در درسهای گذشته، با
واجبات نماز و احکام آنها آشنا شدید، در این درس برخی از مستحبات و مبطلات و مکروهات
نماز را یاد آور می‌شویم.
مستحبات نماز
* تکبیرة
الاحرام
مستحب است نمازگزار
موقع گفتن تکبیرة الاحرام و تکبیرهای بین نماز، دستها را تا مقابل گوشها بالا ببرد.
* قرائت
در حال قرائت این امور
مستحب است:
1ـ در رکعت اول پیش
از حمد بگوید: «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم».
2ـ در رکعت اول و دوم
نماز ظهر و عصر «بسم الله الرحمن الرحیم» را بلند بگوید.
3ـ حمد و سوره را شمرده
بخواند و در آخر هر آیه وقف کند؛ یعنی آن را به آیه بعد نچسباند.
4ـ در حال خواندن حمد
و سوره به معنای آن توجه داشته باشد.
5ـ در تمام نمازها در
رکعت اول، سورة «انا انزلناهُ» و در رکعت دوم، سوره «قل هو الله احد» را بخواند.
*رکوع
برخی از مستحبات رکوع
بدین شرح است:
1ـ ذکر رکوع را سه یا
پنج یا هفت مرتبه، بلکه بیشتر بگوید.
2ـ پیش از رفتن رکوع
در حالی که ایستاده است تکبیر بگوید.
3ـ در حال رکوع بین
دو قدم (روی زمین) را نگاه کند.
4ـ پیش از ذکر رکوع
یا بعد از آن صلوت بفرستد.
5ـ پس از رکوع، هنگامی
که ایستاد و بدن آرام گرفت، بگوید: سمع الله لمن حمده».
*سجده
1ـ طول دادن سجدهها
مستحب است.
2ـ صلوات فرستادن در
سجدهها مستحب است.
3ـ گفتن «استغفرالله
ربی و اتوب الیه» پس از سجده اوّلی در حالی که بدن آرام گرفت مستحب است.
4ـ و در این موارد،
مستحب است تکبیر بگوید:
*بعد از رکوع و قبل
از سجده
*پس از سجدة اول، در
حالی که نشست و بدنش آرام گرفت.
* پیش از سجدة دوم،
در حالی که نشسته است و بدنش آرام است.
*بعد از سجدة دوم.
*قنوت نماز
1ـ مستحب است در رکعت
دوم نماز بعد از حمد و سوره و پیش از رکوع، قنوت بخواند، یعنی دستها را بلند کند و
مقابل صورت بگیرد و دعا یا ذکری بخواند.
2ـ در قنوت هر ذکری
بگوید اگر چه یک سبحان الله باشد کافی است و می‌تواند این دعا را بخواند.
«ربنا اتنا فی الدنیا
حسنه و فی الاخرة حسنة و قنا عذاب النار»
*تعقیب نماز
تعقیب (در بحث نماز)
یعنی مشغول شدن به ذکر و دعا و قرآن بعد از سلام نماز.
1ـ بهتر است در حال
تعقیب رو به قبله باشد.
3ـ لازم نیست تعقیب
به عربی باشد، ولی بهتر است چیزهائی را که در کتابهای دعا دستور داده‌اند بخواند.
3ـ گفتن تسبح حضرت زهرا
یعنی: 34 مرتبه «الله اکبر» و 33 مرتبه «الحمدالله» و 33 مرتبه «سبحان الله» مستحب
است.
مبطلات نماز
آنگاه که نمازگزار،
تکبیرة الاحرام می‌گوید و نماز را شروع می‌کند تا پایان آن، بعضی از کارها بر او حرام
می‌شود که اگر از نماز، یکی از آنها را انجام دهد نماز باطل است، مهمترین آنها عبارتند
از:
ـ سخن گفتن
ـ خندیدن
ـ گریستن
ـ روی از قبله برگرداندن
ـ خوردن و آشامیدن
ـ کم یا زیاد کردن ارکان
نماز
ـ بر هم زدن صورت نماز.
احکام مبطلات
نماز
سخن گفتن
1ـ اگر نماز گزار عمداً
کلمه‌ای بگوید و بخواهد با آن معنایی را برساند نمازش باطل است.
2ـ اگر عمداً کلمه‌ای
بگوید که دو حرف یا بیشتر داشته باشد، هر چند نخواهد با گفتن آن معنایی را برساند بنابر
احتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند.
3ـ در نماز نباید به
کسی سلام کرد ولی اگر کسی به نماز گزار سلام کند واجب است جواب او را بدهد، و باید
سلام را مقدم بدارد مثلاً بگوید: «السلام علیک» یا «السلام علیکم» و نباید «علیکم السلام»
بگوید.
خندیدن و گریستن:
1ـ اگر نمازگزار عمداً
با صدا بخنددف نمازش باطل است.
2ـ لبخند زدن نماز را
باطل نمی‌کند.
3ـ اگر نماز گزار برای
کار دنیا عمدا با صدا گریه کند نمازش باطل است.
4ـ گریة بدون صدا و
گریه از ترس خدا یا برای آخرت، هر چند با صدا باشد، نماز را باطل نمی‌کند.
روی از قبله
برگرداندن
1ـ اگر عمداً به مقداری
روی خود را از قبله برگرداند به طوری که نگویند رو به قبله است نمازش باطل است.
2ـ اگر سهوا تمام صورت
را به طرف راست یا چپ قبله برگرداند، احتیاط واجب آن است که نماز را دوباره بخواند،
ولی اگر به طرف راست یا چپ قبله نرسیده است، نماز صحیح است.
برهم زدن
صورت نماز
1ـ اگر در بین نماز
کاری کند که صورت نماز را بر هم زند مثل دست زدن، به هوا پریدن و مانند اینها، هر چند
از روی فراموشی باشد، نماز باطل می‌شود.
2ـ اگر در بین نماز
به قدری ساکت بماند که نگویند نماز می‌خواند نمازش باطل می‌شود.
3ـ رها کردن نماز واجب
(شکستن نماز) حرام است مگر در حال ناچاری، مانند این موارد:
ـ حفظ جان
ـ حفظ مال
ـ جلوگیری از ضرر مالی
و بدنی
4ـ شکستن نماز برای
پرداخت بدهی مردم با این شرایط اشکال ندارد:
ـ طلبکار، طلب خود را
می‌خواهد.
ـ وقت نماز تنگ نیست،
یعنی؛ می‌تواند پس از پرداخت بدهی، نماز را در وقتِ آن بخواند.
ـ در بین نماز نمی‌تواند
بدهی را بپردازد.
5ـ شکستن نماز برای
مالی که اهمیت ندارد، مکروه است.
مکروهات نماز
چیزهائی که در نماز
مکروه است بدین شرح است:
1ـ بر هم گذاشتن چشمها.
2ـ بازی کردن با انگشتان
و دستها.
3ـ سکوت کردن در هنگام
خواندن حمد یا سوره و یا ذکر، برای شنیدن حرف کسی.
4ـ هر کاری که خضوع
و خشوع را از بین ببرد.
5ـ برگرداندن صورت به
طرف راست یا چپ به مقدار کم (چون زیاد آن نماز را باطل می‌کند).