حديث شريف :
1 - پيامبر اسلامصلى الله عليه وآله فرمود:
"ما عُبِد اللَّه بشيء أفضل من الزهد في الدنيا".
"خداوند به چيزى بهتر از زهد در دنيا پرستيده نشده است."
همچنين فرمود:
"إذا رأيتم الرجل قد اُعطي زهداً في الدنيا، فاقتربوا منه فإنّه يلقّن الحکمة".
"وقتى شخصى را ديديد که در دنيا زهد و پارسائى به او داده شده، به او نزديکشويد زيرا او به شما حکمت مىآموزد."
همچنين فرمود:
"ما اتّخذ اللَّه نبيّاً إلّا زاهداً".
"خدا هيچ کسى را پيامبر قرار نداده مگر اينکه زاهد بوده است."
علىعليه السلام فرمود:
"طوبى للراغبين في الآخرة، الزاهدين في الدنيا، اُولئک قوم اتّخذوا مساجد اللَّهبساطاً، وترابها فراشاً، وماءها طهوراً، والقرآن شعاراً، والدعاء دثاراً، ثمّ قبضوا الدنياعلى منهاج عيسىعليه السلام"(340).
"خوشا به حال کسانيکه مايل به آخرت و زاهد در دنيا هستند، اينها قومى هستندکه مساجد خدا را براى خود گليم، و خاکش را فرش، وآبش را پاکيزه و پاک کننده،وقرآن را شعار و دعا را پوشش خود قرار دادهاند و سپس به روش عيسىعليه السلام از دنيااستفاده کردهاند."
2 - مسعده بن صدقه مىگويد: از امام صادقعليه السلام سوال شد که آيا امر بهمعروف و نهى از منکر بر همه امّت واجب است؟ حضرت فرمود:
"نه."
پس گفته شد: چرا؟ فرمود:
إنّما هو على القوي المطاع العالم بالمعروف من المنکر، لا على الضعيف الذي لا يهتديسبيلاً إلى أي من أي، يقول من الحق إلى الباطل، والدليل على ذلک کتاب اللَّه عزّ وجلّ قوله:)وَلْتَکُن مِنکُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِالْمُنْکَرِ...(341))، فهذا خاصّ غير عام، کما قال اللَّه عزّ وجلّ: )وَمِن قَوْمِ مُوسَى أُمَّةٌيَهْدُونَ بِالحَقِّ وَبِهِ يَعْدِلُونَ(342))، ولم يقل: على اُمّة موسى ولا على کلّ قومه، وهم يومئذٍاُمم مختلفة، والاُمّة واحد فصاعداً، کما قال اللَّه عزّ وجلّ: )إِنَّ إِبْرَاهِيمَ کَانَ أُمَّةً قَانِتاًللَّهِِ...(343)) يقول مطيعاً للَّه عزّ وجلّ، وليس على من يعلم ذلک في هذه الهدنة من حرج، إذاکان لا قوّة له ولا عدد ولا طاعة.
"امر به معروف و نهى از منکر بر کسى واجب است که قوى، مورد اطاعت، آگاهبه معروف و منکر باشد نه بر شخص ناتوان و جاهلى که راه هدايت را تشخيصنمىدهد و نمىداند از کجا، تا کجا، و در گفتار حق را در باطل مىآميزد. دليل آن همقول خداوند است که مىفرمايد:
"بايد از شما گروهى باشد که دعوت به خير و امر به معروف و نهى از منکرمىکنند."
اين آيه خاص است نه عام و همچنين قول خداوند:
"از ميان قوم موسى، گروهى است که به حق هدايت مىکنند."
خداوند فرمود: "از قوم موسى" نه "بر همه امّت موسى" يا "بر همه قومموسى" در حاليکه آنان در آن زمان، امّتهاى متعدّد بودند و کلمه امّت، يک نفروبالاتر را شامل مىشود چنانکه خداوند فرموده است: "ابراهيم )به تنهايى( اُمّتىبود مطيع فرمان خدا..."
"امّا کسى که نيرو و قدرت ندارد و کسى از او حرف شنوى ندارد، بر او حرجىنيست يعنى امر به معروف و نهى از منکر بر او واجب نيست."
مسعده مىگويد: از امام صادق شنيدم که در جواب کسى که از حديثپيامبر خدا: "إنّ أفضلَ الجهاد کلمة عدل عند إمامٍ جائرٍ" پرسيده بود و معناى آن راخواسته بود، فرمود:
"هذا على أن يأمره بعد معرفته وهو مع ذلک يقبل منه، وإلّا فلا"(344).
"اين سخن درباره کسى است که شناخت به معروف داشته باشد و بعد امر کندوهمچنين آن طرف مقابل هم از او بپذيرد و بشنود و گرنه واجب نيست."
3 - ابان بن تغلب مىگويد: امام صادقعليه السلام فرمود:
"کان المسيحعليه السلام يقول: لا تحدّثوا بالحکمة غير أهلها فتجهلوا، ولا تمنعوها أهلهافتأثموا، وليکن أحدکم بمنزلة الطبيب المداوي إن رأى موضعاً لدوائه وإلّا أمسک"(345).
"مسيحعليه السلام مىفرمود: در زمينه حکمت با غير اهلش سخن نگوييد و گرنه گرفتارجهل مىشويد، و حکمت را از اهلش دريغ نکنيد و گرنه گنهکار مىشويد. بايد شما بهمنزله پزشک معالجى باشيد که اگر محلّى براى دارو و درمان خود تشخيص مىدهد،دارو تجويز مىکند و گرنه دست نگهمى دارد."