سوم - احکام سجده:

سوم - احکام سجده:

1 - بنابر احتياط واجب، سجده بايد به شکل معروف متداول بين‌مسلمانان انجام شود. پس افتادن از رو برزمين وچسباندن شکم به‌زمين ودراز کردن پاها صحيح نيست، زيرا از نظر مسلمانان، سجده‌برآن صدق نمى‌کند هرچند همه اعضاى هفتگانه هم به زمين گذاشته‌شده باشد.

2 - گذاشتن همه پيشانى بر زمين لازم نيست بلکه آن مقدارى که درعرف سجده گفته شود کفايت مى‌کند. معمولاً اگر به اندازه يک‌درهم از پيشانى را برزمين بگذارد، سجده تحقق مى‌يابد، واحوط اين‌است که به کمتر از يک درهم اکتفا نشود، اگر چه به اندازه بند انگشت‌وآن مقدار که پيشانى روى مسواک ياچوب قرار مى‌گيرد هم کافى‌است.

3 - لازم است پيشانى بطور مستقيم بر محل سجده نهاده شود وهيچ‌گونه حايل ومانعى در ميان نباشد. پس اگر موى انبوهى‌برپيشانى باشد که مانع چسبيدن پيشانى بر محل سجده شود يا در محل‌سجده چيزى باشد که سجده برآن صحيح نيست مانند پارچه وغيره،سجده صحيح نيست اما در ساير اعضاى ششگانه سجده‌اين شرط وجود ندارد واگر حايلى هم در ميان باشد، سجده‌صحيح است.

4 - محل سجده بايد طورى باشد که پيشانى روى آن استقرار يابدوآرام بگيرد. پس اگر خاک ياگل به قدرى سست باشد که پيشانى بر آن‌آرام نگيرد، سجده صحيح نيست واگر سفت باشد که پيشانى برآن‌استقرار پيدا کند اشکال ندارد.

5 - اگر به پيشانى خاک يا گل بچسبد، بنابر احتياط براى سجده دوم‌آنرا بايد پاک کرد.

6 - در حالت عادى بايد در هنگام سجده کردن، باطن دوکف دست،روى زمين گذاشته شود. اما در شرايط اضطرارى پشت دست هم‌اشکال ندارد واگر يک يا هردو دست نمازگزار قطع شده باشد،نزديکترين قسمت باقيمانده را بايد بر زمين بگذارد.

7 - احتياط واجب اين است که کف دست را به صورت پهن‌وگشاده، برزمين نهد پس در شرايط عادى، نهادن تنها سر انگشتان‌يا نهادن دست مشت شده کفايت نمى‌کند.

8 - اما زانوها، نهادن مسمّاى آن برزمين کافى است.

9 - نسبت به دو انگشت بزرگ پاهم بنابر اقوا، چه روى آنها برزمين‌گذاشته شود ياپشت آنها يايکطرف آنها کافى است اگر چه احوط اين‌است که سر دو انگشت بر زمين نهاده شود. اگر کسى انگشت بزرگ‌پايش مقطوع يا کوتاه باشد، ساير انگشتان خود را برزمين بگذارد،واگر همه انگشتان او قطع شده باشد باقى مانده پايش را برزمين بنهد.

10 - اگر انگشت پايش را در هنگام سجده حرکت دهد، پس اگرحرکت ساده باشد که با طمأنينه وآرام بودن بدن منافات نداشته باشداشکال ندارد، واگر باطمأنينه منافات داشته باشد ولى ذکر را بعد از آرام‌گرفتن، اعاده کرده باشد بازهم اشکال ندارد، اما اگر ذکر را اعاده نکرده‌باشد احوط اعاده نماز است.

11 - اگر نماز گزار پيشانى خود را برروى چيزى بگذارد که سجده‌برآن صحيح نيست، برخى از فقها گفته‌اند که واجب است بدون اينکه‌سرش را بلند کند، پيشانى را به سوى چيزى که سجده برآن صحيح‌است بکشاند، ولى اقوا اين است که جايز است سر را بلند کند وبرجاى‌درست بگذارد واين باعث اضافه شدن سجده نمى‌شود ونمازش - ان‌شاء اللَّه - صحيح است زيرا حقيقت سجده خم شدن به زمين به قصدتعظيم است نه صرف گذاشتن وبرداشتن پيشانى.

12 - اگر در هنگام نماز، آنچه سجده برآن صحيح است، مفقود شودبنابر احوط نماز را باسجده برهرچيزى که امکان دارد، تمام کند وسپس‌اعاده نمايد. البته اين در صورتى است که وقت نماز، وسعت داشته‌باشد اما اگر وقت، تنگ باشد، برلباسش يامعدن ياپشت دستش سجده‌کند.

13 - اگر بعد از نماز ياحتى بعد از سر از سجده برداشتن، متوجه‌شود که برچيزى سجده کرده است که سجده برآن صحيح نبوده‌است، بگذرد ونمازش صحيح است اما اگر در حالى متوجه شود که‌او در سجده است پس اگر بتواند بايد پيشانى را برچيزى بگذارد که‌سجده برآن صحيح است، وگرنه در صورت وسيع بودن وقت، نماز راتمام کند سپس آن را اعاده نمايد واگر وقت تنگ است، برهرچه امکان‌دارد سجده نمايد و نمازش صحيح است.

14 - اگر بطور غير ارادى، سر از زمين برداشته شود، دوباره سربرسجده بگذارد وسجده خود را تمام کند وچيزى براو نيست وهردويک سجده محسوب مى‌شود.

15 - اگر نماز گزار از خم شدن کامل براى سجده عاجز باشد، به‌اندازه ممکن بايد خم شود ومهر را بالا بياورد و بر پيشانى‌اش بگذارد،واگر از اين کار هم عاجز باشد، بجاى سجده باسر اشاره کند، واگر اين‌هم براى او مشقت داشته باشد، باچشم اشاره کند وگرنه در قلبش نيت‌نمايد.

16 - برچيزى که بدن روى آن آرام نمى‌گيرد، نماز صحيح نيست‌مثل اسفنج نرم، ياکيسه‌هاى هوا، وبالشهاى پَرِ خيلى نرم، وخاک نرم‌که دست وپا در آن فرو مى‌رود، وتوده‌اى از خرمن گندم وجو ومانندآنها.

17 - اگر هردو سجده را باهم يايک سجده را فراموش نمايد وقبل ازآنکه وارد رکوع رکعت بعدى شود، بيادآورد، باز گردد وفراموش شده‌را بجا آورد، اما اگر در اثنا يابعد از رکوع متوجه گردد،اگر فراموش شده يک سجده باشد، به نمازش ادامه دهد وسجده‌فراموش شده را بعد از سلام فوراً قضاکند، واگر فراموش شده،هردوسجده باشد، نماز باطل شده است.

اگر همين حالت در رکعت اخير نماز اتفاق بيفتد، اگر قبل از سلام‌دادن، متوجه شود، سجده فراموش شده را بجا آورده ونماز را تکميل‌کند، اما اگر بعد از سلام دادن متوجه گرديد، پس اگر فراموش شده دوسجده بوده واو چيز باطل کننده نماز را هم انجام داده است، نماز اوباطل مى‌شود، ولى اگر باطل کننده‌اى را انجام نداده است بنابر اقوا،دوسجده فراموش شده را بجا آورده وتشهد را بخواند وسلام دهد ودوسجده سهو بجا آورد ونمازش صحيح است ولى بنابر احتياطاستحبابى، نماز را اعاده کند. اما اگر فراموش شده يک سجده بوده‌است، آن را بعد از سلام قضا کند ونمازش صحيح است.