احکام صلح (آیت الله حسین وحید خراسانی)

"احکام صلح "

مسأله 2188 :

صلح آن است که انسان با ديگرى سازش کند که مقدارى مال يا منفعت مال خود را ملک او کند يا اباحه کند ، يا از طلب يا حق خود بگذرد که او هم در عوض مقدارى از مال يا منفعت مال خود را به او واگذار يا اباحه نمايد ، يا از طلب يا حقى که دارد بگذرد ، و صلح بر آنچه گذشت بدون آن که در مقابل اصلا عوضى باشد محل اشکال است .

مسأله 2189 :

در عقد صلح هر يک از دو طرف بايد عاقل و بالغ باشد ، و بايد قصد صلح داشته و کسى او را به ناحق اکراه نکرده باشد ، و اگر اکراه شدند و بعد راضى شدند صلح نافذ است ، و سفيه و ممنوع از تصرف از طرف حاکم شرع به واسطهء افلاس نباشد .

مسأله 2190 :

لازم نيست صيغهء صلح به عربى خوانده شود ، بلکه با هر لفظى که بفهماند با هم صلح و سازش کرده اند صحيح است ، و همچنين به معاطات ، بلکه به دادن از يک طرف و گرفتن از طرف ديگر به قصد صلح محقق مى شود .

مسأله 2191 :

اگر کسى گوسفندهاى خود را به چوپان بدهد که مثلا يک سال نگهدارى کند و از شير آن استفاده نمايد و مقدارى روغن بدهد ، چنانچه شير گوسفند را در مقابل زحمتهاى چوپان و روغنى که از غير شير گوسفند به عمل آمده باشد صلح کند ، اشکال ندارد ، بلکه اگر گوسفند را يک ساله به چوپان اجاره دهد که از شير آن استفاده کند و در عوض مقدار معينى روغن که از غير شير گوسفند به عمل آمده باشد بدهد ، نيز اشکال ندارد .

مسأله 2192 :

اگر کسى بخواهد طلب يا حق خود را به ديگرى صلح کند ، در صورتى صحيح است که او قبول نمايد ، و اگر بخواهد از طلب يا حق خود بگذرد قبول کردن او لازم نيست .

مسأله 2193 :

اگر انسان مقدار بدهى خود را بداند و طلبکار او نداند ، چنانچه طلبکار طلب خود را به کمتر از مقدارى که هست صلح کند ، مثلا پنجاه تومان طلبکار باشد و طلب خود را به ده تومان صلح نمايد ، زيادى براى بدهکار حلال نيست ، مگر آن که مقدار بدهى خود را به او بگويد و او را راضى کند ، يا طورى باشد که اگر مقدار طلب خود را مى دانست ، باز هم به آن مقدار صلح مى کرد .

مسأله 2194 :

اگر بخواهند دو چيزى را که از يک جنس است و وزن آنها معلوم است به يکديگر صلح کنند ، احتياط واجب آن است که وزن يکى بيشتر از ديگرى نباشد ، ولى اگر وزن آنها معلوم نباشد ، اگر چه احتمال دهند که وزن يکى بيشتر از ديگرى است و صلح نمايند صحيح است . مسأله 2195 - اگر دو نفر از يک نفر طلبکار باشند ، يا دو نفر از دو نفر ديگر طلبکار باشند و بخواهند طلبهاى خود را به يکديگر صلح کنند ، چنانچه طلب آنان از يک جنس و وزن آنها يکى باشد ، مثلا هر دو ده من گندم طلبکار باشند ، مصالحهء آنان صحيح است ، و همچنين است اگر جنس طلب آنان يکى نباشد ، مثلا يکى ده من برنج و ديگرى دوازده من گندم طلبکار باشد ، ولى اگر طلب آنان از يک جنس و چيزى باشد که معمولا با وزن يا پيمانه آن را معامله مى کنند ، در صورتى که وزن يا پيمانهء آنها مساوى نباشد ، مصالحهء آنان اشکال دارد .

مسأله 2196 :

اگر از کسى طلبى دارد که بايد بعد از مدتى بگيرد ، چنانچه طلب خود را به مقدار کمترى صلح کند و مقصودش اين باشد که از مقدارى از طلب خود گذشت کند و بقيه را نقد بگيرد اشکال ندارد .

مسأله 2197 :

اگر دو نفر چيزى را با هم صلح کنند ، با رضايت يکديگر مى توانند صلح را به هم بزنند ، و نيز اگر در ضمن معامله براى هر دو يا يکى از آنان حق به هم زدن معامله را قرار داده باشند کسى که آن حق را دارد مى تواند صلح را به هم بزند .

مسأله 2198 :

تا وقتى خريدار و فروشنده از يکديگر جدا نشده اند مى توانند معامله را به هم بزنند ، و نيز اگر مشترى حيوانى را بخرد ، تا سه روز حق به هم زدن معامله را دارد ، و همچنين اگر پول جنسى را که خريده تا سه روز ندهد و جنس را تحويل نگيرد ، فروشنده مى تواند معامله را به هم بزند ، ولى کسى که مالى را صلح مى کند در اين سه صورت حق به هم زدن صلح را ندارد ، و در صورتى که طرف مصالحه در پرداخت مال المصالحه از حد متعارف تأخير کند ، و همچنين در بقيهء موارد خيار که در احکام خريد و فروش گذشت ، نيز مى تواند صلح را به هم بزند .

مسأله 2199 :

اگر چيزى را که به صلح گرفته معيوب باشد ، مى تواند صلح را به هم بزند ، ولى اگر بخواهد تفاوت قيمت صحيح و معيوب را بگيرد اشکال دارد .

مسأله 2200 :

هرگاه مال خود را به کسى صلح نمايد و با او شرط کند و بگويد که بعد از مرگ من بايد چيزى را که به تو صلح کردم - مثلا - وقف کنى و او هم اين شرط را قبول کند ، بايد به شرط عمل نمايد .