4 ـ مال حلال مخلوط به حرام
مسأله 1886 :
اگر مال حلال با مال حرام به طورى مخلوط شود که انسان نتواند آنها را از يکديگر تشخيص دهد و صاحب مال حرام و مقدار آن، هيچ کدام
[301]
معلوم نباشد بايد خمس تمام مال را بدهد و بعد از دادن خمس، بقيّه مال حلال مى شود. و بنابر احتياط واجب اين خمس را بقصد ما فى الذّمه، (اعم از خمس اصطلاحى و صدقه) از طرف مالک بپردازد.
مسأله 1887 :
اگر مال حلال با حرام مخلوط شود و انسان مقدار حرام را بداند ولى صاحب آن را نشناسد، بايد آن مقدار را به نيّت صاحبش صدقه بدهد و احتياط واجب آن است که از مجتهد جامع الشرائط هم اجازه بگيرد.
مسأله 1888 :
اگر مال حلال با حرام مخلوط شود و انسان مقدار حرام را نداند ولى صاحبش را بشناسد، بايد او را راضى نمايند، و چنانچه صاحب مال راضى نشود، در صورتى که انسان بداند چيز معينى مال او است و شک کند که بيشتر از آن هم مال او هست يا نه، بايد چيزى را که يقين دارد مال اوست باو بدهد، و احتياط مستحب آن است مقدار بيشترى را که احتمال مى دهد مال او است به او بدهد.
مسأله 1889 :
اگر خمس مال حلال مخلوط به حرام را بدهد و بعد بفهمد که مقدار حرام بيشتر از خمس بوده، بنابر احتياط مستحب مقدارى را که مى داند از خمس بيشتر بوده، از طرف صاحب آن صدقه بدهد.
مسأله 1890 :
اگر خمس مال حلال مخلوط به حرام را بدهد و بعد از آن صاحبش معلوم شود چيزى بر او نيست، ولى اگر مالى را که صاحبش را نمى شناسد به نيّت او صدقه بدهد و بعد از آن صاحبش پيدا شد واجب است بمقدار مالش به او بدهد. مگر اينکه او به اين صدقه راضى شود.
مسأله 1891 :
اگر مال حلال با حرام مخلوط شود و مقدار حرام معلوم باشد و انسان بداند که صاحب آن از چند نفر معيّن بيرون نيست ولى نتواند بفهمد کيست، بايد قرعه بيندازد و بنام هر کس افتاد مال را به او بدهد.