احکام نماز ميّت
مسأله :
نماز ميّت بايد بعد از غسل و حنوط و کفن کردن او خوانده شود. و اگر پيش از اينها، يا در بين اينها بخوانند، گرچه از روى فراموشى يا ندانستن مسأله باشد کافى نيست.
مسأله :
کسى که مى‌خواهد نماز ميّت بخواند، لازم نيست با وضو يا غسل يا تيمّم باشد و بدن و لباسش پاک باشد، و اگر لباس او غصبى هم باشد اشکال ندارد، گرچه احتياط مستحب آن است که تمام چيزهايى را که در نمازهاى ديگر لازم است رعايت کند.
مسأله :
کسى که به ميّت نماز مى‌خواند بايد رو به قبله باشد، و نيز واجب است ميّت را مقابل او به پشت بخوابانند، به طورى که سر او به طرف راست نمازگزار و پاى او به طرف چپ نمازگزار باشد.
مسأله :
مکان نمازگزار نبايد از جاى ميّت پست‌تر يا بلندتر باشد ولى پستى و بلندى مختصر، اشکال ندارد.
مسأله :
نمازگزار نبايد از ميّت دور باشد ولى اگر کسى به واسطه صفهاى نماز جماعت از ميّت دور باشد، اشکال ندارد گرچه بخواهد فرادى نماز بخواند.
مسأله :
نمازگزار بايد مقابل ميّت بايستد، ولى اگر نماز به جماعت خوانده شود و صف جماعت از دو طرف ميّت بگذرد، نماز کسانى که مقابل ميّت نيستند اشکال ندارد.
مسأله :
بين ميّت و نمازگزار، بايد پرده و ديوار يا چيزى مانند اينها نباشد ولى اگر ميّت در تابوت و مانند آن باشد اشکال ندارد.
مسأله :
در وقت خواندن نماز، بايد عورت ميّت پوشيده باشد و اگر کفن کردن او ممکن نيست، بايد عورتش را گرچه با تخته و آجر و مانند اينها باشد بپوشانند.
مسأله :
نماز ميّت را بايد ايستاده و با قصد قربت بخواند، و در موقع نيّت ميّت را معيّن کند، مثلاً نيّت کند نماز مى‌خوانم بر اين ميّت قربة الى اللَّه.
مسأله :
اگر کسى نباشد که بتواند نماز ميّت را ايستاده بخواند، مى‌شود نشسته بر او نماز خواند.
مسأله :
اگر ميّت وصيّت کرده باشد شخص معيّنى بر او نماز بخواند، لازم نيست که از ولىّ ميّت اجازه بگيرد.
مسأله :
بر چندميّت‌مى‌شود يک‌نماز خواند، گرچه بعضى‌مرد و بعضى زن باشند.
مسأله :
مکروه است بر ميّت چند مرتبه نماز بخوانند، ولى اگر ميّت اهل علم و تقوى باشد مکروه نيست.
مسأله :
اگر ميّت را عمداً يا از روى فراموشى يا به جهت عذرى بدون نماز دفن کنند، يا بعد از دفن معلوم شود نمازى که بر او خوانده شده باطل بوده است تا وقتى جسد او از هم نپاشيده واجب است با شرطهايى که براى نماز ميّت گفته شد به قبرش نماز بخوانند.
مسأله :
نماز ميّت پنج تکبير دارد و اگر نمازگزار پنج تکبير به اين ترتيب بگويد کافى است: بعد از نيّت و گفتن تکبير اوّل بگويد:
»اَشْهَدُ اَنْ لا إلهَ اِلّاَ اللَّهُ وَ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ«.
] - شهادت مى‌دهم به اينکه نيست خدايى غير از خداوند متعال و اينکه محمد(ص) پيام آور خداوند است. [
و بعد از تکبير دوّم بگويد:
»اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ«.
] - پروردگارا دورد فرست بر محمد و آل محمد. [
و بعد از تکبير سوّم بگويد:
»اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنينَ و الْمُؤْمِناتِ«.
] - پروردگارا رحمت آور بر مردان با ايمان و بر زنان با ايمان. [
و بعد از تکبير چهارم اگر ميّت مرد است بگويد:
»اَللَّهُمَّ اغْفِر لِهذَا الْمَيِّتِ«.
] - خداوندا رحمت آور بر اين مرد ميت. [
و اگر زن است بگويد:
»اَللُّهمَّ اغْفِرْ لِهذِهِ الْمَيِّت«.
] - خداوندا رحمت آور بر اين زن ميت. [
و بعد تکبير پنجم را بگويد و بهتر است بعد از تکبير اوّل بگويد:
»اَشهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلّاَ اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَريکَ لَهُ وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ اَرْسَلَهُ بِالْحَقِّ بَشيراً وَ نَذيراً بَيْنَ يَدَىِ السَّاعَةِ«.
] - شهادت مى‌دهم به اينکه نيست خدايى غير از خداوند متعال که يکتاست و هيچ شريکى براى او نيست و شهادت مى‌دهم به اينکه محمدصلى الله وعليه وآله وسلم بنده خداوند و پيام آور اوست که خداوند او را در حالى که بشارت دهنده و بيم دهنده به حقّ مى‌باشد، در پيشاپيش قيامت به پيامبرى مبعوث فرموده است. [
و بعد از تکبير دوّم بگويد:
»اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ و الِ مُحَمَّدٍ وَ بارِکْ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَ ارْحَمْ مُحَمَّداً و الَ مُحَمَّدٍ کَاَفْضَلِ ما صَلَّيْتَ وَ بارَکْتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلى اِبراهيمَ وَ الِ اِبْراهيمَ اِنّکَ حَميدٌ مَجيدٌ وَ صَلِّ عَلى جَميعِ الْاَنْبِياءِ وَ الْمُرْسَلينَ وَ الشُّهَداءِ وَالصِّدّيقينَ وَ جَميعِ عِبادِ اللَّهِ الصَّالِحينَ«.
] - پروردگارا درود فرست بر محمد و آل محمد و برکت آور بر محمد و آل محمد و رحمت آور بر محمد و آل محمد، همانند بهترين درود و برکت و رحمت که بر ابراهيم و آل ابراهيم فرستادى، به درستى که تو ستايش شده بزرگوارى. و درود فرست بر همه پيامبران و شهيدان و صدّيقين و همه بندگان صالح خداوند. [
و بعد از تکبير سوّم بگويد:
»اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ المُسْلِمينَ وَالْمُسْلِماتِ اَلْاَحياءِ مِنْهُمْ وَ الْاَمْواتِ تابِعْ بَيْنَنا وَ بَيْنَهُمْ بِالْخَيْراتِ اِنَّکَ مُجيبُ الدَّعَواتِ اِنَّکَ عَلى کُلِّ شَى‌ءٍ قَديرٌ«.
] - خداوندا رحمت آور بر مردان با ايمان و زنان با ايمان و بر مردان مسلمان و زنان مسلمان، آنان که زنده‌اند و آنان که مرده‌اند، و ميان ما و آنان به وسيله نيکى‌ها وابستگى ايجاد فرما، به درستى که تو اجابت کننده همه دعاهايى و به تحقيق که تو بر هر امرى قادرى. [
و بعد از تکبير چهارم اگر ميّت مرد است بگويد:
»اَللَّهُمَّ اِنَّ هذا عَبْدُکَ وَابْنُ عَبْدِکَ وَابْنُ اَمَتِکَ نَزَلَ بِکَ وَ اَنْتَ خَيْرُ مَنزُولٍ بِهِ اَللَّهُمَّ اِنَّا لا نَعْلَمُ مِنْهُ اِلّا خَيْراً وَ اَنْتَ اَعْلَمُ بِهِ مِنَّا اَللَّهُمَّ اِنْ کانَ مُحْسِناً فَزِدْ فِى اِحْسانِهِ وَ اِنْ کانَ مُسيئاً فَتَجاوَزْ عَنْهُ وَاغْفِرْ لَهُ اَللَّهُمَّ اجْعَلْهُ عِنْدَکَ فى اَعْلى عِلّيينَ وَاخْلُفْ عَلى اَهْلِهِ فِى الْغابِرينَ وَ ارْحَمْهُ بِرَحْمَتِکَ يا اَرْحَمَ الرَّاحِمينَ«.
] - پروردگارا بدرستى که اين ميّت، بنده تو و فرزند بنده تو و فرزند خادمه توست که اينک بر تو وارد شده است و تو بهترين ميزبانى. خداوندا بدرستى که ما به جز نيکى از اين ميّت چيزى نمى‌دانيم و تو از ما به او آگاه‌ترى. خداوندا اگر او در زمره نيکوکاران است پس بر نيکى او بيافزا و اگر در شمار گناهکاران است پس از او در گذر و او را ببخش. بار الها او را در بالاترين مقامات در نزد خودت قرار ده و براى بازماندگان او در ميان خاکيان، جانشين باش و با او مهربانى کن بحقّ رحمتت اى مهربان‌ترين مهربانان. [
و بعد تکبير پنجم را بگويد ولى اگر ميّت زن است بعد از تکبير چهارم بگويد:
»اَللَّهُمَّ اِنَّ هذِهِ اَمَتُکَ وَابْنَةُ عَبْدِکَ وَ ابْنَةُ اَمَتِکَ نَزَلَتْ بِکَ وَ اَنْتَ خَيْرُ مَنزُولٍ بِه اَللَّهُمَّ اِنَّا لا نَعْلَمُ مِنْها اِلّا خَيْراً وَ اَنْتَ اَعْلَمُ بِها مِنَّا اَللَّهُمَّ اِنْ کانَتْ مُحْسِنَةً فَزِدْ فِى اِحْسانِها وَ اِنْ کانَتْ مُسيئَةً فَتَجاوَزْ عَنْها وَ اغْفِرْ لَها اَللَّهُمَّ اجْعَلْها عِنْدَکَ فى اَعْلى عِلّيينَ وَاخْلُفْ عَلى اَهْلِها فِى الْغابِرينَ وَ ارْحَمْها بِرَحْمَتِکَ يا اَرْحَمَ الرَّاحِمينَ«.
] - به پاورقى »2« صفحه »97« مراجعه شود. [
مسأله :
بايد تکبيرها و دعاها را طورى پشت سر هم بخواند که نماز از صورت خود خارج نشود.
مسأله :
کسى که نماز ميّت را به جماعت مى‌خواند بايد تکبيرها و دعاهاى آن را هم بخواند.
مسأله :
دوازده چيز در نماز ميّت مستحب است:
اوّل: کسى که نماز ميّت مى‌خواند با وضو يا غسل يا تيمّم باشد و احتياط مستحب آن است در صورتى تيمّم کند که وضو يا غسل ممکن نباشد، يا بترسد که اگر وضو بگيرد يا غسل کند به نماز ميّت نرسد.
دوّم: اگر ميّت مرد است، امام جماعت يا کسى که فرادى به او نماز مى‌خواند مقابل وسط قامت او بايستد و اگر ميّت زن است مقابل سينه‌اش بايستد.
سوّم: پا برهنه نماز بخواند.
چهارم: در هر تکبير دستها را بلند کند.
پنجم: فاصله او با ميّت به قدرى کم باشد که اگر باد لباسش را حرکت دهد به جنازه برسد.
ششم: نماز ميّت را به جماعت بخواند.
هفتم: امام جماعت تکبير و دعاها را بلند بخواند و کسانى که با او نماز مى‌خوانند، آهسته بخوانند.
هشتم: در جماعت گرچه مأموم يک نفر باشد، عقب امام بايستد.
نهم: نمازگزار به ميّت و مؤمنين زياد دعا کند.
دهم: پيش از نماز سه مرتبه بگويد اَلصَّلوة.
يازدهم: نماز را در جايى‌بخوانندکه‌مردم‌براى‌نمازميّت بيشتر به آنجامى‌روند.
دوازدهم: زن حائض اگر نماز ميّت را به جماعت مى‌خواند در صفى تنهابايستد.
مسأله :
خواندن نماز ميّت در مساجد مکروه است ولى‌در مسجد الحرام مکروه نيست.