ازدواج موقّت
سوال 667 :
يکى از مسلّمات اسلام استحباب امر ازدواج است، و بر هر جوانى که در گناه مى افتد واجب است به اين امر مقدّس اقدام نمايد. امّا امروزه شرايط ازدواج براى قشر وسيعى از جوانان به علل مختلف، از قبيل تحصيل، عدم بضاعت مالى، و پاره اى مشکلات ديگر مهيّا نيست، و نمى توانند ازدواج کنند. از طرفى ترويج و اشاعه فساد اخلاقى در جامعه سبب شده جوانان به سختى خود را از گناهان بصرى و سمعى و جسمى حفظ کنند، و گاه دچار ناراحتى هاى روحى و روانى شده، و گاه به گناهان زنا و لواط و مانند آن آلوده مى گردند. حال سوال بنده اين است که با فرض مذکور:
1) ازدواج موقّت براى جوانان مجرّد به منظور جلوگيرى از آلودگى به گناهان چه حکمى دارد؟
2) شيوع و ترويج متعه در جامعه و بين جوانانى که در گناه مى افتند، يا مرتکب معاصى مى شوند، چه حکمى دارد؟
3) اين امر (متعه) براى قشر تحصيل کرده، مخصوصاً طلاّب مجرّد، چه حکمى دارد؟
4) آيا راه حلّ مناسبى براى حلّ مشکلات ازدواج جوانان داريد؟
جواب 1 تا 4: نکاح موقّت به يقين يک سنّت اسلامى است; ولى اگر امروز تحت برنامه حساب شده اى قرار نگيرد منشأ مفاسد زيادى خواهد شد.
سوال 668 :
شخص مؤمن و متديّنى براى تجارت به کشورهاى مختلف سفر مى کند، لکن بعضى از افرادى که با او همسفر هستند مى خواهند از همه امکانات هتل استفاده کنند. در حالى که بعضى از آن نسوان شرايط ازدواج (مثل رعايت عدّه) را ندارند. لطفاً بفرماييد:
الف) آيا به مجرّد اين که آنها بگويند خاليه هستند، مى توان با آنها ازدواج کرد؟
ب) اگر فحص از عدّه نشود، اشکال ندارد؟
جواب :
در صورتى که بگويند عدّه را رعايت کرده ايم، آيا قول آنها قبول است؟ (در حالى که ظنّ قوى بر عدم وجود عدّه است.)
د) اگر اهل کتاب نباشند، آيا ازدواج موقّت با آنها صحيح است؟
هـ) در ضمن سنّ اکثر يا تمام اين زنان، سنّ مَنْ تحيض مى باشد، لکن با وسايل بهداشتى جديد از حاملگى جلوگيرى مى کنند. آيا شرايط ازدواج را در اين سنين با فرض بر عدم عدّه دارا هستند؟
جواب الف تا هـ : با توجّه به اين که در سنّ «مَنْ تحيض» هستند، عدّه به هر حال بر آنها واجب است، و ادّعاى آنها در صورتى پذيرفته مى شود که متّهمه نباشند. و ازدواج موقّت با غير کتابيّه جايز نيست.
سوال 669 :
درباره ازدواج موقّت، همان گونه که در رساله ها بيان شده، اجازه پدر، يا جدّ پدرى، براى دختر شرط است. حال اگر شخصى قصد داشته باشد با دخترى ازدواج موقّت کند، و فقط از ناحيه دبر دخول کند، يا قصد آميزش نداشته باشد، و فقط مى خواهند لذّتهاى ديگر ببرند، آيا باز هم اجازه پدر، يا جدّ پدرى، واجب است؟
جواب :
بدون اجازه پدر جايز نيست.
سوال 670 :
زنى متعه شده، و مدّت عقد و عدّه وى سپرى شده است، ولى از همان مرد حامله شده، و فرزندى در شکم دارد. آيا همان شخص تا قبل از وضع حمل، مى تواند دوباره او را صيغه نمايد؟
جواب :
شوهر اوّل مى تواند مجدّداً او را متعه کند، ولى شخص ديگرى حقّ ندارد با او ازدواج کند تا وضع حمل کند.
سوال 671 :
يکى از موانع و مشکلات، و شايد مهمترين آنها در راه ترويج و کاربردى نمودن ازدواج موقّت، وجوب عدّه پس از انقضا يا بذل مدّت مى باشد. که عملا استفاده از آن را، در حدّى که بتواند پاسخگوى نيازهاى موجود باشد، غير ممکن نموده است. بر علماى دين و زعماى امّت اسلامى است که با تحقيق و تدبّر در منابع غنى اسلامى، و به ويژه با تمسّک به فقه پوياى تشيّع، راهکارهاى مناسب و عملى ـ که کاملا منطبق براراده شارع مقدّس باشد ـ در اين راستا ارائه نمايند، و با ايفاى نقش بسيار مهمّ خود از ارتکاب بسيارى از گناهان و مفاسد فردى و اجتماعى جلوگيرى نمايند. پيشرفتهاى علمى، خارج کردن رحم را در برخى بيماريها، يا به دليل انگيزه هاى شخصى ممکن ساخته، و شخص مى تواند پس از اين عمل بدون هيچ گونه مشکلى به زندگى آسوده ادامه دهد. اگر رحم زنى را خارج کرده باشند، وى بى شکّ توان باردارى نداشته، و دچار حالت قاعدگى نخواهد شد. سخن در اين است که آيا چنين زنى در صورت طلاق، فسخ نکاح، انقضا، يا بذل مدّت در نکاح منقطع، بايد عدّه نگهدارد؟
جواب :
از مجموع ادلّه شرعيّه استفاده مى شود که نگه داشتن عدّه تنها به خاطر احتمال باردارى نيست، و اين در واقع يکى از علل آن مى باشد; نه تنها علّت. و يکى از علل آن حفظ حريم زوجيّت است; به همين دليل اگر شوهر يک سال در مسافرت باشد و زنش را طلاق دهد، همه مى گويند بايد عدّه نگه دارد، در حالى که بعد از غيبت يکساله، احتمال انعقاد ولد وجود ندارد. همچنين اگر شوهر در زندان باشد، يا بر اثر بيمارى گرفتار عنن گردد، و يقين پيدا کنيم که شوهر براى هميشه عقيم شده، در تمام اين فروض، عدّه بر زن لازم است; در حالى که احتمال انعقاد نطفه وجود ندارد.
سوال 672 :
لطفاً پيرامون ازدواج موقّت به پرسشهاى زير پاسخ دهيد:
1ـ آيا جواز متعه مربوط به دوره و شرايط خاصّى از تاريخ اسلام بوده است؟
2ـ آيا حکومت اسلامى در قبال قانونمندى، يا جلوگيرى از گسترش آن در جامعه، وظيفه اى دارد؟
3ـ در شرايط کنونى وظيفه روحانيّت در ارتباط با ازدواج موقّت چيست؟ آيا همچون ساير احکام مکلّف به ترويج آن هستند؟
4ـ در فتواى مشهور آمده است: «زن يائسه عدّه ندارد.» آيا کسانى که لوله هاى رحم خود را بسته اند، در حکم زنان يائسه هستند؟
جواب :
مسأله متعه اختصاص به زمان معيّنى نداشته، و ندارد، ولى گاهى (مثل زمان ما) شرايط ايجاب مى کند قيود و شرايطى براى آن قائل شوند، که افراد هوسباز از آن سوء استفاده نکنند. و تبليغ از آن بدون فراهم شدن آن شرايط خالى از مشکلات نيست; و امّا زنانى که لوله هاى خود را ببندند، مشمول يائسه بودن نيستند; بلکه در حکم «من لا تحيض فى سنّ من تحيض» مى باشند.
سوال 673 :
در اختلاف بين عقد موقّت و دائم حکم چيست؟ در صورت امکان دلايل آن را ذکر فرماييد:
جواب :
ما در مسأله اختلاف در عقد دائم و موقّت، به سراغ الفاظ نمى رويم، و معتقديم تفاوت اين دو عقد از قبيل اقلّ و اکثر است. قدر متيقّن که اقل است را مى گيريم، و اکثر را رها مى کنيم; مگر اين که دليلى بر آن اقامه شود. و مسأله انقلاب عقد موقّت به دائم را در فرض ترک ذکر مدّت قبول نداريم، و قانون «العقود تابعة للقصود» را همه جا حاکم مى دانيم.