احکام قبله (آیت الله محمد تقی بهجت (ره))

احکام قبله

مسأله 781 :

خانه کعبه که در مکه معظّمه مي باشد قبله است. و بايد روبروي آن نماز خواند ولي کسي که دور است اگر طوري بايستد که بگويند رو به قبله نماز مي خواند کافي است. و همچنين است کارهاي ديگري که مانند سر بريدن حيوانات بايد رو به قبله انجام گيرد.

مسأله 782 :

کسي که نماز واجب را ايستاده مي خواند بايد طوري بايستد که بگويند رو به قبله ايستاده و لازم نيست زانوهاي او و نوک پاي او هم رو به قبله باشد.

مسأله 783 :

کسي که بايد نشسته نماز بخواند اگر نمي تواند به طور معمول بنشيند و در موقع نشستن، کف پاها را به زمين مي گذارد بايد در موقع نماز صورت و سينه و شکم او رو به قبله باشد و لازم نيست ساق پاي او رو به قبله باشد.

مسأله 784 :

کسي که نمي تواند نشسته نماز بخواند بايد در حال نماز به

[138]

پهلوي راست طوري بخوابد که جلوي بدن او رو به قبله باشد و اگر ممکن نيست بايد به پهلوي چپ طوري بخوابد که جلوي بدن او رو به قبله باشد و اگر اين را هم نتواند بايد به پشت بخوابد به طوري که کف پاي او رو به قبله باشد.

مسأله 785 :

نماز احتياط و سجده و تشهّد فراموش شده را بايد رو به قبله به جا آورد و در سجده سهو هم احتياط مستحب آن است که رو به قبله باشد.

مسأله 786 :

نماز مستحبّي را مي شود در حال راه رفتن و سواري "در ماشين ـ قطار ـ هواپيما و کشتي" خواند و اگر انسان در اين دو حال، نماز مستحبّي بخواند، لازم نيست رو به قبله باشد.

مسأله 787 :

کسي که مي خواهد نماز بخواند، بايد براي پيدا کردن قبله کوشش نمايد، تا يقين کند که قبله کدام طرف است و مي تواند به گفته دو شاهد عادل که از روي نشانه هاي حسّي شهادت مي دهند يا به قول کسي که از روي قاعده علمي قبله را مي شناسد و محلّ اطمينان است عمل کند و اگر اينها ممکن نشد بايد به گماني که از محراب مسجد مسلمانان يا قبرهاي آنان يا از راههاي ديگر پيدا مي شود عمل نمايد، حتّي اگر از گفته فاسق يا کافري که به واسطه قواعد علمي قبله را مي شناسد گمان به قبله پيدا کند کافي است.

مسأله 788 :

کسي که گمان به قبله دارد، اگر بتواند گمان قويتري پيدا کند نمي تواند به گمان خود عمل نمايد مثلاً اگر ميهمان از گفته صاحب خانه گمان به قبله پيدا کند ولي بتواند از راه ديگر "مثلاً قبله نما" گمان قويتري پيدا کند، نبايد به حرف او عمل نمايد.

مسأله 789 :

قبله نماهاي معمولي در صورتي که سالم باشد از وسائل خوب براي شناخت قبله است، و گمان حاصل از آن کمتر از راههاي ديگر نيست، بلکه غالباً دقيقتر است.

مسأله 790 :

اگر جهت قبله را نمي داند، مي تواند با مراجعه به محراب مساجد و قبرهاي مسلمانان جهت قبله را پيدا کند امّا اگر با اجتهاد و کوشش خود يا با استفاده از وسائل جديد نظير قبله نما به جهت ديگري اطمينان و علم پيدا کند. بنابر احتياط واجب نمي تواند محراب مساجد و قبرها را ملاک قبله قرار دهد; لکن اگر گمان و ظن غالب پيدا کند که مسلمانان اين منطقه در ساختن محراب مساجد و قبرها مسامحه کرده و دقّت کافي نکرده اند، بايد به آن طرف يا اطرافي نماز بخواند که

[139]

اطمينان يا ظن قوي به قبله دارد.

مسأله 791 :

اگر براي پيدا کردن قبله وسيله اي ندارد يا با اينکه کوشش کرده گمانش به طرفي نمي رود، چنانچه وقت نماز وسعت دارد بايد چهار نماز به چهار طرف بخواند و اگر به اندازه چهار نماز وقت ندارد بايد به اندازه اي که وقت دارد نماز بخواند مثلاً اگر فقط به اندازه يک نماز وقت دارد بايد يک نماز به هر طرفي که مي خواهد بخواند، و بايد نمازها را طوري بخواند که يقين کند يکي از آنها رو به قبله بوده است.

مسأله 792 :

اگر يقين يا گمان کند که قبله در يکي از دو طرف است، بايد به هر دو طرف نماز بخواند ولي احتياط مستحب آن است که در صورت گمان، به چهار طرف نماز بخواند.

مسأله 793 :

کسي که بايد به چند طرف نماز بخواند، اگر بخواهد نماز ظهر و عصر يا مغرب و عشاء را بخواند بهتر آن است که نماز اوّل را به هر چند طرف که واجب است بخواند، بعد نماز دوّم را شروع کند.

مسأله 794 :

کسي که يقين به سمت قبله ندارد اگر بخواهد غير از نماز، کاري کند که بايد رو به قبله انجام گيرد مثلاً بخواهد سر حيواني را ببرد بايد به گمان عمل نمايد و اگر گمان ممکن نيست به هر طرف که انجام دهد صحيح است.

مسأله 795 :

اگر ظنّ به قبله پيدا کرد ولي در اثناء نماز ظنّ به جهت ديگري پيدا کرد بايد باقيمانده نماز را در جهت دوّم بخواند امّا اگر آن مقداري که خوانده است به طرف راست يا چپ يا پشت به قبله بوده است در اين صورت بايد نماز را به طرف قبله تمام کند و بنابر احتياط مستحبّ نماز را دوباره اعاده کند.

مسأله 796 :

اگر بدون اينکه تحقيق کند از روي غفلت يا سهل انگاري به نماز ايستاد، چنانچه بعد از نماز بفهمد جهت قبله درست بوده و در خواندن نماز هم قصد قربت داشته باشد نمازش صحيح است امّا اگر بعد از نماز بفهمد که جهت قبله درست نبوده نمازش باطل است و بايد اعاده کند.

مسأله 797 :

اگر گوسفند يا شتري را عمداً بر خلاف جهت قبله سر ببرد يا نحر کند خوردن گوشت آن گوسفند و شتر حرام است امّا اگر جهت قبله را نمي داند يا جهت قبله را فراموش کرده و يا جاهل و متعذّر باشد چنانچه بر خلاف جهت قبله سر بريده باشد خوردن گوشت آن حلال است.

[140]