احکام خمس
خمس هديه
سوال 1 :
من تازه ازدواج کرده ام و مقدارى سکه و هداياى ديگر به عنوان هديه ازدواج دريافت کرده ام آيا بايد خمس آنها را بدهم؟
جواب :
هديه هاى غير ارزشمندمتعلق خمس نيست و هديه هاى ارزشمند در صورتى که در مؤونه سال صرف نشود و سال بر آن بگذرد متعلق خمس است.
خمس جهيزيه
سوال 2 :
آيا به جهيزيه دخترى که در معرض ازدواج نيست خمس تعلق مى گيرد؟
جواب :
اگر انسان در شهرى باشد که معمولاً هر سال مقدارى از جهيزيه دختر را تهيه مى کنند، در صورتى که آن شخص نتواند در غير اين صورت جهيزيه را تهيه کند و ندادن جهيزيه منافى شأن او باشد، چنانچه در بين سال از منافع آن سال جهيزيه بخرد، خمس ندارد، و لازم نيست دختر در معرض ازدواج باشد.
تعلق خمس به سپرده اى که در بانک گذاشته
سوال 3 :
آيا براى حساب پس انداز کوتاه مدت بانک که يکسال از روى سپرده گذشته باشد خمس تعلق ميگيرد يا خير لطفا توضيح کامل عنايت فرمائيد ؟
جواب :
در مفروض سوال اگر سپرده در بانک سال خمسى بر آن بگذرد متعلق خمس است، و سودى که دريافت ميشود اگر در سال خمسى مصرف نشود متعلق خمس است، البته بايد سپرده گذارى در بانک به وجه شرعى باشد. والله العالم .
وظيفه فرزند نسبت به اموال مخلوط به حرام پدر و مادر
سوال 4 :
پدر و مادرمن مال مخلوط به حرام کسب کرده از همين مال، مخارج زندگى را تأمين مى نمايد، وظيفه اينجانب چيست؟
جواب :
تا زمانى که علم به حرمت مالى که در آن تصرف مى کنيد نداريد تصرف شما مانعى ندارد. والله العالم.
تعلق خمس به شهريه
سوال 5 :
آيا شهريه طلاب حوزه هاى علميه خمس دارد؟
جواب :
تعلق خمس به عين شهريه طلاب بنابر احتياط واجب است ، ولى اگر شهريه تبديل شود ، مثلاً با آن چيزى بخرد ، و در سال خمسى در مؤونه صرف نشود ، بايد خمس آن چيز را بپردازد . والله العالم.
لزوم سال خمسى
سوال 6 :
آيا تعيين سال خمسى براى انسان لازم است؟
جواب :
اگر مکلف داراى شغل و در آمد باشد لازم است يک سال پس از اولين منفعتى که براى او حاصل شده را سال خمسى قرار دهد ، و واجب است خمس هر چيزى که از خرج سالش زياد آمده است را بدهد ، مگر اينکه در بين سال هر وقت منفعتى به دستش آمد خمس آن را همان موقع بدهد و لازم نيست دادن خمس را تا رسيدن به سال خمسى به تأخير بياندازد، و تعين سال خمسى براى کسى که شغل و در آمد ندارد ولکن اتفاقاً براى او در آمدى حاصل شود لازم نيست.
سال خمسى بر مبناى سال هجرى قمرى
سوال 7 :
سال خمسى ميتواند شمسى باشد؟
جواب :
احتياط واجب آن است که سال خمسى قمرى باشد.
خمس پس انداز جهت تهيه مسکن
سوال 8 :
اگر کسى پولى را يراى مصرفى مثل خريد خانه و ماشين پس انداز کند با توجه يه اين که با يک سال پس انداز نمى توان آن را خريد آيا پس از يک سال خمس تعلق مى گيرد ؟
جواب :
در مفروض سوال با گذشت سال خمسى بر مبلغ مذکور ، بنا بر احتياط واجب خمس تعلق ميگيرد.والله العالم .
اداء دين و شمرده شدن آن از مؤونه
سوال 9 :
آيا دين سالهاى گذشته جزء موونه سال جارى محسوب مى شود يا خير؟ به عبارت ديگر باز پرداخت وامى که يک يا چند سال پيش دريافت شده است خمس دارد يا خير؟
جواب :
اداء دينى که در مؤونه مصرف شده چه دين مربوط به همان سال باشد يا سالهاى قبل ،از مؤونه است و خمس ندارد، و چنين است اگر دين براى غير مؤونه بوده است ، و لى آن چه در مقابل دين تهيه شده است ، تلف شده باشد. والله العالم.
تعلق خمس به قرض و کسر آن از ربح سال
سوال 10 :
اگر قرض داشته باشيم که بايد تا 3 ماه بعد از سال مالى پرداخت نماييم آيا مى توانيم قرض را از منفعت سال و يا هرچيز باقى مانده در سال خمسى کسر نماييم؟
جواب :
اگر قرض براى مؤونه و بعد از حصول منفعت بوده است، ميتوانيد کسر نمائيد. و در غير اينصورت نمى توانيد کسر نمائيد. والله العالم
دادن خمس به والدين يا فرزند خويش
سوال 11 :
آيا انسان مى تواند به افرادى که نفقه آنها بر عهده اوست مثل فرزند يا والدين خمس بدهد؟
جواب :
دادن خمس به کسى که نفقه اش بر عهده انسان است جايز نيست.
کسى که تا بحال خمس نداده
سوال 12 :
اينجانب چند سالى است که خمس خود را محاسبه نکرده ام و حساب اموال از دستم خارج شده است و مشخص نيست که در طى سالهاى گذشته چه اموالى و در چه زمانى خريدارى شده است و يا چه مقدار پول نقد در حساب موجود بوده است. يکبار نيز به دفتر ايشان در مشهد مقدس مراجعه کردم و در نهايت فرمودند که بايد خودتان محاسبه کنيد. حال با توجه به عدم امکان محاسبه نسبت به سالهاى قبل وظيفه اينجانب چيست؟
جواب :
نسبت به سال اخير را که مى دانيد محاسبه کنيد و نسبت به سالهاى قبل به دفتر ايشان مراجعه نمائيد و با وکلاى ايشان مصالحه نمائيد. والله العالم.
خمس مهريه
سوال 13 :
آيا به مهريه خمس تعلّق مى گيرد ؟
جواب :
به اصل مهريه خمس تعلق نمى گيرد ، ولى اگر مهريه مورد مصالحه واقع شود ـ مثل موارد تورم ـ نسبت به مقدار زائد بر اصل مهريه احتياط واجب است آن است که خمس آن را بدهد .
به ذمه گرفتن خمس
سوال 14 :
در صورتى که به مال ما خمس تعلق گرفته باشد ، آيا مى توانيم مقدار آن را حساب کرده و آن را کنار گذاشته يا به ذمّه بگيريم و در مال تصرف کنيم ؟
جواب :
خير، کسى که خمس به مال او تعلّق گرفته و سال بر آن گذشته تا خمس آن را نداده نمى تواند در آن مال تصرف کند ، اگر چه قصد دادن خمس را داشته باشد ، و اگر مقدار خمس را جدا کرده يا به ذمّه بگيرد بازهم تصرف در مال جايز نيست مگر با اذن حاکم شرعى ، اما تصرفات اعتباريه در حصّه و سهم خود مانند فروختن و صلح کردن آن در صورتى که مورد معامله را به طرف ندهد (چون خود اين کار تصرف است) مانعى ندارد .