احکام تیمم (آیت الله سید محمد حسینی شاهرودی)

تيمــم

در هفت مورد بجاى وضو و غسل بايد تيمم کرد.

اول ـ آنکه تهيه آب بقدر وضو يا غسل ممکن نباشد.

مسأله 655 :

اگر انسان در آبادى باشد، بايد براى تهيه آب وضو و غسل به قدرى جستجو کند که از پيدا شدن آن نا اميد شود، و اگر در بيابان باشدچنانچه زمين آن پست و بلند است، بايد در هر يک از چهار طرف به اندازه پرتاب يک تير قديمى که با کمان پرتاب مى کردند(1)، در جستجوى آب برود و اگر زمين آن پست و بلند نيست بايد در هر طرف به اندازه پرتاب دو تير جستجو نمايد.

مسأله 656 :

اگر بعضى از چهار طرف هموار و بعض ديگر پست و بلند باشدبايد در طرفى که هموار است به اندازه پرتاب دو تير و در طرفى که هموار نيست، به اندازه پرتاب يک تير جستجو کند.

مسأله 657 :

در هر طرفى که يقين دارد آب نيست در آنطرف جستجو لازم نيست.

مسأله 658 :

کسى که وقت نماز او تنگ نيست و براى تهيه آب وقت دارد اگر يقين دارد در محلى دورتر از مقدارى که بايد جستجو کند آب هست بايد براى تهيه آب برود، و اگر گمان دارد آب هست رفتن به آن محل لازم نيست، ولى اگر گمان او قوى باشد بنابر احتياط واجب بايد براى تهيه آب به آن محل برود.

مسأله 659 :

لازم نيست خود انسان در جستجوى آب برود، بلکه مى تواند کسى را که به گفته او اطمينان دارد بفرستد، و در اين صورت اگر يک نفر از طرف چند نفر برود کافيست.

مسأله 660 :

اگر احتمال دهد که داخل بار سفر خود، يا در منزل يا در قافله آب هست، بايد به قدرى جستجو نمايد که به نبودن آب يقين کند، يا از پيدا کردن آن نااميد شود.

مسأله 661 :

اگر پيش از وقت نماز جستجو نمايد و آب پيدا نکند و تا وقت نماز همانجا بماند، چنانچه احتمال دهد که آب پيدا مى کند، احتياط واجب آنست که دوباره در جستجوى آب برود.

مسأله 662 :

اگر بعد از داخل شدن وقت نماز جستجو کند و آب پيدا نکند و تا وقت نماز ديگر در همانجا بماند، چنانچه احتمال دهد که آب پيدا مى شود، احتياط واجب آنست که دوباره در جستجوى آب برود.

مسأله 663 :

اگر وقت نماز تنگ باشد، يا از دزد و درنده بترسد، يا جستجوى آب بقدرى سخت باشد که نتواند

تحمل کند، جستجو لازم نيست.

مسأله 664 :

اگر در جستجوى آب نرود تا وقت نماز تنگ شود معصيت کرده، ولى نمازش با تيمم صحيح است.

مسأله 665 :

کسى که يقين دارد آب پيدا نمى کند، چنانچه دنبال آب نرود و با تيمم نماز بخواند، و بعد از نماز بفهمد که اگر جستجو مى کرد آب پيدا مى شد نمازش باطل است.

مسأله 666 :

اگر بطور متعارف جستجو کرده، و بعد از جستجو آب پيدا نکند و با تيمم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد، در جائى که جستجو کرده آب بوده نماز او صحيح است، مگر آنکه وقت باقى باشد که در اينصورت بنابر احتياط مستحب نماز را اعاده نمايد.

مسأله 667 :

کسى که يقين دارد وقت نماز تنگ است، اگر بدون جستجو با تيمم نماز بخواند، و بعد از نماز بفهمد که براى جستجو وقت داشته، احتياط واجب آنست که دورباره نمازش را بخواند، و اگر وقت گذشته قضا نمايد.

مسأله 668 :

اگر بعد از داخل شدن وقت نماز وضو داشته باشد، و بداند که اگر وضوى خود را باطل کند تهيه آب براى او ممکن نيست، يا نمى تواند وضو بگيرد چنانچه بتواند وضوى خود را نگهدارد، نبايد آنرا باطل نمايد.

مسأله 669 :

اگر پيش از وقت نماز وضو داشته باشد، و بداند که اگر وضوى خود را باطل کند تهيه آب براى او ممکن نيست، چنانچه بتواند وضوى خود را نگهدارد، احتياط مستحب آنست که آنرا باطل نکند.

مسأله 670 :

کسى که فقط به مقدار وضو يا به مقدار غسل آب دارد و مى داند که اگر آنرا بريزد آب پيدا نمى کند، چنانچه وقت نماز داخل شده باشد، ريختن آن حرام است و احتياط مستحب آنست که پيش از وقت نماز هم آنرا نريزد.

مسأله 671 :

کسى که مى داند آب پيدا نمى کند، اگر بعد از داخل شدن وقت نماز، وضوى خود را باطل کند، يا آبى که دارد بريزد معصيت کرده، ولى نمازش با تيمم صحيح است، اگر چه احتياط مستحب آنست که قضاى آن نماز را بخواند.

دوم از موارد تيمم

مسأله 672 :

اگر بواسطه پيرى، يا ترس از دزد و جانور و مانند اينها، يا نداشتن وسيله اى که آب از چاه بکشد، دسترسى به آب نداشته باشد، بايد تيمم کند، و همچنين است اگر تهيه کردن آب يا استعمال آن بقدرى مشقت داشته باشد که تحمل آنرا نتواند نمايد.

مسأله 673 :

اگر براى کشيدن آب از چاه، دلو و ريسمان و مانند اينها لازم دارد و مجبور است بخرد، يا کرايه نمايد، اگر چه قيمت آن چند برابر معمول باشد بايد تهيه کند، و همچنين است اگر آب را به چندين برابر قيمتش بفروشند، ولى اگر تهيه آنها بقدرى پول مى خواهد که نسبت بحال او آن مقدار ضرر دارد، واجب نيست تهيه نمايد.

مسأله 674 :

اگر ناچار شود که براى تهيه آب قرض کند، بايد قرض نمايد ولى کسى که مى داند يا گمان دارد که نمى تواند قرض خود را بدهد، واجب نيست قرض کند، مگر آنکه مستلزم هتک نباشد و قرض دهنده هم مطلع بر عدم قدرت او بر اداء باشد.

مسأله 675 :

اگر کندن چاه مشقت ندارد، بايد براى تهيه آب، چاه بکند.

مسأله 676 :

اگر کسى مقدارى آب بى منت به او ببخشد بايد قبول کند.

سوم از موارد تيمم

مسأله 677 :

اگر از استعمال آب بر جان خود بترسد، يا بترسد که به واسطه استعمال آن مرضى يا عيبى در او پيدا شود، يا مرضش طول بکشد يا شدت کند يا به سختى معالجه شود بايد تيمم نمايد، ولى اگر آب گرم براى او ضرر ندارد، بايد با آب گرم وضو بگيرد يا غسل کند.

مسأله 678 :

لازم نيست يقين کند که آب براى او ضرر دارد بلکه اگر احتمال ضرر بدهد، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد و از آن احتمال، ترس براى او پيدا شود، بايد تيمم کند.

مسأله 679 :

کسى که مبتلا به درد چشم است و آب براى او ضرر دارد، بايد تيمم نمايد.

مسأله 680 :

اگر به واسطه يقين يا ترس ضرر، تيمم کند، و پيش از نماز بفهمد که آب برايش ضرر ندارد، تيمم او باطل است. و اگر بعد از نماز بفهمد، بنابر احتياط واجب بايد دوباره نماز را با وضو يا غسل بخواند، و اگر وقت گذشته قضا نمايد.

مسأله 681 :

کسى که مى داند آب برايش ضرر ندارد، چنانچه غسل کند يا وضو بگيرد، و بعد بفهمد که آب براى او ضرر داشته، وضو و غسل او صحيح است.

چهارم از موارد تيمم

مسأله 682 :

هر گاه بترسد که اگر آب را به مصرف وضو، يا غسل برساند، خود او يا عيال و اولاد او، يا رفيقش و کسانى که با او مربوطند مانند نوکر و کلفت از تشنگى بميرند، يا مريض شوند، يا بقدرى تشنه شوند که تحمل آن مشقت دارد، بايد بجاى وضو و غسل تيمم نمايد و نيز اگر بترسد حيوانى که مال خود اوست از تشنگى تلف شود بايد آب را به آن بدهد و تيمم نمايد، و همچنين است اگر کسى که حفظ جان او واجب است به طورى تشنه باشد که اگر انسان آب را به او ندهد تلف شود، و نيز همچنين است اگر بترسد که بعداً تشنه شود.

مسأله 683 :

اگر غير از آب پاکى که براى وضو يا غسل دارد آب نجس هم به مقدار آشاميدن خود و کسانى که با او مربوطند داشته باشد، بايد آب پاک را براى آشاميدن بگذارد و با تيمم نماز بخواند، ولى چنانچه آب را براى حيوانش بخواهد بايد آب نجس را به آن بدهد و با آب پاک وضو و غسل را انجام دهد.

پنجم از موارد تيمم

مسأله 684 :

کسى که بدن يا لباسش نجس است و کمى آب دارد که اگر با آن وضو بگيرد يا غسل کند، براى آب کشيدن بدن يا لباس او نمى ماند، بايد بدن يا لباس را آب بکشد و با تيمم نماز بخواند ولى احتياط مستحب آنست که اول رفع نجاست نمايد، و اگر چيزى نداشته باشد که بر آن تيمم کند، بايد آب را به مصرف وضو يا غسل برساند و با بدن يا لباس نجس نماز بخواند.

ششم از موارد تيمم

مسأله 685 :

اگر غير از آب يا ظرفى که استعمال آن حرام است آب يا ظرف ديگرى ندارد، مثلاً آب يا ظرفش غصبى است و غير از آن، آب و ظرف ديگرى ندارد، بايد بجاى وضو و غسل تيمم کند.

هفتم از موارد تيمم

مسأله 686 :

هر گاه وقت بقدرى تنگ باشد که اگر وضو بگيرد يا غسل کند، تمام نماز يا مقدارى از آن بعد از وقت خوانده مى شود بايد تيمم کند.

مسأله 687 :

اگر عمداً نماز را به قدرى تأخير بيندازد که وقت وضو يا غسل نداشته باشد معصيت کرده، ولى نماز او با تيمم صحيح است، اگر چه احتياط مستحب آنست که قضاى آن نماز را هم بخواند.

مسأله 688 :

کسى که شک دارد که اگر وضو بگيرد يا غسل کند، وقت براى نماز او مى ماند يا نه، بايد وضو يا غسل را بجا آورد.

مسأله 689 :

کسى که بواسطه تنگى وقت تيمم کرده، چنانچه بعد از نماز آبى که داشته از دستش برود، اگر چه تيمم خود را نشکسته باشد، در صورتى که وظيفه اش تيمم باشد، بايد دوباره تيمم نمايد، اگر چه بعيد نيست کفايت همان تيمم، در صورتى که بلا فصل بعد از نماز آب تلف شود.

مسأله 690 :

کسى که آب دارد، اگر به واسطه تنگى وقت با تيمم مشغول نماز شود، و در بين نماز آبى که داشته از دستش برود، چنانچه وظيفه اش تيمم باشد بعيد نيست کفايت همان تيمم براى نمازهاى بعد.

مسأله 691 :

اگر انسان به قدرى وقت دارد که مى تواند وضو بگيرد يا غسل کند و نماز را بدون کارهاى مستحبى آن مثل اقامه و قنوت بخواند، بايد غسل کند يا وضو بگيرد، و نماز را بدون کارهاى مستحبى آن بجا آورد، بلکه اگر به اندازه سوره هم وقت ندارد، بايد غسل کند يا وضو بگيرد و نماز را بدون سوره بخواند.