض اينکه بهره تقليل پيدا کرده و از شش درصد به چهار درصد رسيده است آيا جايز است يا نه؟
جواب:
- کار کردن در امور حلال شرکت و وام مانع ندارد ولى بهره و کارهاى مربوط به آن جايز نيست.
استفتاءات، ج2، ص: 25
سوال 63 :
- به کارمندان بانک نيز مثل کارمندان ديگر ادارات دولتى در زمان بازنشستگى حقوقى پرداخت مى‌کنند اينجانب هم که کارمند بانک هستم آيا در صورت بازنشسته شدن مجاز به اخذ و صرف حقوق مربوطه از بانک مى‌باشم يا خير؟
جواب:
- اگر فقط براى عمل حرام استخدام شده باشد حقوق بازنشستگى هم حرام است ولى اگر براى عمل حلال يا مشترک بين حلال و حرام استخدام شده حقوق بازنشستگى حلال است.
سوال 64 :
- حقوق کارمندانى که در قسمت ربوى بانک کار مى‌کنند مباح است يا خير اگر جواب منفى است تکليف اين چنين کارمندان چه مى‌شود؟
جواب:
- حقوقى که در مقابل کار حرام گرفته مى‌شود حلال نيست.
سوال 65 :
- حقوق کارمندانى که در قسمت غير ربوى بانک کار مى‌کنند و حقوقشان بيشتر از همان کارمزدهاى بانک تأمين مى‌شود چه صورت دارد آيا مباح است يا خير؟
جواب:
- تا علم نداشته باشند که در حقوقى که به آنها داده مى‌شود حرام موجود است مباح است.
استفتاءات، ج2، ص: 26
سوال 66 :
- اينجانب در تاريخ 1353 به استخدام بانک ملى درآمدم در اين مدت حقوقى که از بانک گرفته‌ام آيا حلال است يا خير؟ در صورت حلال نبودن تکليف اينجانب را با توجه به اينکه در اين مدت خانه خريده و زن اختيار کرده‌ام و مقدارى جنس و پول موجود دارم معين فرماييد؟
جواب:
- کارهاى واگذارى به شما اگر مشروع بوده حقوق دريافتى در مقابل آن حلال است.
سوال 67 :
- پولى که مسلمانى بابت تراشيدن صورت مى‌گيرد حلال است يا حرام؟ بر فرض حرمت اگر مخلوط با پولهاى حلالش باشد و بخواهد در مقام تخميس اموال برآيد لازم است دوبار تخميس کند يا خير؟
جواب:
- با اجرت ريش تراشى على الاحوط معامله پول حرام مى‌شود و در مورد اختلاط، احوط تخميس است و پول حلال در بين که از درآمد کسب و متعلق خمس است جداگانه خمس دارد و ترتيب هر يک در کتاب تحرير الوسيله مسطور است.
سوال 68 :
- اشخاصى هستند که مهر و امضاى سفارت خانه‌هاى ممالک را جعلى درست مى‌کنند و به اين وسيله براى افراد ديگر ويزا صادر مى‌کنند و در عوض از صاحبان گذرنامه پول مى‌گيرند و چه بسا با همين ويزا افراد را به مکه مى‌فرستند و کارهاى ديگر. و خلاصه اين ويزا در بعضى موارد در راه اعمال خير است و احيانا هم ممکن است در راه خلاف شرع استعمال شود.
استفتاءات، ج2، ص: 27
ولى اين نکته را بايد اضافه کرد که نوعا با همين ويزا خطر پيش نمى‌آيد اما در بعضى موارد خطر هم پيش مى‌آيد و صاحب گذرنامه در مرزها دستگير و زندانى مى‌شود. آيا اين پولهايى که به خاطر اين ويزا مى‌گيرند حلال است يا حرام؟
جواب:
- جايز نيست و پولى که مى‌گيرد حرام است.
سوال 69 :
- معلمى که در دبستان يا دبيرستان دخترانه يا مختلط درس مى‌گويد آيا حقوقى که در قبال اين عمل مى‌گيرد حلال است يا حرام؟
جواب:
- در صورت تصدى تدريس مطالب مباحه "حقوق" را مالک مى‌شود ليکن اگر تدريس در آن مدرسه براى او مفاسد دينى و اخلاقى داشته باشد جايز نيست.