احکام ضامن شدن
مسأله 2319 :
: اگر انسان بخواهد ضامن شود که بدهى کسى را بدهد ضامن شدن او در صورتى صحيح است که به هر لفظى اگر چه عربى نباشد يا به عملى به طلبکار بفهماند که من ضامن شده ام طلب تو را بدهم و طلبکار هم رضايت خود را بفهماند، و راضى بودن بدهکار شرط نيست.
مسأله 2320 :
ضامن و طلبکار بايد مکلف و عاقل باشند و کسى هم آنها را مجبور نکرده باشد و نيز بايد سفيه و مفلس نباشند، ولى اين شرطها در بدهکار نيست مثلا اگر کسى ضامن شود که بدهى بچه يا ديوانه يا سفيه را بدهد صحيح است.
مسأله 2321 :
هر گاه کسيکه ضمانت مىنمايد چنين بگويد اگر بدهکار قرض تو را نداد، من مىدهم، به اين معنى که بالفعل عهده دار قرض شود که در صورت ندادن بدهکار، از عهده بر آيد بعيد نيست ضمان صحيح باشد و طلبکار در صورت ندادن بدهکار، بتواند از ضامن مطالبه نمايد.
مسأله 2322 :
اگر کسى بخواهد از ديگرى قرض کند و شخص به قرض دهنده بگويد که من ضامن قرض هستم بعيد نيست در صورتيکه قرض گيرنده اداء نکند طلبکار بتواند از ضامن مطالبه کند.
مسأله 2323 :
در صورتى انسان مىتواند ضامن شود که طلبکار و بدهکار وجنس بدهى همه در واقع و نفس الامر معين باشد. پس اگر دو نفر از کسى طلبکار باشند و انسان بگويد من ضامن هستم که طلب يکى از شماها را بدهم، چون معين نکرده که طلب کدام را مىدهد، ضامن شدن او باطل است. و نيز اگر کسى از دو نفر طلبکار باشد و شخصى بگويد من ضامن هستم که بدهى يکى از آن دو نفر را به تو بدهم، چون معين نکرده که بدهى کدام را مىدهد، ضامن شدن او باطل مىباشد و همچنين اگر کسى از ديگرى مثلا ده من گندم و ده تومان پول طلبکار باشد، و شخصى بگويد من ضامن يکى از دو طلب تو هستم و معين نکند که ضامن گندم است، يا ضامن پول صحيح نيست.
مسأله 2324 :
اگر طلبکار طلب خود را به ضامن ببخشد، ضامن نمىتواند از بدهکار چيزى بگيرد و اگر مقدارى از آن را ببخشد نمىتواند آن مقدار را مطالبه نمايد.
مسأله 2325 :
اگر انسان ضامن شود که بدهى کسى را بدهد، نمىتواند از ضامن شدن خود برگردد.
مسأله 2326 :
ضامن و طلبکار - بنابر احتياط - نمىتوانند شرط کنند که هر وقت بخواهند ضامن بودن ضامن را بهم بزنند.
مسأله 2327 :
هر گاه انسان در موقع ضامن شدن بتواند طلب طلبکار را بدهد اگر چه بعد فقير شود، طلبکار نمىتواند ضامن بودن او را بهم زند و طلب خود را از بدهکار اول مطالبه نمايد و همچنين است اگر در آن موقع نتواند طلب او را بدهد ولى طلبکار بداند و به ضامن شدن او راضى شود.
مسأله 2328 :
اگر انسان در موقعى که ضامن مىشود نتواند طلب طلبکار را بدهد و طلبکار چگونگى را نمىدانسته و بخواهد ضامن بودن او را بهم بزند، اشکال دارد، على الخصوص در صورتيکه ضامن پيش از اين که طلبکار ملتفت شود قدرت پيدا کرده باشد.
مسأله 2329 :
اگر کسى بدون اجازه بدهکار ضامن شود که بدهى او را بدهد، نمىتواند چيزى از او بگيرد.
مسأله 2330 :
اگر کسى با اجازه بدهکار ضامن شود که بدهى او را بدهد، مىتواند مقدارى را که ضامن شده پس از دادن از او مطالبه نمايد ولى اگر به جاى جنسى که بدهکار بوده جنس ديگرى به طلبکار او بدهد، نمىتواند چيزى را که داده از او مطالبه نمايد، مثلا اگر ده من گندم بدهکار باشد وضامن ده من برنج بدهد، نمىتواند برنج را از او مطالبه نمايد، اما اگر خودش راضى شود که برنج بدهد اشکال ندارد.