2 - معدن
مسأله 1799 :
اگر از معدن طلا ، نقره ، سرب ، مس ، آهن ، نفت ، ذغال سنگ ، فيروزه ، عقيق ، زاج ، نمک ومعدنهاى ديگر چيزى بدست آورد ، در صورتى که به مقدار نصاب باشد بايد خمس آن را بدهد بلکه بنا بر احتياط واجب اگر کمتر از نصاب هم باشد بايد خمس آن را بدهد .
مسأله 1800 :
نصاب معدن 105 مثقال معمولى نقره يا 15 مثقال معمولى طلا است يعنى اگر قيمت چيزى را که از معدن بيرون آورده ، قبل از کم کردن مخارجى که براى آن کرده به 105 مثقال نقره يا 15 مثقال طلا برسد بايد خمس آن را بدهد .
مسأله 1801 :
اگر آن چيزى که از معدن خارج کرده مورد عملى قرار دهد که قيمت آن زياد گردد آن زيادى حکم منافع کسب را دارد که در صورت زيادى از مخارج سال خمس دارد .
مسأله 1802 :
گح وآهک وگل سر شور وگل سرخ از چيزهاى معدنى نيست و کسى که اينها را بيرون من آورد ، در صورتى بايد خمس بدهد که آنچه را بيرون آورده به تنهايى يا با منافع ديگر کسبش از مخارج سال او زايد بيايد .
مسأله 1803 :
کسى که از معدن چيزى بدست مى آورد ، بايد خمس آن را بدهد چه معدن روى زمين باشد ، يا زير آن ، در زمينى باشد که ملک است ، يا در جايى باشد که مالک ندارد .
مسأله 1804 :
اگر نداند قيمت چيزى را که از معدن بيرون آورده به 105 مثقال نقره يا 15 مثقال طلا مى رسد يا نه ، لازم نيست به وزن کردن يا از راه ديگر قيمت آن را معلوم کند . مسأهل 1805 - اگر جند نفر چيزى از معدن بيرون آوردند ، چنانچه قبل از کم کردن مخارجى که براى آن کرده اند ، قيمت آن به 105 مثقال نقره يا 15 مثقال طلا / صفحة 309 / برسد اگر چه سهم هر کدام آنها اين مقدار نباشد . بايد خمس آن را بدهند وهمچنين اگر مجموع کمتر از نصاب باشد . بنا بر احتياط واجب .
مسأله 1806 :
اگر معدنى را که در ملک ديگر يست بيرون آورد ، آنچه از آن بدست مى آيد مال صاحب ملک است . وچون صاحب ملک براى بيرون آوردن آن خرجى نکرده ، بايد خمس تمام آنچه را که از معدن بيرون آمده بدهد .