اجتهاد و مرجعيت
سوال 13 :
مجتهد چه کسى است؟
جواب :
مجتهد کسى است که توان علمى او در استخراج احکام دين به حدّى است که مى‌تواند با کوشش و سعى خود، احکام دين را از منابع آن (قرآن،
(6)
سنّت، اجماع و عقل) به دست آورد.
سوال 14 :
آيا تمسّک به مقاصد شريعت اسلام، در استنباط احکام شرعى ممکن است؟
جواب :
ما از مقاصد شريعت و مصالح و مفاسد احکام شرعى به طور قطعى در اغلب موارد اطلاع نداريم. به همين جهت، براى استنباط احکام شرعى بايد به کتاب و سنّت و اجماع و عقل که منابع استنباط احکام هستند، مراجعه کنيم.
سوال 15 :
آيا رسيدن زن را به مرتبه اجتهاد و مرجعيت و افتاء صحيح مى‌دانيد؟
جواب :
تقليد از زن، بنا بر مشهور صحيح نيست؛ ولى رسيدن زن به مرتبه اجتهاد اشکالى ندارد.
سوال 16 :
اگر فتواى مجتهد در مسأله‌اى تغيير کرد، آيا لازم است که به مقلّدين خود اعلام نمايد؟
جواب :
اگر فتواى سابق، خلاف احتياط و يا موجب عسر باشد، لازم است اعلام نمايد و در هر حال، براى اصلاح رساله چاپ شده اقدام نمايد.
سوال 17 :
فرق بين مرجع تقليد و ولى فقيه چيست؟
جواب :
مجتهدى که شرايط مذکور در رساله عمليه را داشته باشد، صلاحيت دارد که مرجع تقليد شود و اگر به عنوان رهبر برگزيده شود، امور مربوط به رهبرى را که در قانون اساسى ذکر شده، عهده دار مى‌شود.
سوال 18 :
در رساله مراجع درگذشته، مانند آيات عظام امام خمينى رحمه‌الله ، آقاى گلپايگانى رحمه‌الله و آقاى خويى رحمه‌الله و رساله مراجع حاضر، يکى از شرايط مرجع تقليد را عاقل بودن دانسته‌اند. منظور از عاقل بودن چيست؟ آيا منظور همان قوه ادراک و تشخيص خوب و بد است؟ مراد از ديوانه چيست؟ آيا تشخيص اين موارد با عرف است يا اين که تعريف فقهى دارد؟
(7)
جواب :
عاقل و ديوانه بودن، عرفى است و تعريف فقهى ندارد.
سوال 19 :
چرا علما و مراجع تقليد و پيشوايان مسلمانان در يک زمان و عصر، از يک نفر بيشتر هستند، در صورتى که در زمان حضرت رسول اللّه صلى‌الله‌عليه‌و‌آله‌وسلم و بعد از آن حضرت، در زمان امامان عليهم‌السلام يک نفر به عنوان امام و پيشواى مؤمنان حکومت مى‌کرد؟
جواب :
علما و پيشوايان دين با رسول اللّه صلى‌الله‌عليه‌و‌آله‌وسلم و ائمه معصومين عليهم‌السلام فرق مى‌کنند. خداوند، آنها را در هر زمان يکى بيشتر قرار نداده بود؛ ولى علما اين چنين نيستند، چنان که پيامبران پيشين هم اين چنين نبودند؛ يعنى در يک زمان بيش از يک پيغمبر وجود داشت.
سوال 20 :
سوالى که ذهنم را مشغول کرده اين است که امروزه تعداد زيادى توضيح المسائل در جامعه ديده مى‌شود که اکثر آنها مانند هم هستند. آيا بهتر نبود مانند گذشته، چهار پنج مرجع و توضيح المسائل مى‌بود تا مردم به راحتى بتوانند مرجع خود را انتخاب کنند؟
جواب :
امروز عصر پيشرفت و ترقى علم و دانش است و در رشته‌هاى مختلف، مانند طب و...، صاحب نظران فراوانى مى‌باشند و بسيارى بر خود لازم مى‌دانند که نظريات و دانش خود را ارائه کنند. در عين حال دغدغه شما موضوع قابل توجهى است و مناسب‌ترين راه براى رسيدن به اين هدف، آن است که مردم در انتخاب مرجع تقليد، تحقيق بيشترى بنمايند و افراد برتر و صاحب تخصّص بيشتر را براى مرجعيت برگزينند.
سوال 21 :
توهين نمودن به مجتهد جامع الشرائط چه حکمى دارد و آيا موجب خروج از دين و حد مى‌شود؟
جواب :
توهين به هر مؤمنى، تا چه رسد به مجتهد جامع الشرائط، حرام است؛ ولى موجب کفر و حد نمى‌شود؛ بلکه قابل تعزير است.
(8)