اگر مکلّف از مجتهدی تقلید نماید که عبادت یا عقد یا معامله ای را صحیح می داند ولی بعد از مرگ آن مجتهد از مجتهد دیگری تقلید نماید که آن عبادت یا معامله را باطل می داند، آیا آن عبادات یا معاملاتی که شخص مکلّف در زمان مرجع قبلی انجام داده است، صحیح می باشد؟

پاسخ

• امام، بهجت، فاضل، سیستانی، مکارم و نوری: جایز است بنا را بر صحت اعمال گذشته اش بگذارد و اعاده اعمال گذشته لازم نیست اگر چه اعمالی را که در آینده بجا می آورد باید بر طبق فتوای مجتهد دوم باشد. [1].
• خویی، تبریزی و وحید: اعاده کردن اعمالی که در صورت جهل مکلف و ودر نتیجه نقص در عمل ، موجب بطلان عمل نمی گردد؛ لازم نیست. مانند نمازی که به نظر مجتهد اول بدون سوره می خواند ولی مجتهد دوم سوره را واجب می داند، لذا نمازهای گذشته که بدون سوره خوانده لازم نیست اعاده کند. واگر عمل وی از اعمالی باشد که نقص در آن هر چند از روی جهل موجب باطل شدن عمل می¬گردد در این فرض اعاده عمل لازم است. [2].
• صافی: جایز است در عبادات زمانی که اختلاف در اجزاء و شرائط باشد، بنا را بر صحت اعمال گذشته قرار دهد اگر چه احتیاط مستحب این است که آن اعمال را اعاده یا قضا نماید مخصوصاً عباداتی که فاقد شرط یا جزء رکنی انجام شده باشد و در غیر عبادات از احکام تکلیفی یا وضعی زمانی که موضوعش در حال حاضر مورد ابتلاست، احتیاط واجب مراعات نظر مجتهد دوم است. [3].

منابع:

1. خامنه ای: اجوبة الاستفتائات، س 55.
2. بهجت: استفتائات، س 105.
3. مکارم: استفتائات، ج 3، س 19.
4. صافی: جامع الاحکام، ج 1، س 49.