استطاعت
سوال 456 :
ـ خدمه کاروانها و پزشکان و امدادگران و افراد ديگرى که با مأموريت به ميقات آمده اند، آيا مستطيع هستند و بايد حجة الاسلام بجا آورند؟
جواب :
چنانچه واجد رجوع به کفايت باشند، که نوعاً اين چنين مى باشند، مستطيع هستند.
سوال 457 :
ـ آيا خدمه کاروانها که قبل از ايام تشريق جهت آماده سازى چادرهاى منى و عرفات و تهيه اتوبوس به خارج از شهر مکه رفته و باز مى گردند. مى توانند حجة الاسلام خود را بجا آورند؟
جواب :
بلى مى توانند حجة الاسلام خود را انجام دهند.
سوال 458 :
ـ شخصى اجير شده يا به عنوان خدمه پذيرفته شده مشروط بر اينکه عمره مفرده انجام دهد نه تمتع، ولى او، اولا عمره تمتع انجام داده است و فعلا در مکه مى باشد، آيا صحيح است وبايد حج تمتع انجام دهد؟ ثانياًاگرازروى
----------
(صفحه201)
غفلت از قرارداد و شرط، عمره تمتع انجام داده است فعلا وظيفه اش چيست؟
جواب :
در هر دو صورت عمره او صحيح است و اگر شرط کننده اجازه داد واجب است محرم به حج تمتع شود و حج انجام دهد ولى اگر اجازه نداد حج تمتع واجب نيست و اجير مى تواند به همان عمره اى که انجام داده اکتفا کند و احتياط مستحب آن است که يک طواف نساء بجاآورد و اگر بدون اجازه طرف قرارداد، محرم به حج تمتع شد باز صحيح است و بايد حج را تمام کند لکن در اين فرض طرف قرارداد حق فسخ قرار داد را دارد.
سوال 459 :
ـ کسى که به حد بلوغ نرسيده مکه مى رود وحج بجا مى آورد، جاى حج واجب را مى گيرد؟
جواب :
انسان قبل از بلوغ تکليفى ندارد. لکن اگر کودک را مکه بردند و محرم به احرام حجّش کردند مانعى ندارد. ولى جاى حج واجب را نمى گيرد. و پس از بلوغ اگر مستطيع شد، بايد حج بجا آورد.
سوال 460 :
ـ شخصى با وجود تمام شرايط، حجة الاسلام خود را انجام داد و در مکه بود که اموالش در وطن تلف شد، يا هزينه مراجعتِ به وطنِ او تلف شد، آيا در اين صورت حج او از حجة الاسلام کفايت مى کند؟
جواب :
در فرض سوال که رجوع به کفايت، يا هزينه مراجعت به وطن تلف شده، احتياط آن است که به آن حج اکتفا نکند و در صورتى که سالهاى بعد استطاعت داشت حجة الاسلام را اعاده کند.
سوال 461 :
ـ شخصى که مخارج حج را دارد، امّا در برگشت از سفر حج براى دادن وليمه يا مخارج زندگى مقروض مى شود و يا به وجوه شرعى مانند خمس وزکات نيازمند است، آيا چنين شخصى مستطيع است؟
جواب :
چنانچه براى مخارج زندگى مقروض مى شود مستطيع نيست ولى
----------
(صفحه202)
چنانچه بعد از برگشت از وجوه شرعيه تأمين مى شود، مستطيع است.
سوال 462 :
ـ آيا سادات و اهل علم با وجوه شرعيه مثل سهم السادات و سهم امام(ع) مستطيع مى شوند؟
جواب :
ساداتى که مستحق سهم سادات هستند بنابر احتياط واجب جايز نيست بيش از مخارج سالشان خمس بگيرند و با سهم سادات مستطيع نمى شوند. چون حج از مؤونه نيست و نمى توانند براى انجام آن سهم سادات بگيرند. اما اهل علمى که شهريه مى گيرند و وجوهات از سوى مرجع و حاکم شرع به عنوان مصرف و به لحاظ تحصيل و تدريس و خدمات دينى به آنان تمليک مى شود مالک شده و با آن مستطيع مى شوند. و اگر ساير شرايط وجود داشته باشد و مستطيع هستند و چنانچه حج بجا آورند از حجة الاسلام کفايت مى کند.
بلى اهل علمى که از طرف مراجع تقليد مجاز در اخذ وجوه شرعيه هستند مالک وجوه مأخوذه نمى شوند و با آن استطاعت حاصل نمى شود و مجازند مقدارى از آنرا در مخارج اقتصادى خود و موارد مقرره مصرف کنند.
سوال 463 :
ـ اينجانب روحانى هستم و چون نياز به شهريه داشتم طبق نظر حضرت امام(قدس سره) مستطيع نبودم و با اينکه چندين بار به حج مشرف شده بودم، حج واجب خود را به جا نياوردم. بعد از وفات حضرت امام(ره) به يکى از مراجع رجوع کردم و مسأله را پرسيدم، گفتند طبق نظر ايشان مستطيع هستيد. لذا حج خود را بجا آوردم و بعد متوجه شدم فتواى اين آقا هم مثل مرحوم امام بوده است. حال سوال اين است که آيا راهى براى صحت حج انجام شده من وجود دارد؟
جواب :
به نظر اينجانب نياز به شهريه مانع از استطاعت نيست و حج واجب
----------
(صفحه203)
شما صحيح و مجزى از حجة الاسلام بوده است.
سوال 464 :
ـ کسى که استطاعت انجام حج را ندارد ولى استطاعت انجام عمره مفرده را دارد، آيا عمره مفرده بر او واجب است؟
جواب :
چنانچه از گروهى باشد که حجة الاسلام آنها حج تمتع است، استطاعت براى انجام خصوص عمره مفرده سبب وجوب آن نخواهد شد.
سوال 465 :
ـ حدود ده سال قبل براى سفر حج ثبت نام کرده ام. با توجه به اينکه حج واجب خود را قبلاً انجام داده ام، آيا مى توانم حالا که نوبتم رسيده حج خود را به قيمت بازار بفروشم و اصلاً آيا حج فروختنى است؟
جواب :
حج را نمى فروشند. بلکه فيش آن را به لحاظ اعتبارش واگذار مى کنند و جايز است.
سوال 466 :
ـ اگر شخصى در حال استطاعت مالى فيش حج را خريدارى کرد و به خاطر فوتش به يکى از ورّاث يا کس ديگر سپرده است، چنانچه آن فرد اجير نشده باشد و خودش با اين فيش مستطيع شده باشد، حجى را که با مجوّز اين فيش انجام مى دهد بايد به نيابت آن مرحوم باشد، يا براى خود انجام دهد و براى او نايب بگيرد؟
جواب :
احتياط اقتضا مى کند که با آن فيش حج خويش را انجام دهد و براى ميت استنابه کند، گرچه جواز انجام حج براى ميت با اين فيش بعيد نيست.
سوال 467 :
ـ اينجانب براى حج ثبت نام کرده و چند سال ديگر نوبتم مى رسد و فيش حج مرحومه والده مربوط به امسال است. آيا جايز است امسال از فيش وى براى خودم حج بروم و موقع نوبتم براى ايشان حج ميقاتى بگيرم؟
جواب :
اگر ساير شرايط را داريد، احتياط آن است که حج امسال را براى خودتان انجام دهيد وبراى مرحومه مادر هم درهمين سال حج ميقاتى بگيريد.
سوال 468 :
ـ ما چهار برادر هستيم برادر بزرگمان پس از بازنشستگى دولت
----------
(صفحه204)
مقدارى پول به ايشان داد که موجب استطاعت براى حج شد. بلحاظ اينکه هر چهار برادر در يک خانه زندگى مى کنيم و مخارج همه ما بر عهده ايشان هست; خانه فعلى براى همه ما کوچک است اگر با پولى که از دولت گرفته خانه بسازيم، استطاعت ايشان از بين مى رود و اگر حج برود زندگى براى همه ما مشکل مى شود; استدعا دارم حکم شرعى اين مسأله را بيان فرماييد؟
جواب :
در فرض سوال چنانچه پولى را که دولت به او داده است، مصرف ساختن خانه مورد نياز و در شأن خود کند. به طورى که قدرت مالى براى حج نداشته باشد اشکالى ندارد. و حج بر او واجب نمى شود.
سوال 469 :
ـ زنى 58 ساله هستم و ارث پدرى من سه ميليون و پانصد هزار تومان شده است. همسرم بيمار و از کار افتاده است و درآمد ندارد و داراى سه فرزند هستم که مشغول تحصيل هستند و مستأجر مى باشند و هزينه تحصيل آنها زياد است، آيا اين پول را صرف تهيه مسکن و بقيه مخارج فرزندانم کنم يا به حج بروم؟ و آيا مى توانم فيش حج بگيرم و بعد به حج بروم؟
جواب :
در فرض سوال فعلاً حج بر شما واجب نيست، بلى چنانچه پول را خرج مايحتاج خود وفرزندانتان نکنيد تا موسم حج فرابرسد و خريد فيش حج به نرخ متعارف وبدون اجحاف براى سال جارى ممکن باشد حج واجب مى شود.
سوال 470 :
ـ حضرتعالى در مناسک فرموده ايد: «کسى که نياز به ازدواج دارد به طورى که ترک آن سبب مرض يا ضرر يا مشقت گردد. و براى آن پول لازم باشد درصورتى مستطيع مى شود که علاوه برمخارج حج مصارف ازدواج را هم داشته باشد»، آيااين حکم شامل فرزندى که به حد بلوغ رسيده مى شود؟
جواب :
بلى شامل مى شود. به اين معنا اگر شخصى پسر يا دختر دارد که نياز به ازدواج دارند، و ترک آن موجب ضرر يا مشقت يا به حرام افتادن آنان
----------
(صفحه205)
مى شود، لازم است اول مخارج ازدواج آنان را طبق شأن و متعارف تأمين کند. پس از آن اگر مصارف حج را داشت، مستطيع مى شود.
سوال 471 :
ـ آيا پول قربانى جزء استطاعت است؟
جواب :
بلى جزء استطاعت است و اگر کسى پول قربانى را ندارد حج بر او واجب نيست ولو اينکه در مدينه يا مکه باشد.
سوال 472 :
ـ شخصى در مدينه با توجه به اينکه مقدارى پول همراه دارد، در استطاعت خود شک مى کند، وظيفه اش چيست؟
جواب :
مى تواند مبلغى را که همراه دارد به کسى ببخشد و او وى را با بذل همان مبلغ به حج مهمان کند که حج بذلى شود و حجة الاسلام قطعى انجام دهد. در اين صورت حج او از حجة الاسلام کفايت مى کند.
سوال 473 :
ـ شخصى در مدينه در اثر تصادف يا بيمارى يقين دارد که از انجام طواف و سعى مطلقا (حتى با تخت) عاجز است، آيا از استطاعت افتاده يا محرم شود و اعمال را استنابه کند؟
جواب :
با فرض عجز، تکليف ساقط است و فعلا حج واجب نيست بلى اگر براى سال هاى بعد شرايط حاصل بود، ياحج براو مستقربوده، حج واجب است.
سوال 474 :
ـ خانمى است که از ديدن جمعيت وحشت مى کند و اضطراب غيرقابل تحملى به او دست مى دهد آيا همين عارضه، مسقطِ تکليف حج است؟
جواب :
بلى، حکم آن مانند مسأله قبل است.
سوال 475 :
ـ شخصى پس از استقرار وجوب حج، ديوانه شده، وظيفه ولىّ نسبت به حج او چيست؟
جواب :
چنانچه اميد افاقه هست صبر کنند والاّ بنابر احتياط واجب ولى شرعى او از مال او يک حج نيابى انجام دهد.
----------
(صفحه206)
سوال 476 :
ـ زنى بدون اذن و توافق شوهرش براى انجام عمره مفرده و حج استحبابى به مکه معظمه مسافرت مى کند. حکم اين سفر و اعمال وى چگونه است؟
جواب :
جواز خروج زن از منزل و صحّت عمره و حجّ مستحبى او مشروط به اذن شوهر است و سفر او بدون اذن شوهر حرام است و عمره و حجّ مستحبى او هم باطل است.
سوال 477 :
ـ پولى که براى ثبت نام سفر حج پرداخت شده و سال خمسى بر آن گذشته و هنوز قرعه به نام او اصابت نکرده، آيا مشمول خمس مى باشد؟
جواب :
چنانچه حجة الاسلام قبلاً بر او استقرار پيدا نکرده باشد لازم است خمس آن را بپردازد.
سوال 478 :
ـ بعضى از کسانى که به حج مشرف مى شوند مبلغى که هزينه سفر حج مى کنند، وجوه شرعى آن را مى پردازند با توجه به اينکه بقيه اموالشان را تخميس نکرده اند. آيا احرام آنان و نماز طواف صحيح است؟
جواب :
تصرف در مالى که خمس به آن تعلق گرفته، قبل از پرداخت خمس آن، جايز نيست و برداشت مخارج حج و دادن خمس آن، تصرف در مال غير مخمس است و جايز نيست و اين کار منع از تصرف را بر طرف نمى کند. به عبارت ديگر پرداخت خمس اين مقدار، مابقى را از تعلق خمس بيرون نمى آورد. و به عنوان متعلق حق امام(عليه السلام) و سادات محفوظ است. بلى مى توانند مقدارى از مال را به قصد اداى خمس به مرجع تقليد يا وکيل او بدهند و او بعد از قبول آن را به آنها قرض بدهد. و آن را صرف مخارج حج کنند. در اين صورت حج آنها صحيح است. و اگر خمس ندهند، گرچه تصرف در مال حرام است. اما همراه داشتن پول غير مخمس و خرج آن
----------
(صفحه207)
موجب بطلان حج نمى شود. مشروط بر اينکه لباس احرام از مالى که خمس به آن تعلق نگرفته تهيه شود يا به ذمه خريده شود. که در اين صورت حج صحيح است و بايد قربانى هم از پول تخميس شده خريدارى شود.
سوال 479 :
ـ شخصى با پول غيرمخمس حوله احرام خريده ولى در حين خريد نمى دانسته که پول، غيرمخمّس است، آيا احرام و اعمالش صحيح است؟
جواب :
در فرض سوال صحيح است. لکن خمس پولى را که مصرف کرده مديون است و بايد بدهد.
سوال 480 :
ـ شخصى با پول غيرمخمس لباس احرام تهيه کرده، و با اينکه توجه داشته است با همان لباس، طواف و نماز طواف را انجام داده و از همان پول نيز قربانى خريده است، حکم حج او چگونه است و وظيفه فعلى او چيست؟
جواب :
اين شخص فعلا بايد از محرمات احرام اجتناب کند تا يک عمره مفرده، ولو با استنابه انجام دهد و پس از آن از احرام خارج شود و اگر حج بر او واجب بوده است بايد در سالهاى آينده حج را صحيحاً انجام دهد و اگر واجب نبوده است حج واجب نيست.
سوال 481 :
ـ در جايى که عده اى منتظر نوبتشان براى رفتن به حج واجب هستند، آيا جايز است براى مرتبه دوم و بيشتر به حج رفت و جاى آنها را گرفت؟
جواب :
گرچه شرعاً حجش صحيح است، ولى از انجام آن در اين شرايط خوددارى شود.
----------
(صفحه208)