نشوز
الف - نشوز زن
125- مسأله: زن در هر يک از صور ذيل ناشزه مى‌شود، و در نتيجه حق نفقه او ساقط مى‌شود و مرد مى‌تواند نفقه او را نپردازد:
1- عدم تمکين به شوهر.
2- خارج شدن از خانه بدون اذن و رضايت شوهر.
3- پاک نکردن خود از هر آنچه باعث دور کردن شوهر از تمتعات و لذات مى‌گردد.
4- ترک نظافت و يا ترک آرايش، اگر شوهر آن را طلب کند.
امام: تحرير الوسيله، کتاب نکاح، القول فى النشوز، قبل از مسأله 1 و فصل فى النفقات، مسأله 1 و توضيح المسائل، مسأله 2413.
بهجت - تبريزى: (24)
فاضل: توضيح المسائل، مسأله 2481 و استفتاء
مکارم توضيح المسائل، مسأله 2063
126- مسأله:اگر زن در اعمالى که بر او واجب نيست از شوهر اطاعت نکند، ناشزه نمى‌شود.
امام - تبريزى - فاضل - مکارم: با استفاده از مدرک مسأله قبل .
در نتيجه: اگر شوهر به زن امر کند، خانه را تميز کند يا غذا بپزد يا فلان جنس را از بازار بخرد و يا... و زن از انجام اين اوامر سرپيچى کند، ناشزه نمى‌شود. اگر چه بهتر است زن در اينگونه امور از شوهر اطاعت کند.
127- سوال: زن با چند مرتبه اطاعت نکردن در وظايف واجب خود نسبت به شوهر ناشزه مى‌شود؟
جواب: اگر زن بدون عذر وظايف خود را انجام ندهد حتى اگر براى يکبار، نشوز محقق مى‌شود و اگرتوبه کرد و از شوهر اطاعت نمود نشوز برداشته مى‌شود.
امام - تبريزى - فاضل - مکارم: با استفاده از مدارک مسأله قبل.
128 - مسأله: اگر از خانمى نشانه‌هاى نشوز و نافرمانى ظاهر شد، مثلاً در حرف زدن و انجام کارها بسيار تند و خشن عمل کرد، و يا با شوهر قهر کند و يا خداى ناخواسته به شوهر اهانت کند، شوهر بايد او را نصيحت کند.
امام: تحرير الوسيله، کتاب نکاح، القول فى النشوز، مسأله 1.
129- مسأله: اگر زن نصيحت شوهر (که در مسأله پيش گفته شد) را نشنود و يکى از کارهايى که باعث نشوز او مى‌شود را انجام دهد (مثلاً بدون اذن شوهر از منزل خارج شود و يا خود را براى استمتاعات شوهر مهيا نکند و...) در اين صورت مرد مى‌تواند با او قهر کند و از همخوابى با او دورى کند؛ يعنى يا در رختخواب به او پشت کند و يا اصلاً نزد او نخوابد.
امام: مدرک مسأله قبل.
130- مسأله: اگر زن با قهر کردن نيز دست از نافرمانى شوهر برنداشت، مرد مى‌تواند به اندازه‌اى که باعث تنبّه و ترک نافرمانى او گردد وى را تنبيه کند، ولى بيش از آن جايز نيست و اگر باز هم زن تمکين نکرد مى‌توان تنبيه را بيشتر يا شديدتر کرد. البته به شرط آنکه قرمز، کبود و يا موجب جراحت بدن او نشود.
امام: تحريرالوسيله، کتاب نکاح، القول فى النشوز، مسأله 1.
131- مسأله: اگر تنبيه زن بيش از حد لازم باشد و يا باعث کبود شدن و يا جراحت گردد، علاوه بر اينکه شوهر معصيت کرده است بايد ديه آن را نيز بپردازد.
امام: با استفاده از مدرک مسأله قبل.
132- مسأله: بايد اين تنبيه به قصد اصلاح زن باشد، نه براى تشفى خاطر و يا انتقام و امثال آن.
امام: تحرير الوسيله، کتاب نکاح، القول فى النشوز، مسأله 1.
در نتيجه: از چند مسأله گذشته چنين به دست مى‌آيد که مردان اولاً نمى‌توانند زن خود را به هر بهانه‌اى تنبيه کنند، بلکه اين حکم فقط در نافرمانيهايى است که موجب نشوز زن مى‌گردد، ثانياً همواره بايد ابتدا زن را نصيحت کرد اگر مؤثر نشد با او قهر کرد و اگر مؤثر نشد مى‌توان او را با شرايط گفته شده، تنبيه نمود. بنابراين جايز نيست زن را بلافاصله بعد از نافرمانى تنبيه کرد. ثالثاً مردان نمى‌توانند به هر مقدارى که مى‌خواهند زن را تنبيه کنند بلکه فقط بايد به اندازه‌اى باشد که زن از نافرمانى دست بردارد. رابعاً نبايد به قدرى باشد که باعث قرمز شدن بدن و يا کبود شدن آن گردد. خامساً بايد به قصد اصلاح زن باشد نه از روى عصبانيت، انتقام، تشفى خاطر و يا هر چيز ديگر. و شما خواننده عزيز توجه مى‌فرماييد در واقع تنبيهى که با چنين شرايطى باشد، تنبيه و تذکرى براى زن خواهد بود که باعث مى‌شود به انجام وظايف خود ملزم گردد.
توجه و مراقبت: آقايان توجه داشته باشند در صورتى که لازم شد با حفظ شرايط ذکر شده، زن را تنبيه کنند، بايد به شدت از اين کار در هنگام عصبانيت پرهيز نمايند، زيرا در آن صورت تنبيه اغلب براى فرونشاندن خشم و تشفى خاطر صورت مى‌گيرد و اين عمل حرام است و بايد از آن پرهيز کرد.
134- مسأله: اگر خانمى ناشزه شود، سپس پشيمان شود، تا زمانى که عملاً نشان نداد دست از نافرمانى کشيده است، نفقه او بر شوهر واجب نمى‌شود.
امام: تحرير الوسيله، کتاب نکاح، فصل فى النفقات مسأله 3.
در نتيجه: از زمانى نفقه زن بر مرد واجب مى‌شود که زن عملاً نشان دهد از روش خود دست برداشته است. بنابراين اگر زن فقط عذر خواهى کند، نفقه بر مرد واجب نمى‌شود.
ب - نشوز مرد
135- مسأله: اگر مرد به وظايف واجب خود نسبت به زن عمل نکند و نفقه زن را نپردازد ناشزه (البته استعمال صحيح آن ناشز است) مى‌شود.
امام: تحريرالوسيله، نکاح، القول فى النشوز، مسأله 2.
امام - بهجت - تبريزى - مکارم - فاضل: استفتاء.
136- مسأله: اگر نشانه‌هاى نشوز در مرد پيدا شود زن مى‌تواند مرد را نصيحت کند و اگر نصيحت مؤثر نشد مى‌تواند شکايت خود را نزد حاکم ببرد تا او مرد را وادار کند به وظايف خود عمل نمايد.
امام - بهجت - تبريزى - فاضل - مکارم: با استفاده از مدارک مسأله قبل .
137- سوال: آيا زن حق دارد با شوهر خود قهر کند يا شوهر را کتک بزند؟
جواب: زن حق قهر کردن يا کتک زدن شوهر را ندارد.
امام با استفاده از تحريرالوسيله، کتاب نکاح، القول فى النشوز، مسأله 2.
بهجت - فاضل - مکارم: استفتاء
تبريزى: (25)
توجه و مراقبت: آقايان بايد توجه داشته باشند عصبانى مزاج بودن، يکدندگى در منزل، امر و نهى کردن زياد به گونه‌اى که تنها تصميم گيرنده در منزل باشند، نداشتن سعه صدر و تحمل، نداشتن گذشت در اتفاقات زندگى و مواردى از اين قبيل، زمينه‌هاى بسيار مساعدى هستند که باعث مى‌شوند مرد حقوق همسر خود را ايفا نکند، در نتيجه علاوه بر اينکه معصيت کار بوده، ناشز نيز مى‌شود. زيرا با توجه به حقوق زن نسبت به مرد مانند خوشرفتارى کردن با زن و يا بخشيدن اشتباهات او و... مرد بايد در خانه، فضايى صميمى و دوستانه را فراهم آورد تا از بروز هر گونه ناهنجارى جلوگيرى شود.