احکام وکالت
وکـالـت آن اسـت کـه انسان کارى را که مى تواند در آن دخالت کند, به ديگرى واگذارنمايد تا از طرف او انجام دهد, مثلا کسى را وکيل کند که خانه او را بفروشد يا زنى رابراى او عقد نمايد, پس آدم سفيهى که مال خود را در کارهاى بيهوده مصرف مى کند, چون حق ندارد در مال خود تصرف کند وکسى که حاکم شرع او را ازتصرف در مالش منع کرده باشد نمى تواند براى فروش آن , کسى را وکيل نمايد .
مسأله 2265 :
در وکالت شرط است که منجز باشد يعنى اصل وکالت معلق برچيزى نباشد پس اگـر بگويد چنانچه مسافر من بيايد يا وقتى که اول ماه شد تو درفروش خانه وکيل من هستى که خود وکالت معلق بر آمدن مسافرت يا رسيدن اول ماه شده باطل است ولى تعليق در متعلق وکالت مثل اين که بگويد تو در فروختن خانه ام وکيل من هستى لکن خانه را وقتى مسافر من آمد يا وقتى اول مـاه شـد بفروش اشکال ندارد.
و در وکالت لازم نيست صيغه بخوانند پس اگر انسان بديگرى بـفهماندکه او را وکيل کرده و او هم بفهماند که قبول نموده - مثلا مال خود را به کسى بدهدکه براى او بفروشد و او مال را بگيرد وکالت صحيح است .
مسأله 2266 :
اگر انسان کسى را که در شهر ديگر است وکيل نمايد وبراى او وکالتنامه بفرستد واو قبول کند اگرچه وکالتنامه بعداز مدتى برسد, وکالت صحيح است .
مسأله 2267 :
موکل يعنى کسى که ديگرى را وکيل مى کند و نيز کسى که وکيل مى شود, بايد بالغ و عاقل باشند و از روى قصد و اختيار اقدام کنند.
مسأله 2268 :
کـارى را که انسان نمى تواند انجام دهد, يا شرعا نبايد انجام دهدنمى تواند براى انـجـام آن از طـرف ديـگـرى وکيل شود, مثلا کسى که در احرام حج است , چون نبايد صيغه عقد زناشويى را بخواند نمى تواند براى خواندن صيغه ازطرف ديگرى وکيل شود.
مسأله 2269 :
اگر انسان کسى را براى انجام تمام کارهاى خودش وکيل کندصحيح است , ولى اگر براى يکى از کارهاى خود وکيل نمايد و آن کار را معين نکندوکالت صحيح نيست .
مسأله 2270 :
اگـر وکـيل را عزل کند يعنى از کار برکنار نمايد, بعد از آن که خبر به اورسيد نـمـى تـوانـد آن کار را انجام دهد, ولى اگر پيش از رسيدن خبر آن کار را انجام داده باشد صحيح است .
مسأله 2271 :
وکيل مى تواند از وکالت کناره گيرى کند و اگر موکل غايب هم باشداشکال ندارد.
مسأله 2272 :
وکيل نمى تواند براى انجام کارى که به او واگذار شده ديگرى راوکيل نمايد ولى اگـر مـوکـل بـه او اجازه داده باشد که وکيل بگيرد, به هر طورى که به او دستور داده , مى تواند رفـتـار نـمايد, پس اگر گفته باشد براى من وکيل بگير, بايد ازطرف او وکيل بگيرد و نمى تواند کسى را از طرف خودش وکيل کند.
مسأله 2273 :
اگر انسان با اجازه موکل خودش کسى را از طرف او وکيل کند نمى تواند آن وکيل را عزل نمايد و اگر وکيل اول بميرد, يا موکل , او را عزل کند وکالت دومى باطل نمى شود.
مسأله 2274 :
اگر وکيل با اجازه موکل , کسى را از طرف خودش وکيل کند موکل ووکيل اول مى توانند آن وکيل را عزل کنند و اگر وکيل اول بميرد, يا عزل شود وکالت دومى باطل مى شود.
مسأله 2275 :
اگـر چـند نفررا براى انجام کارى وکيل کند وبه آنها اجازه دهد که هرکدام به تـنـهـايى در آن کار اقدام کنند, هر يک از آنان مى تواند آن کار را انجام دهد وچنانچه يکى از آنان بـمـيـرد, وکالت ديگران باطل نمى شود, ولى اگر نگفته باشد که با هم يا به تنهايى انجام دهند, يا گـفـته باشد که با هم انجام دهند, نمى توانند به تنهايى اقدام نمايند و در صورتى که يکى از آنان بميرد, وکالت ديگران باطل مى شود.
مسأله 2276 :
اگر وکيل يا موکل بميرد وکالت باطل مى شود و نيز اگر چيزى که براى تصرف در آن وکـيـل شـده است از بين برود, مثلا گوسفندى که براى فروش آن وکيل شده بميرد, وکالت بـاطـل مـى شود و اگر يکى از وکيل يا موکل ديوانه يا بيهوش شود, در موقع ديوانگى و بى هوشى وکـالت اثرى ندارد, اما بطلان آن به نحوى که بعد از زوال بى هوشى يا ديوانگى عملش بى اثر باشد محل تامل است .
مسأله 2277 :
اگر انسان کسى را براى کارى وکيل کند وچيزى براى او قراربگذارد, بعد از انجام آن کار, چيزى را که قرار گذاشته بايد به او بدهد.
مسأله 2278 :
اگر وکيل در نگهدارى مالى که در اختيار اوست کوتاهى نکند و غيراز تصرفى که به او اجازه داده اند, تصرف ديگرى در آن ننمايد واتفاقا آن مال از بين برود, نبايد عوض آن را بدهد.
مسأله 2279 :
اگر وکيل در نگهدارى مالى که در اختيار اوست کوتاهى کند, يا غيراز تصرفى که به او اجازه داده اند تصرف ديگرى در آن بنمايد وآن مال از بين برود,ضامن است .
پس اگر لباسى را که گفته اند بفروش , بپوشد وآن لباس تلف شود , بايدعوض آن را بدهد.
مسأله 2280 :
اگر وکيل غير از تصرفى که به او اجازه داده اند, تصرف ديگرى درمال بکند, مثلا لـبـاسـى را که گفته اند بفروش , بپوشد وبعدا تصرفى را که به او اجازه داده اند بنمايد, آن تصرف صحيح است .