احکام وصيّت
سوال 765 :
اين جانب چون وصيت شرعي براي ورثه دارم، در ضمن وصيت کتبي تا چه حد از اموالم را به ورثه مي‌توانم اختصاص بدهم؟
جواب :
اختيار يک سوم از اموال خود را فقط به عنوان وصيت داريد که مي‌توانيد آن را به هر نحوي که مقتضي بدانيد مورد وصيت قرار بدهيد، بقيه اموال بعد از اداي دين ميان ورثه علي ما فرض الله تقسيم مي‌شود.
سوال 766 :
پدر اين جانبه حدود بيست و هفت سال پيش از دنيا رفته است متوفي وصيت نامهاي داشته است مبني بر اينکه يک چهارم از اموالش را نماز و روزه خريداري شود، فرزندان متوفي همگي بعد از فوت پدرم خانه پدري را براي رفاه حال مادرم به ايشان بخشيدند حدود سه سال قبل مادرم نيز از دنيا رفت. پس از فروش خانه و تقسيم سهم الارث به تازگي وصيت نامه پدرم پيدا شده است. مستدعي است برابر آئين مقدس اسلام وضعيت اين جانبه را روشن فرماييد. لازم به ذکر است در حال حاضر از نظر مادي پول نقدي ندارم که بتوانم وصيت پدرم را عملي کنم.
جواب :
وصيت مذکور در صورتي که بيش از يک سوم اموالي متوفي نباشد صحيح است. و اکنون لازم است ورثه ويت آن مرحوم را عملي بسازند و پس از آن سهم الارث خود را مورد تصرف قرار بدهند.
سوال 767 :
زني فوت نموده داراي چند فرزند مي‌باشد و اصل دارائي او دو دانگ خانه مسکوني مي‌باشد شوهر متوفي مي‌گويد دو دانگ مادرتان را پس از مرگ به يک فرزندم (مشخص نموده) البته با رضايت اولادهاي ديگرم بدهيد. در صورتي که ورثه راضي نباشد آيا اين وصيت صحيح است؟
جواب :
اگر وصيت را مشروط بر رضايت فرزندان ديگر کرده و آنها هم رضايت ندهند صحيح نيست.
سوال 768 :
شخصي که چندين سال خادم مسجد بوده آيا مي‌تواند وصيت کند که او را در حياط يا کفش کن يا در آستانه دفن کنند؟
جواب :
نمي‌تواند.
سوال 769 :
شخصي فرزند نداشته، طي وصيتنامه‌اي که مورد قبول افراد ذي نفع بوده، اموال خود را تقسيم کرده و کمتر از ثلث مالش يعني چهار هزار متر باغ را به عنوان خيرات خود معين کرد، و خواهر زاده را ناظر قرار داده که درآمد باغ مذکور را پس از برداشت 1 از 10 (يک دهم) آن را به عنوان اجرت، بقيه را صوم و صلاة و خمس و خيرات بدهد، فرد مذکور در طول 15 سال گذشته چيزي در اين راه طبق وصيت خرج نکرده و املاکي ندارد و اخيراً اقدام به فروش قسمتي از ملک مزبور نموده است.
الف - آيا ناظر، حق فروش دارد در صورتي که در متن وصيت نامه موارد مصرف در آمد قيد شده است.
جواب :
اگر در وصيتنامه قيد شده که صوم و صلاة و خمس و خيرات از درآمد با باشد کسي حق فروختن باغ را ندارد.
سوال :
ب - اگر ناظر به وصيت عمل نکرد آيا مي‌توان او را عزل و شخص اميني که به وصيت عمل کند، جاي آن قرار داد؟
جواب :
در صورتي که وصي يا ناظر به وظيفه خود عمل نکنند حاکم شرع مي‌تواند فرد ديگري براي عمل به وصيت تعيين کند.
سوال :
پ - آيا بعضي افراد ذي نفع مي‌توانند بر خلاف متن وصيتنامه تصميم بگيرند؟
جواب :
چنانکه گفته شد اين موضوع از شؤون حاکم شرع است.
سوال :
ت - چه کسي بايد حق ضايع شده را مطالبه و طبق وصيتنامه به مصرف برساند؟
جواب :
ورثه مي‌توانند به حاکم شرع مراجعه کنند تا او در اين مورد دستور اقدام صادر نمايد.
سوال 770 :
شخصي در حيات خود کسي را وصي کرده و او قبول نکرده، پس از فوت دوباره وصيت کرده شخص مشار اليه وصي باشد، آيا مجوزي هست که با اکراه چنين وصيتي را بر کسي تحميل کنند؟
جواب :
در صورتي که به اطلاع وصيت کننده رسانده باشد که براي انجام وصيت او حاضر نيست، مي‌تواند بعد از مردن او به وصيت عمل نکند.
سوال 771 :
پدر خانواده‌اي هنگام تشرف به مکه مکرمه وصيتنامه‌اي تنظيم و فرزند خود را به عنوان وصي تعيين و او را به اجراي مفاد وصيتنامه موظف نمود، در متن وصيتنامه آمده که بعد از فوت جنازه‌ام به مشهد مقدس حمل شود و يا هر جا که وصي من مصلحت بداند مختار است، لکن چند ماه قبل از فوت به فرزندان مؤکداً سفارش کرد که جنازه‌ام را به کربلاي معلي حمل نماييد، 2، سال از تاريخ فوتش مي‌گذرد جنازه در گورستان عمومي به صورت امانت قرار دارد با توجه به شرائط حاکم بر عراق و شفاف نبودن روابط فيمابين و عدم اطمينان به تهيه و تدارک حمل جنازه به سرزمين مقدس حمل و به خاک بسپارد يا خير؟
جواب :
چون حمل جنازه به سرزمين مقدس کربلا فعلاً ممکن نيست و موفقيت براي اين امر در آينده نزديک نيز معلوم نيست لازم است به مشهد مقدس حمل نماييد.
سوال 772 :
شخصي قبل از رفتن به جبهه براي مبارزه حق عليه باطل و قبل از اينکه نهايتاً به شهادت برسد، وصيت نموده است يک قطعه زميني که دارم براي همسرم باشد، از او ورثه‌اي که باقيمانده: زن و يک دختر و پدر و مادر و دو برادر و چهار خواهر مي‌باشد، مرقوم فرماييد وصيت آن شهيد در بيشتر از ثلث نافذ است يا خير؟
جواب :
وصيت بيش از ثلث نافذ نيست مگر اينکه وراث به حد بلوغ رسيده باشند و امضاء کنن و با وجود دختر و پدر و مادر که طبقه اول از وراث مي‌باشند به برادر و خواهر که جزء طبقه دوم هستند ارث نمي‌رسد.
سوال 773 :
اگر شخصي از اهل تسنن يک شيعه را وصي خويش قرار دهد وصي که شيعه است به عقائد شيعي عمل کند يا به عقائد همان شخص سني؟
جواب :
به عقائد موصي عمل کند.
سوال 774 :
شخصي ده سال پيش وصيت کرده که پنجاه هزار تومان در مجلس ختم من خرج کنيد که اين وصيّت 10 سال قبل از فوت ايشان بوده و پنجاه هزار تومان آن زمان نقد نبوده ولي اموالي داشته که مي‌توانسته بفروشد و پنجاه هزار تومان را نقد کند، آيا الان همان پنجاه هزار تومان 10 سال قبل را بايد خرج کرد؟ يا اينکه بايد ارزش پنجاه هزار تومان 10 سال قبل را حساب کرد؟ با اينکه ايشان صغير هم دارد؟
جواب :
در اين قبيل موارد که باب دين و ضمانت نيست و صغير هم دارد همان مبلغ مذکور که پنجاه هزار تومان است خرج شود.
سوال 775 :
شخصي وصيت کرده که مبلغ پانصد هزار تومان براي مراسم دفن و ترحيم خرج شود آيا از اضافي آن مي‌توان نماز و روزه استيجاري خريد؟
جواب :
نمي‌توان نماز و روزه استيجاري خريد، آن را در راه خير خرج کنند و اگر درر ميان ورثه، افراد کبيري وجود دارد و مي‌دانند که در ذمه ميت نماز و روزه وجود دارد خوب است که از سهم خود براي ميّت نماز و روز استيجار کنند.
سوال 776 :
کسي که لال نيست مي‌تواند با اشاره‌اي که مقصود او را برساند وصيت کند يا خير؟
جواب :
مي‌تواند وصيت کند.
سوال 777 :
رحيم داراي دو فرزند مي‌باشد به نامهاي فرمان و زبيده، فرمان در حال حيات پدر فوت کرد و ايشان دو فرزند دارند، رحيم که پدر بزرگ آن دو فرزند است در حال حيات فرمان و سه روز قبل از فوت فرمان وصيت نمود که يک حصه از اموال از سه حصه يعني يک سوم به اولاد مرحوم پسرش بعد از 32 سال بدهيد و اين را به دخترش زبيده وصيت نمود و آن را به صورت کتبي نوشت و شهود بر آن گذاشت. اکنون اولاد فرمان بر عمه ايشان دعوي مي‌کنند که حصه‌اي که پدر بزرگ بر ايشان تعيين نموده بدهيد و چرا ما 32 سال منتظر بمانيم؟ و مخفي نماند حصه‌اي که از يک سوم تعيين شده از اموال قبض و اقباض نگرديده است، در فرض مسأله وصيت رحيم نافذ است يا خير؟ و آيا اولاد فرمان مي‌توانند قبل از 32 سال دعوي بر عمه شان نموده و حقشان را دريافت کرده يا خير؟
جواب :
در فرض مسأله قبل از 32 سال نمي‌توانند به عمه شان زبيده مراجعه کرده چيزي مطالبه نمايند.
سوال 778 :
شخصي در زمان حيات خود به دليل نداشتن فرزند، اموال خود را به فرد مورد اعتمادش واگذار نمود و از خود خلع يد کرده تا در امور عام المنفعه مصرف گردد، پس از وفات آن شخص، وراث نسبت به اجراي وصيت نامه موافقت کتبي نموده و آن را تنفيذ کرده‌اند ولي پس از مدتي با تحريکات عده‌اي نسبت به تنفيذ و تأييد وصيت نامه اظهار ندامت کرده‌اند، آيا شرعاً ندامت وراث نافذ بوده و از اجراي وصيت توسط وصي مانع مي‌گردد يا خير؟
جواب :
ندامت بعد از موافقت تأثيري ندارد.
سوال 779 :
اگر شخصي مصرفي را معين کند که از ثلث مالش بيشتر باشد و پيش از مردن او ورثه اجازه بدهند که وصيت عملي شود، آيا بعد از مردن ورثه مي‌توانند از اذن خود برگردند؟
جواب :
نمي‌توانند از اجازه خود برگردند.