گنج

گنج

سوال 556 :

منطقه اى وجود دارد که در آن اشياى عتيقه يافت مى شود; ولى اين اشيا همراه ميّت دفن شده است و بيش از پانصد سال از دفن آنها مى گذرد. آيا کندن زمين براى بيرون آوردن اين گنج ها، با توجّه به اين که احتمالاً يا قطعاً نبش قبر مى شود و استخوانهاى ميّت نيز بيرون مى آيد، جايز است؟ آيا اشياى مذکور حکم گنج دارد و خمس آن واجب است؟

جواب :

هرگاه ـ آن طور که نوشته ايد ـ صدها سال بر آن گذشته، اشياى مذکور حکم گنج را دارد و خمس آنها واجب است; ولى اگر موجب نبش قبر مسلمان شود جايز نيست; مگر اين که اثرى از اموات باقى نباشد.

سوال 557 :

يکى از مواردى که طبق فتواى همه مراجع تقليد ـ ادام اللّه عزّهم ـ خمس آن واجب مى باشد، گنج است; و معناى اين سخن اين است که يابنده گنج شرعاً مالک آن مى شود، و بايد خمس آن را بپردازد; با توجّه به اين مسأله چرا دولت اسلامى اين گونه گنج ها را به بهانه حفظ آثار باستانى و غير آن تملّک مى کند؟ و بر فرض جواز آيا نبايد معادل قيمت آن را به يابنده گنج که شرعاً مالک است، بپردازد؟

جواب :

البتّه به عنوان اوّلى گنجها با شرايطى متعلّق به صاحبان زمين، و در اراضى مباح، متعلق به يابنده آن است; ولى هرگاه حکومت اسلامى به خاطر مصالحى که در عناوين ثانويّه مى گنجد لازم ببيند که گنج در اختيار بيت المال اسلام قرار گيرد، بايد مطابق آن عمل شو