احکام ضــامن شدن
مسأله 2318 :
اگر انسان بخواهد ضامن شود که بدهى کسى را بدهد، ضامن شدن او در صورتى صحيح است، که به هر لفظى اگرچه عربى نباشد به طلبکار بگويد که من ضامن شده ام طلب تو را بدهم، و طلبکار هم رضايت خود را بفهماند، ولى راضى بودن بدهکار شرط نيست.
مسأله 2319 :
ضامن و طلبکار بايد مکلف و عاقل باشند و کسى هم آنها را مجبور نکرده باشد، و نيز بايد سفيه نباشند يعنى مال خود را در کارهاى بيهوده مصرف نکنند، ولى اين شرطها در بدهکار نيست، مثلاً اگر کسى ضامن شود که بدهى بچه يا ديوانه را بدهد صحيح است.
مسأله 2320 :
هر گاه براى ضامن شدن خودش شرطى قرار دهد، مثلاً بگويد اگر پدرم اجازه بدهد من مى دهم، ضامن شدن او باطل است.
مسأله 2321 :
کسى که انسان ضامن بدهى او مى شود بايد بدهکار باشد، پس اگر کسى بخواهد از ديگرى قرض کند، تا وقتى قرض نکرده، انسان نمى تواند ضامن او شود.
مسأله 2322 :
در صورتى انسان مى تواند ضامن شود که طلبکار و بدهکار و جنس بدهى همه معين باشند، پس اگر دو نفر از کسى طلبکار باشند و انسان بگويد من ضامن هستم که طلب يکى از شماها را بدهم، چون معين نکرده که طلب کدام را مى دهد، ضامن شدن او باطل است، و نيز اگر کسى از دو نفر طلبکار باشد و انسان بگويد من ضامن هستم که بدهى يکى از آن دو نفر را به تو بدهم، چون معين نکرده که بدهى کدام را مى دهد ضامن شدن او باطل مى باشد، و همچنين اگر کسى از ديگرى مثلاً ده من گندم و ده تومان پول طلبکار باشد و انسان بگويد من ضامن يکى از دو طلب تو هستم و معين نکند که ضامن گندم است يا ضامن پول، صحيح نيست.
مسأله 2323 :
اگر طلبکار طلب خود را به ضامن ببخشد، ضامن نمى تواند از بدهکار چيزى بگيرد، و اگر مقدارى از آنرا ببخشد، نمى تواند آن مقدار را مطالبه نمايد.
مسأله 2324 :
اگر انسان ضامن شود که بدهى کسى را بدهد، نمى تواند از ضامن شدن خود برگردد.
مسأله 2325 :
ضامن و طلبکار مى توانند شرط کنند که هر وقت بخواهند، ضامن بودن را بهم بزنند.
مسأله 2326 :
هر گاه انسان در موقع ضامن شدن، بتواند طلب طلبکار را بدهد اگر چه بعد فقير شود، طلبکار نمى تواند ضامن بودن او را بهم بزند و طلب خود را از بدهکار اول مطالبه نمايد، و همچنين است اگر در آن موقع نتواند طلب او را بدهد، ولى طلبکار بداند و به ضامن شدن او راضى شود.
مسأله 2327 :
اگر انسان در موقعى که ضامن مى شود، نتواند طلب طلبکار را بدهد و طلبکار در آن وقت نداند و بعد ملتفت شود، مى تواند ضامن بودن او را بهم بزند و اگر پيش از آنکه طلبکار ملتفت شود، ضامن قدرت پيدا کرده باشد، چنانچه بخواهد ضامن بودن او را بهم بزند، اشکال ندارد على الاظهر.
مسأله 2328 :
اگر کسى بدون اجازه بدهکار ضامن شود که بدهى او را بدهد، نمى تواند چيزى از او بگيرد.
مسأله 2329 :
اگر کسى با اجازه بدهکار ضامن شود که بدهى او را بدهد، بعد از دادن بدهى او مى تواند مقدارى را که ضامن شده از او مطالبه نمايد، ولى اگر بجاى جنسى که بدهکار بوده جنس ديگرى به طلبکار او بدهد، نمى تواند چيزى را که داده از او مطالبه نمايد، مثلاً اگر ده من گندم بدهکار باشد، و ضامن ده من برنج بدهد، نمى تواند برنج را از او مطالبه نمايد، اما اگر خودش راضى شود که برنج بدهد اشکال ندارد.