احکام نماز جماعت (آیت الله حسین نوری همدانی)

فضيلت نماز جماعت

نماز جماعت از ديدگاه اسللام که يک از ديدگاه اسلام که يک دين اجتماعي است و براياجتماعات ديني و حضور مردم در صحنة اجتماعات اسلامي اهميت فراوان قائل است بسيار با اهميت است . و لذا مستحب موکد است که مسلمانان نمازهاي واجب مخصوصاً نمازهاي مخصوصاً نمازهاي يوميه را به جماعت بخوانند .

حضرت باقر(عليهما السلام ) فرمودند :« نماز جماعت نسبت به نمازي که فرادي خوانده شود ، 24درجه برتري و مزيت دارد .»

در حديثي ، زراره از حضرت صادق (عليه السلام ) مي پرسند : « اينکه مي گويند يک نماز با جماعت ، از 25نمازي که به تنهايي خوانده شود با فضيلت تر است درست ؟ » حضرتش فرمودند: « بلي درست گفته اند .»

پرسيد :« آيا دو نفر که يکي از آنها امام و ديگري ماموم باشد نيز جماعت است ؟» حضرت فرمود :« بلي و ماموم در اين صورت در طرف راست امام بايستد .»و بطور کلي در احاديث اسلامي به منظور تشويق و ترغيب مردم براي حضور در مساجد و مراکز نماز جماعت ، حتي براي هر گامي که در اين راه برداشته شود فضيلت و ثواب ذکر شده است که از جمله در وصاياي حضرت پيغمبر اکرم (صلي الله عليه و آله سلم )به حضرت علي (عليه السلام ) آمده است ، سه چيز باعث بالا رفتن درجه و مقام انسان در پيشگاه خداوند است :

1-در هواي سرد وضو گرفتن

2-پس از هر نماز ، انتظار نما ز بعد را کشيدن (که علامت اشتياق انسان به عبادت پروردگار است )

3-شب وروز به سوي اجتماعات مسلمانان گام برداشتن .»

حضرت رسول اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم ) فرمودند : جبرئيل با 70هزار فرشته از جانب پروردگار پس از نماز ظهر به سوي من آمد و گفت :« يا محمد پروردگار تو به تو سلام مي رساند و دو هديه براي تو فرستاده است .»

گفتم : « آن دو هديه کدم است ؟ »

کفت : « يکي نماز « وتر» که سه رکعت است (منظور نماز شفع و وتر که جزء نما ز شب و داراي ثواب و فضيلت بسيار است ) و يکي ديگر خواندن نماز پنجگانه به جماعت است . »گفتم :« اگر يک نفر به امام جماعت اقتدا کند ، هر رکعت از نماز آنها ثواب صدو پنجاه رکعت نماز را دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند ، هر رکعت ثواب ششصد نماز دارد و اگر سه نفر

اقتدا کنند ، هر رکعت از نماز آنان ثواب يک هزار و دويست رکعت و اگر 4نفر اقتدا نمايند ، هر رکعت ثواب دو هزار و چهارصد نماز را دارد و هر چه بيشتر شوند ثواب نمازشان به همين ترتيب بيشتر مي شود تا به ده نفر برسند و تعداد آنها که از 10گذشت اگر تمام آسمانها کاغذ و همة درياها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه بخواهند بنويسند ،

نمي توانند ثواب يک رکعت آن را بنويسند .»براساس احاديث اسلامي ، ثئاب نماز جماعت با افزوده شدن مزاياي ديگري از قبيل عالم بودن امام جمماعت يا از سادات بودن او که حضرت صادق (عليه السلام) فرمودند :« يک رکعت نماز پشت سر عالم ، داراي ثواب هزار رکعت است و پشت سر سيد داراي ثواب يک صد رکعت است .» و همچنين هر چه امام جماعت با فضيلت تر باشد ثواب نماز جماعت نيز زيادتر خواهد بود و نيز با توجه به تفاوت مسجدها در فضيلت که ثواب نماز در مسجد بازار ، دوازده برابر و در مسجد محل 25برابر و در مسجد جامع 100برابر است واجتماع هر يک از آنها با جماعت موجب افزايش ثواب مي گردد و هر اندازه که امام جماعت با تعهد تر و پرهيزکارتر و با فضيلت تر و مامومين نيز هر چه با فضيلت تر و از لحاظ تعداد همانطور که گفته شد بيشتر باشند ، ثواب آن بيشتر خواهد گشت .

نماز جماعت

مسأله 1398 :

حاضر نشدن به نماز جماعت از روي بي اعتنائي جايز نيست و سزاوارنيست که انسان بدون عذر نماز جماعت را ترک کند .

مسأله 1399 :

مستحب است انسان صبر کند که نماز را به جماعت بخواند و نماز جماعت از نماز اول وقت که فرادي يعني تنها خوانده شود بهتر است . و نيز نماز جماعتي را که مختصر بخوانند از نماز فرادي که آن را طول بدهند بهتر مي باشد .

مسأله 1400 :

وقتي که جماعت برپا مي شود ، مستحب است کسي که نمازش را فرادي خوانده دوباره با جماعت بخواند . و اگر بعد بفهمد که نماز اولش باطل بوده ، نماز دوم او کافي است .

مسأله 1401 :

اگر امام يا ماموم بخواهد نمازي را که به جماعتخوانده دوباره با جماعت بخواند ، در صورتي که جماعت دوم و اشخاص آن غير از اول باشد اشکال ندارد .

مسأله 1402 :

کسي که در نماز وسواس دارد و فقط در صورتي که نماز جماعت بخواند ، از وسواس راحت مي شود ، بايد نماز را با جماعت بخواند .

مسأله 1403 :

اگر پدر يا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت بخواند ، در صورتي که ترک آن موجب اذيت و ناراحتي آنها شود نماز جماعت بر او واجب مي شود .

مسأله 1404 :

نمازهاي مستحبي را نمي شود به جماعت خواند ، مگر نماز استسقاء که براي آمدن باران مي خوانند . و نمازي که واجب بوده و به جهتي مستحب شده است مانند نماز عيد فطر و قربان که در زمان امام واجب بوده و به واسطة غائب شدن ايشان مستحب مي باشد .

مسأله 1405 :

موقعي که امام جماعت نماز يوميه مي خواند ، هر کدام از نماز هاي يوميه را مي شود به او اقتدا کرد .

مسأله 1406 :

اگر امام جماعت قضاي نماز يومية را مي خواند ، مي شود به او اقتدا کرد ولي اگر نمازش را احتياطاً قضا مي کند . يا قضاي نماز کس ديگر را مي خواند ، اگر چه براي آن پول نگرفته باشد ، اقتداي به او اشکال دارد مگر انسان بداند که از آن کس که براي او

قضا مي خواند نماز فوت شده که در اين صورت اقتداي به او اشکال ندارد .

مسأله 1407 :

اگر انسان نداند نمازي را که امام مي خواند نماز واجب يوميه است يا نماز مستحب ، نمي تواند به ا و اقتدا کند .

مسأله 1408 :

اگر امام در محراب باشد و کسي پشت سر او اقتدا نکرده باشد کساني که دو طرف محراب ايستاده اند و به واسطة ديوار محراب امام را نمي بيند نمي توانند اقتدا کنند ، بلي اگر کسي پشت سر امام اقتدا کرده باشد اقتدا کردن کساني که دو طرف او ايستاده اند و اتصال دارندو به واسطة ديوار محراب امام را نمي بينند اشکال ندارد .

مسأله 1409 :

اگر به واسطة درازي صف اول ؤ کساني که دو طرف صف ايستاده اند امام را نبينند مي توانند اقتدا کنند . و نيز اگر به واسطة درازي يکي از صفهاي ديگر کساني که دو طرف آن ايستاده اند ، صف جلوي خود را نبينند مي توانند اقتدا نمايند .

مسأله 1410 :

اگر صفهاي جماعت تا درب مسجد برسد ، کسي که مقابل درب پشت صف ايستاده نمازش صحيح است و نيز نماز کساني که پشت سر او اقتدا مي کنند صحيح مي باشد ، و همچنين نماز کساني که دو طرف او ايستاده اند و به او اتصال دارند صحيح است اگر چه صف جلو را نبينند .

مسأله 1411 :

کسي که پشت ستون ايستاده ، اگر از طرف راست يا چپ به واسطة ماموم ديگر به امام متصل نباشد ، نمي تواند اقتدا کند .

مسأله 1412 :

جاي ايستادن امام بايد از جاي ماموم بلندتر نباشد ، ولي اگر مکان امام مقدار خيلي کمي بلندتر باشد اشکال ندارد . ونيز اگر زمين سراشيب باشد و امام در طرفي که بلندتراست بايستد درصورتي که سراشيبي آن زياد نباشد و طوري باشد که به آن زمين مسطح بگويند مانعي ندارد .

مسأله 1413 :

اگر جاي ماموم بلندتر از جاي امام باشد در صورتي که بلندي به مقدار متعارف زمان قديم باشد مثل آنکه امام در صحن مسجد و ماموم در پشت بام بايستد اشکال ندارد ولي اگر مثل ساختمانهاي چند طبقة اين زمان باشد ، جماعت اشکال دارد .

مسأله 1414 :

اگر بين کساني که در يک صف ايستاده اند بچه مميز يعني بچه اي که خوب و بد را مي فهمد فاصله شود ، چنانچه ندانند نماز او باطل است مي توانند اقتدا کنند .

مسأله 1415 :

بععد از تکبير امام اگر صف جلو آمادة نماز و تکبير گفتن آنان نزديک باشد کسي که در صف بعد ايستاده ، مي تواند تکبير بگويد . ولي احتياط مستحب آن است که صبر کند تا تکبير صف جلو تمام شود .

مسأله 1416 :

اگر بداند نماز يک صف از صفهاي جلو باطل است ، در صفهاي بعد نمي تواند اقتدا کند ، ولي اگر نداند نماز آنان صحيح است يا نه ، مي تواند اقتدا نمايد .

مسأله 1417 :

هر گاه بداند نماز امام باطل ا ست مثلاً بداند امام وضو ندارد ، اگر چه خود امام ماتفت نباشد ، نمي تواند به او اقتدا کند .

مسأله 1418 :

اگر ماموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده يا کافر بوده يا به جهتي نمازش باطل بوده ، مثلاً بي وضو نماز خوانده . نمازش صحيح است .

مسأله 1419 :

اگر در بين نماز شک کند که اقتدا کرده يا نه ، چنانچه در حالي باشد که وظيفة ماموم است مثلاً به حمد و سورة امام گوش مي دهد ، مي تواند نماز را به جماعت تمام کند و اگر مشغول کاري باشد که هم وظيفة امام و هم وظيفة ماموم است مثلاً در

رکوع يا سجده باشد ، بايد نماز را به نيت فرداي تمام نمايد .

مسأله 1420 :

انساان در بين نماز جماعت مي تواند نيت فرادي کند .

مسأله 1421 :

اگر ماموم به واسطة عذري بعد از حمد و سورة امم نيت فرداي کند لازم نيست حود و سوره را بخواند ، ولي اگر پيش از تمام شدن حمد و سوره نيت فرادي نمايد ، بايد مقداري را که امام نخوانده بخواند .

مسأله 1422 :

اگر در بين نماز جماعت نيت فرادي نمايد ، بنابر احتياط واجب نبايد دوباره نيت جماعت کند همچنين اگر مردد شود که نيت فرادي کند يا نه و بعد تصميم بگيرد نماز را با جماعت تمام کند ، نمازش خالي از اشکال نيست .

مسأله 1423 :

اگر شک کند که نيت فرادي کرده يا نه ، بايد بنا بگذارد که نيت فرادي نکرده است .

مسأله 1424 :

اگر موقعي که امام در رکوع است اقتدا کند و به رکوع امام برسد ، اگرچه ذکر امام تمام شده باشد ، نمازش بطور جماعت صحيح است و يک رکعت حساب مي شود . اما اگر به مقدار رکوع خم شود و به رکوع امام نرسد نمازش بطور فرادي صحيح مي

باشد و بايد آن را تمام نمايد .

مسأله 1425 :

اگر موقعي که امام در رکوع است اقتدا کند و به مقدار رکوع خم شود و شک کند که به رکوع امام رسيده يا نه ، نمازش صحيح است و فرادي مي شود .

مسأله 1426 :

اگر موقعي که امام در رکوع است اقتدا کند و پيش از آنکه به اندازة رکوع خم شود، امام سر از رکوع بردارد ، مي تواند نيت فرادي کند يا صبر کند تا امام براي رکعت بعد برخيزد و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند . ولي اگر برخاستن امام بقدري

طول بکشد که نگويند اين شخص نماز جماعت مي خواند بايد نيت فادي نمايد .

مسأله 1427 :

اگر اول نماز يا بين حمد و سوره اقتدا کند و پيش از ان که به رکوع رود ، امام سر از رکوع بردارد نماز او بطور جماعت صحيح است و بايد رکوع کند و خود را به امام برساند .

مسأله 1428 :

اگر موقعي برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد ، بايد بعد از نيت و گفتن تکبيره الاحرام بنشيند و تشهد را باامام بخواند ولي سلام را نگويد و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد ، بعد بايستد وبدون آنکه دوباره نيت کند و تکبير بگويد ، حمد و سوره را بخواند و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند .

مسأله 1429 :

ماموم نبايد جلوتر از امام بايستد و بنابر احتياط واجب قدري عفب تر از امام بايستد و چنانچه قد او بلند تر از امام باشد بنابر احتياط واجب بايد طوري بايستد که در رکوع و سجود نيز جلوتر از امام نباشد .

مسأله 1430 :

در نماز جماعت بايد بين ماموم و امام پرده و مانند آن که پشت آن ديده نمي شود فاصله نباشد بلکه شيشه و مانند آن نيز نبايد فاصله باشد و همچنين است بين انسان و ماموم ديگري که انسان به واسطة او به امام متصل شده است ، ولي اگر امام مرد

و ماموم زن باشد ، چنانچه بين آن زن و امام يا بين آن زن و ماموم ديگري که مرد است و زن به واسطة او به امام متصل شده است پرده و مانند آن باشد اشکال ندارد .

مسأله 1431 :

اگر بعد از شروع به نماز بين ماموم و امام ، يا بين ماموم و کسي که ماموم به واسطة او متصل به امام است ، پرده يا چيز ديگري که پشت آن را نمي توان ديد فاصله شود ، نمازش فرادي مي شود و صحيح است .

مسأله 1432 :

اگر بين جاي سجدة ماموم و جاي ايستادن امام بقدر گشادي بين دو قدم فاصله باشد اشکال ندارد ، و نيز اگر بين انسان و مامومي که جلوي او ايستاده و به وسيلة او به امام متصل است به همين فاصله باشد نمازش اشکال ندارد . و احتياط مستحب آن است که جاي سجدة ماموم با جاي کسي که جلوي او ايستاده ، هيچ فاصله نداشه باشد .

مسأله 1433 :

اگر ماموم به واسطة کسي که طرف راست يا چپ او اقتدا کرده به امام متصل باشد و از جلو به امام متصل نباشد ، چنانچه به اندازة گشادي بين دو قدم هم فاصله داشته باشد نمازش صحيح است .

مسأله 1434 :

اگر در نماز ، بين ماموم و امام يا بين ماموم و کسي که ماموم به واسطة او به امام متصل است بيشتر از يک قدم بزرگ فاصله پيدا شود نمازش فرادي مي شود و صحيح است و قصد فرادي هم لازم نيست .

مسأله 1435 :

اگر نماز همة کساني که در صف جلو هستند تمام شود ، يا همه نيت فرادي نمايند ، اگر فاصله به اندازة يک قدم بزرگ نباشد نماز صف بعد بطور جماعت صحيح و اگر بيشتر از اين مقدار باشد فرادي مي شود و صحيح است .

مسأله 1436 :

اگر در رکعت دوم اقتدا کند ، قنوت و تشهد را با امام مي خواند و احتياط آن است که موقع خواندن تشهد انگشتان دست و سينة پا را به زمين بگذارد و زانوها رابلند کند ، و بايد بعد از تشهد با امام برخيزد و حمد و سوره را بخواند ، و اگر براي سوره وقت

ندارد ، حمد را تمام کند ودر رکوع يا سجده خود را به امام برساند ، يا نيت فرادي کند و نمازش صحيح است ولي اگر در سجده به امام برسد بهتر است که احتياطاً نماز را دوباره بخواند .

مسأله 1437 :

اگر موقعي که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتي است اقتدا کند ، بايد در رکعت دوم نمازش که رکعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشيند و تشهد را به مقدار وا جب بخواند و برخيزد و چنانچه براي گفتن سه مرتبه تسبيحات وقت ندارد ، يک مرتبه

بگويد و در رکوع با سجده خود را به امام برساند .

مسأله 1438 :

اگر امام در کعت سوم يا چهارم باشد و ماموم بداند که اگر اقتدا کند و حمد را بخواند به رکوع امام نمي رسد ، بنابر احتياط واجب بايد صبر کند تا امام به رکوع رود ، بعد اقتدا نمايد .

مسأله 1439 :

اگر در رکعت سوم يا چهارم امام اقتدا کند ، بايد حمد و سوره را بخواند و اگر براي سوره وقت ندارد ، بايد حمد راتمام کند ودر رکوع ياسجده خود را به امام برساند ، ولي اگر در سجده به امام برسد بهتر است که احتياطاً نماز را دوباره بخواند .

مسأله 1440 :

کسي که ميداند اگر سوره را بخواند در رکوع به امام نمي رسد ، بايد سوره را نخواند ولي اگر خواند نمازش صحيح است .

مسأله 1441 :

کسي که اطمينان دارد که اگر سوره راشروع کند يا تمام نمايد به رکوع امام مي رسد ، احتياط واجب آن است که سوره را شروع کند ، يا اگر شروع کرده تمام نمايد .

مسأله 1442 :

کسي که يقين دارد ، اگر سوره را بخواند به رکوع امام مي رسد ، چنانچه سوره راد بخواند و به رکوع نرسد نمازش صحيح است .

مسأله 1443 :

اگر امام ايستاده باشد و ماموم نداند که در کدام رکعت است مي تواند اقتدا کند ، ولي بايد حمد وسوره را به قصد قربت بخواند و اگر چه بعد بفهمد که امام در رکعت اول يا دوم بوده ، نمازش صحيح است .

مسأله 1444 :

اگر به خيال اينکه امام در کعت اول يا دوم است ، حمد و سوره نخواند و بعد از رکوع بفهمد که در رکعت سوم يا چهارم بوده ، نمازش صحيح است . ولي اگر پيش از رکوع بفهمد ، بايد حمد و سوره را بخواند و. اگر وقت ندارد ،فقط حمد را بخواند و در رکوع يا سجده خود را به امام برساند .

مسأله 1445 :

اگر به خيال اينکه امام در رکعت سوم يا چهارم است حمد و سوره بخواند و پيش از رکوع يا بعد از آن بفهمد که در رکعت اول يا دوم بوده ، نمازش صحيح است .

مسأله 1446 :

اگر موقعي که مشغول نماز مستحبي است جماعت بر پا شود ، چنانچه اطمينان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد ، مستحب است نماز را رها کند و مشغول نماز جماعت شود . بلکه اگر اطمينان نداشته باشد که به نماز اول برسد مستحب است به همين دستور رفتار نمايد .

مسأله 1447 :

اگر موقعي که مشغول نماز سه رکعتي يا چهار رکعتي است جماعت بر پا شود ، چنانچه به رکوع رکعت سو م نرفته و اطمينان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد . مستحب است به نيت نماز مستحبي نماز را دو رکعتي تمام کند و خود را به جماعت برساند .

مسأله 1448 :

اگر نماز امام تمام شود و ماموم مشغول تشهد يا سلام اول باشد ، لازم نيست نيت فرادي کند .

مسأله 1449 :

کسي که يک رکعت از امام عقب مانده وقتي امام تشهد رکعت آخر را مي تواند برخيزد و نماز را تمام کند و يا انگشتان دست و سينة پا را به زمين بگذارد و زانو ها را بلند نگهدارد و صبر کند تا امام سلام نماز بگويد و بعد برخيزد .

شرائط امام جماعت

مسأله 1450 :

امام جماعت بايد بالغ و عاقل و شيعه دوازده امامي و عادل حلال زاده باشد و نماز را بطور صحيح بخواند و نيز اگر ماموم مرد است امام اوهم بايد مرد باشد و اقتدا کردن بچة مميز که خوب وبد را مي فهمد به بچة مميز ديگر مانعي ندارد اگر چه آثار

جماعت بر او مترتب نمي شود .

مسأله 1451 :

امامي را که عادل مي دانسته ، اگر شک کند به عدالت خود باقي است يا نه ، مي تواند به او اقتدا نمايد .

مسأله 1452 :

کسي که ايستاده نماز مي خواند ، نمي تواند به کسي که نشسته يا خوابيده نماز مي خواند اقتدا کند . و کسي که نشسته نماز مي خواند ، نمي تواند به کسي که خوابيده نماز مي خواند اقتدا نمايد .

مسأله 1453 :

کسي که نشسته نماز مي خواند ، مي تواند به کسي نشسته نماز مي خواند اقتدا کند و کسي که خوابيده است مي تواند به کسي که نشسته و يا خوابيده نماز مي خواند اقتدا نمايد .

مسأله 1454 :

اگر امام جماعت به واسطة عذري با لباس نجس يا با تيمم يا با وضوي جبيره اي نماز بخواند ، مي شود به اقتدا کرد .

مسأله 1455 :

اگر امام مرضي دارد که نمي تواند از بيرون آمدن بول وغائط خودداري کند مي شود به اقتدا کرد و نيز زني که مستحاضه نيست مي تواند به زن مستحاضه اقتدا نمايد .

مسأله 1456 :

بنابر احتياط واجب کسي که مرض خورده يا پيسي دارد ، نبايد امام جماعت شود .

احکام جماعت

مسأله 1457 :

موقعي که ماموم نيت مي کند ، بايد امام را معين نمايد ولي دانستن اسم او لازم نيست ، مثلاً اگر نيت کند اقتدا مي کنم به امام حاضر نمازش صحيح است .

مسأله 1459 :

اگر ماموم در رکعت اول ودوم نماز صبح و مغرب و عشا صداي حمد و سورة امام را بشنود ، اگر چه کلمات را تشخيص ندهد ، بايد حمد وسوره را نخواند و اگر صداي امام را نشنود مستحب است حمد وسوره بخواند ولي بايد آهسته بخواند وچنانچه

سهواً بلند بخواند اشکال ندارد .

مسأله 1460 :

اگر ماموم بعضي از کلمات حمد وسورة امام رابشنود ، احتياط واجب آن است حمد و سوره را نخواند .

مسأله 1461 :

اگر ماموم سهواً حمد و سوره بخواند ، يا خيال کند صضدائي را که مي شنود صداي امام نيست و حمد و سوره بخواند و بعد بفهمد صداي امام بوده ، نمازش صحيح است .

مسأله 1462 :

اگر شک کند که صداي امام را مي شنود يا نه ، يا صدائي بشنود و نداند صداي امام است يا صداي کس ديگر ، مي تواند حمد و سوره بخواند .

مسأله 1463 :

ماموم بايد در رکعت اول و دوم نماز ظهر و عصر حمد و سوره نخواند و مستحب است بجاي آن ذکر بگويد .

مسأله 1464 :

ماموم نبايد تکبيره الاحرام را پيش از امام بگويد بلکه احتياط واجب آن است که تا تکبير امام تمام نشده تکبير نگويد .

مسأله 1465 :

اگر ماموم پيش از امام سهواً هم سلام دهد نمازش صحيح است .

مسأله 1466 :

اگر ماموم غير از تکبيره الاحرام و سلام چيزهاي ديگر نماز را پيش از امام بگويد اشکال ندارد . ولي اگر آنها را بشنود ، يا بداند امام چه وقت مي گويد ، احتياط مستحب آن است که پيش از امام نگويد .

مسأله 1467 :

ماموم بايد به غير از آنچه در نماز خوانده مي شود ، کارهاي ريگر ان مانند رکوع و سجود را با امام يا کمي بعد از امام بجا آورد . و اگر عمداً پيش از امام يا مدتي بعد از امام انجام دهد . معصيت کرده ولي نمازش صحيح است اما اگر در حال قرائت امام به رکوع رود ، نمازش باطل مي شود و نيز اگر در دو رکن پشت سر هم از امام جلو يا عقب بيافتد بنابر احتياط واجب بايد نماز را تمام بکند و دوباره بخواند اگر چه بعيد نيست نمازش صحيح باشد و فرادي شود .

مسأله 1468 :

اگر سهواً پيش از امام سر از رکوع بردارد ، چنانچه امام در رکوع باشد ، بايد به رکوع برگردد و با امام سربردارد و در اين صورت زياد شدن رکوع که رکن است نماز را باطل نمي کند ولي اگر به رکوع برگردد و پيش از آنکه به رکوع برسد ، امام سربردارد نمازش باطل است .

مسأله 1469 :

اگر اشتباهاً سربردارد و ببيند امام در سجده است بايد به سجده برگردد و چنانچه در هر دو سجده اين اتفاق بيفتد براي زياد شدن دوسجده که رکن است نماز باطل نمي شود .

مسأله 1470 :

کسي که اشتباهاً پيش از امام سر از سجده برداشته هر گاه به سجده برگردد ، و هنوز به سجده نرسيده امام سر بردارد ، نمازش صحيح است ولي اگر در هر دو سجده اين اتفاق بيفتد ، نماز باطل است .

مسأله 1471 :

اگر اشتباهاً سر از رکوع يا سجده بردارد و سهواً يا به خيال اينکه به امام نمي رسد ، به رکوع يا سجده نرود ، نمازش صحيح است .

مسأله 1472 :

اگر سر از سجده بردارد و ببيند امام در سجده است ، چنانچه به خيال اينکه سجدة اول امام است ، به قصد اينکه با امام سجده کند به سجده رود و بفهمد سجدة دوم امام بوده ، سجدة دوم او حساب مي شود و اگر به خيال اينکه سجده دوم امام است به سجده رود و بفهمد سجده اول امام بوده بايد به قصد اينکه يا امام سجده کند تمام کند و دوباره با امام به سجده رود و در هر دو صورت بهتر آن است که نماز را به جماعت تمام کند و دوباره بخواند .

مسأله 1473 :

اگر سهواً پيش ار امام به رکوع رود و طور باشد که اگر سر بردارد به مقداري از قرائت امام مي رسد ، چنانچه سر بردارد و با امام به رکوع رود وطوري باشد که اگر برگرد د به چيزي از قرائت امام نمي رسد ، احتياط واجب آن است که سر بردارد و با امام نماز را تمام کند و نمازش صحيح است و اگر سر برندارد تا امام برسد باز هم نمازش صحيح است .

مسأله 1475 :

اگر پيش از امام به سجده رود ، احتياط واجب آن است که سر بردارد و با امام به سجده رود و اگر برنداشت نمازش صحيح است .

مسأله 1476 :

اگر امام در رکعتي که قنوت ندارد اشتباهاً قنوت بخواند ، يا در رکعتي که تشهد ندارد اشتباهاً مشغول خواندن تشهد شود ماموم نبايد قنوت و تشهد را بخواند ولي نمي تواند پيش از امام به رکوع رود ، يا پيش از ايستادن امام بايستد بلکه بايد صبر کند تا قنوت و تشهد امام تمام شود و بقية نماز را با او بخواند .

چيزهائي که در نماز جماعت مستحب است

مسأله 1477 :

اگر ماموم يک مرد باشد ، مستحب است طرف راست امام بايستد و اگر زن باشد ، مستحب است در طرف راست امام طوري بايستد که جاي سجده اش مساوي زانو يا قدم امام باشد و اگر يک مرد و يک زنيا يک مرد و چند زن باشند مستحب است مرد

طرف راست امام و باقي پشت سر امام بايستد و اگر چند مرد يا چند زن باشند ، مستحب است پشت سر امام بايستد و اگر چند مرد و چند زن باشند ، مستحب است مردها عقب امام و زنها پشت مردها بايستد .

مسأله 1478 :

اگر امام و ماموم هر دو زن باشند احتياط آن است که امام کمي جلوتر بايستد .

مسأله 1479 :

مستحب است امام در وسط صف بايستد و اهل علم و کمال و تقوي در صف اول بايستد .

مسأله 1480 :

مستحب است صفهاي جماعت منظم باشد و بين کساني يک صف ايستاده اند فاصله نباشد و شانة آنان رديف يکديگر باشد .

مسأله 1481 :

مستحب است بعد از گفتن قد قامتِ الصلاهُ مامومين برخيزند .

مسأله 1482 :

مستحب است امام جماعت حال مامومي را که از ديگران ضعيف تر است رعايت کند و عجله نکند تا افراد ضعيف به او برسند و نيز مستحب است قنوت و رکوع و سجود را طول ندهد ، مگر بداند همة کساني که به او اقتدا کرده اند مايلند .

مسأله 1483 :

مستحب است امام جماعت در حمد و سوره و ذکرهائي که بلند مي خواند صداي خود را بقدري بلند کند که ديگران بشنوند ، ولي بايد پيش از اندازه صدا رابلند نکند

مسأله 1484 :

اگر امام در رکوع بفهمد کسي تازه رسيده و مي خواهد اقتداکند مستحب است رکوع را دو برابر هميشه طول بدهد و بعد برخيزد ، اگر چه بفهمد کس ديگري هم براي اقتدا وارد شده است .

چيزهائي که در نماز جماعت مکروه است

مسأله 1485 :

اگر د ر صفهاي جماعت جا باشد ، مکروه است انسان تنها بايستد .

مسأله 1486 :

مکروه است ماموم ذکرهاي نماز را طوري بگويد که امام بشنود .

مسأله 1487 :

مسافري که نماز ظهر و عصر و عشا را دو رکعت مي خواند مکروه است در اين نمازها به کسي که مسافر نيست اقتدا کند و کسي که مسافر نيست در اين نمازها به مسافر اقتدا نمايد .