تغيير قبله
سوال: علت تغيير قبله چه بود؟
توضيح اين که: مى‌دانيم که در زمان پيامبر اسلام مدتى بيت المقدس قبله مسلمانان بود. چه عواملى باعث شد قبله مزبور تبديل به کعبه گردد؟
پاسخ: بطورى که از آيات قرآن استفاده مى‌شود قبله مسلمانان در حقيقت همان کعبه (بيت اللَّه الحرام) بوده است و بيت المقدس به سبب جهاتى که ذکر خواهد شد، به عنوان يک «قبله موقتى» براى مسلمانان قرار داده شده بود. آيه «قد نرى تقلب و جهک فى السما فلنولينک قبله ترضاها ؛ نگاههاى انتظارآميز تو را به سوى آسمان (براى تعيين قبله نهايى) مى‌بينم! اکنون تو را به سوى قبله‌اى که از آن خشنود باشى، باز مى‌گردانيم » [1] گواه بر اين است که پيغمبر از گفتگوهاى يهود در مورد قبله بيت المقدس ناراحت بود و پيوسته انتظار مى‌کشيد که مدت اين قبله موقتى پايان پذيرد و قبله ابدى مسلمانان از طرف خداوند بزرگ اعلام گردد.
اما اين که چرا از ابتدا قبله هميشگى يعنى «کعبه» به مسلمانان معرفى نشد، بلکه مأمور شدند مدتى به طرف بيت المقدس نماز بخوانند بطورى که از آيه « وما جعلنا القبلة التى کنت عليهإ؛ پ‌پ‌ک الا لنعلم من يتبع الرسول ممن ينقلب على عقبيه ؛ و ما آن قبله‌اى را که قبلا بر آن بودى، تنها براى اين قرار داريم که افرادى که از پيامبر پيروى مى‌کنند، از آنها که به جاهليت باز مى‌گردند مشخص شوند [2] استفاده مى‌شود که اين موضوع صرفا به منظور تربيت مسلمانان بوده و براى پرورش روح اطاعت در افراد تازه مسلمان و پيشرفت هدف مقدس اسلام صورت گرفته است.
اعراب حجاز مخصوصا اهل مکه علاقه زيادى به سرزمين خود داشتند، لذا در آغاز کار لازم بود برخلاف تمايل نفسانى و تعصبات محلى، کعبه را براى مدتى رها کنند و به طرف بيت المقدس نماز بگزارند تا تعصبها در آنها کشته شود و روح اطاعت و فرمانبردارى در آنها تحکيم گردد.
علاوه بر اين، مسلمان بايد براى مدتى به طرف بيت المقدس - مرکز قدرت و پايتخت يهود - توجه کنند و عبرت بگيرند؛ بيت المقدس موزه عبرت جهان و جايگاه عزت و ذلت بنى اسرائيل است. در بيت المقدس علل انحطاط و ترقى اين قوم مشهود است. بنى اسرائيل با ذلت از مصر به آنجا آمدند و با جهاد و فداکارى به عزت رسيدند و سپس در اثر پشت پا زدن به دستورات خدا در سراشيبى سقوط قرار گرفتند. زندگى آنها براى مسلمانانى که تازه وارد اين دين مقدس شده بودند درس عبرتى محسوب مى‌شد. مسلمانان بايد بدانند که اگر خانه کعبه قبله هميشگى آنها قرار داده شده نه به خاطر اين است که يک مرکز محلى و نژادى براى آنها محسوب مى‌شود، بلکه از اين نظر است که قديمى‌ترين مرکز توحيد و خداشناسى بوده و به دست قهرمان بزرگ توحيد بنا و تعمير شده است. [3]
پى‌نوشت‌ها
------------
[1]. سوره بقره، آيه 144.
[2]. سوره بقره، آيه 143.
[3]. پاسخ به پرسشهاى مذهبى - نويسندگان: آيات عظام ناصر مکارم شيرازى و جعفر سبحانى