نماز جماعت
مسأله 1408 :
مستحب است نمازهاى واجب خصوصا نمازهاى يوميه رابجماعت بخوانند.
و در نـماز صبح ومغرب و عشا, خصوصا براى همسايه مسجدوکسى که صداى اذان مسجد را مى شنود بيشتر سفارش شده است .
مسأله 1409 :
در خبر است اگر يک نفر به امام جماعت اقتدا کند, هر رکعت ازنماز آنان ثواب صد وپنجاه نماز دارد, و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعت ثواب ششصد نماز دارد, و هرچه بيشتر شوند ثـواب نمازشان بيشتر مى شود, تا به ده نفربرسند, و عده آنان که از ده گذشت , اگر تمام آسمانها کاغذ و درياها مرکب و درختهاقلم و جن و انس و ملائکه نويسنده شود, نمى توانند ثواب يک رکعت آن رابنويسند.
مسأله 1410 :
حـاضر نشدن به نماز جماعت از روى بى اعتنايى جايز نيست , وسزاوار نيست که انسان بدون عذر نماز جماعت را ترک کند.
مسأله 1411 :
مستحب است انسان صبر کند که نماز را به جماعت بخواند, ونماز جماعت اگر مقدارى از نماز اول وقت به تاخير بيفتد, از نماز اول وقت که فرادى خوانده شود, بهتر است , و نيز نماز جماعتى را که مختصر بخوانند از نمازفرادى که آن را طول بدهند بهتر مى باشد.
مسأله 1412 :
وقتى که جماعت برپا مى شود, مستحب است کسى که نمازش رافرادى خوانده , دوباره با جماعت بخواند, و اگر بعد بفهمد که نماز اولش باطل بوده , نماز دوم او کافى است .
مسأله 1413 :
اگـر امـام يا ماموم بخواهد در نمازى که به جماعت خوانده , دوباره براى ماموم ديگرى که جماعت نخوانده امام شود, و به جماعت بخواند جايزاست .
ولى اگر بخواهد براى دفعه سوم باز با جماعت بخواند اشکال دارد.
مسأله 1414 :
کسى که در نماز وسواس دارد, و فقط در صورتى که نماز را باجماعت بخواند, از وسواس راحت مى شود, بايد نماز را با جماعت بخواند.
مسأله 1415 :
اگر پدر يا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت بخواند واز نافرمانى او اذيت شوند, نماز جماعت بر او واجب مى شود.
مسأله 1416 :
نماز مستحب را نمى شود بجماعت خواند, مگر نماز استسقا که براى آمدن باران مى خوانند.
و نمازى که واجب بوده و به جهتى مستحب شده است , مانند نماز عيد فطر وقربان که در زمان امام (ع ) واجب بوده , و بواسطه غايب شدن آن حضرت مستحب مى باشد.
مسأله 1417 :
موقعى که امام جماعت نماز يوميه مى خواند, هر کدام از نمازهاى يوميه را مى شود به او اقتدا کرد, ولى اگر نماز يوميه اش را احتياطا دوباره مى خواند,اقتدا کردن به او اشکال دارد.
مسأله 1418 :
اگر امام جماعت قضاى نماز يوميه خود را مى خواند, مى شود به اواقتدا کرد, ولى اگر نمازش را احتياطا قضا مى کند, يا قضاى نماز کس ديگر رامى خواند, که معلوم نيست اين نماز از او فوت شده يا نه , اقتداى به او اشکال دارد.
ولى اگر معلوم باشد که اين نماز از ميت فوت شده , جايز است به او اقتدا کرد, هرچند براى آن نماز پول گرفته باشد.
مسأله 1419 :
اگر انسان نداند نمازى را که امام مى خواند, نماز واجب يوميه است يا نماز مستحب , نمى تواند به او اقتدا کند.
مسأله 1420 :
اگر امام در محراب باشد, و کسى پشت سر او اقتدا نکرده باشد ,کسانى که دو طرف مـحـراب ايـسـتاده اند, و بواسطه ديوار محراب امام را نمى بينند,نمى توانند اقتدا کنند, بلکه اگر کسى پشت سر امام اقتدا کرده باشد, اقتدا کردن کسانى که دو طرف او ايستاده اند, واتصال دارند و بواسطه ديوار محراب امام رانمى بينند محل تامل است .
مسأله 1421 :
اگر بواسطه درازى صف اول , کسانيکه دو طرف صف ايستاده اندامام را نبينند, مـى تـوانـنـد اقـتـدا کـنـنـد, و نيز اگر بواسطه درازى يکى از صفهاى ديگرکسانى که دوطرف ايستاده اند, صف جلو خود را نبينند, مى توانند اقتدا نمايند.
مسأله 1422 :
اگر صفهاى جماعت تا درب مسجد برسد, کسى که مقابل درب پشت صف ايستاده نـمـازش صـحيح است , و نيز نماز کسانى که پشت سر او اقتدامى کنند صحيح مى باشد, و احتياط واجب آن است که کسانى که دو طرف اوايستاده اند اگر صف جلو را نبينند, اقتدا ننمايند.
مسأله 1423 :
کسى که پشت ستون ايستاده , اگر از طرف راست يا چپ بواسطه ماموم ديگر به امام متصل نباشد, نمى تواند اقتدا کند.
مسأله 1424 :
جاى ايستادن امام بايد از جاى ماموم بلندتر نباشد, ولى اگر مکان امام مقدار خيلى کـمـى بـلندتر باشد اشکال ندارد, و نيز اگر زمين سراشيب باشد وامام در طرفى که بلندتر است بايستد, در صورتى که سراشيبى آن زياد نباشدوطورى باشد که به آن زمين مسطح بگويند مانعى ندارد.
مسأله 1425 :
اگر جاى ماموم بلندتر از جاى امام باشد اشکال ندارد, ولى اگربقدرى بلند باشد که نگويند, اجتماع کرده اند, جماعت صحيح نيست .
مسأله 1426 :
اگر بين کسانى که در يک صف ايستاده اند بچه مميز - يعنى :بچه اى که خوب وبد را مـى فـهمد - فاصله شود, در صورتى که بدانند نماز او صحيح است مى توانند اقتدا کنند, و اگر شک در صحت نماز او داشته باشند, و فاصله زيادباشد که اتصال بقيه صف به امام بوسيله آن طفل باشد اقتدا مشکل است , بلى فاصله شدن يک طفل مانع نيست هر چند نماز او باطل باشد.
مسأله 1427 :
بعد از تکبير امام اگر صف جلو آماده نماز, و تکبير گفتن آنان نزديک باشد, کسى که در صف بعد ايستاده , مى تواند تکبير بگويد, ولى احتياط مستحب آن است که صبر کند تا تکبير صف جلو تمام شود.
مسأله 1428 :
اگر بداند نماز يک صف از صفهاى جلو باطل است , در صفهاى بعد نمى تواند اقتدا کند, ولى اگر نداند نماز آنان صحيح است يا نه , مى تواند اقتدانمايد.
مسأله 1429 :
هر گاه بداند نماز امام باطل است , مثلا بداند امام وضو ندارد, اگرچه خود امام ملتفت نباشد, نمى تواند به او اقتدا کند.
مسأله 1430 :
اگر ماموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده , يا به جهتى نمازش باطل بوده , مثلا بى وضو نماز خوانده , نماز ماموم صحيح است .
مسأله 1431 :
اگر در بين نماز شک کند که اقتدا کرده يا نه , چنانچه در حالى باشدکه وظيفه مـامـوم اسـت , مـثلا به حمد و سوره امام گوش مى دهد, بايد نماز را به جماعت تمام کند, و اگر مـشـغول کارى باشد که هم وظيفه منفرد و هم وظيفه ماموم است , مثلا در رکوع يا سجده باشد, بايد نماز را به نيت فرادى تمام نمايد.
مسأله 1432 :
احتياط واجب آن است که در بين نماز جماعت تا ناچار نشود نيت فرادى نکند, بلى پيش از سلام امام بدون عذر مى تواند نيت فرادى نمايد.
مسأله 1433 :
اگر ماموم بواسطه عذرى بعد از حمد و سوره امام نيت فرادى کند,لازم نيست حمد و سوره را بخواند, ولى اگر پيش از تمام شدن حمد و سوره نيت فرادى نمايد, بايد مقدارى را که امام نخوانده بخواند.
بلکه بنابر احتياط مقدارى راکه امام خوانده نيز بخواند.
مسأله 1434 :
اگر در بين نماز جماعت نيت فرادى نمايد, نمى تواند دوباره نيت جماعت کند.
و اگر مردد شود که نيت فرادى کند يا نه و بعد تصميم بگيرد که نماز رابا جماعت تمام کند, صحت جماعتش مورد اشکال است .
مسأله 1435 :
اگر شک کند که نيت فرادى کرده يا نه , بايد بنا بگذارد که نيت فرادى نکرده است .
مسأله 1436 :
اگر موقعى که امام در رکوع است اقتدا کند وبه رکوع امام برسد, اگرچه ذکر امام تمام شده باشد, نمازش صحيح است , و يک رکعت حساب مى شود.
اما اگر به مقدار رکوع خم شود و بـه رکـوع امام نرسد جماعت باطل است , و ليکن احتياط آن است که سر از رکوع بر دارد و آن را يـک رکـعـت حساب نموده و نماز رافرادى تمام کند وبعد دوباره بخواند, اگر چه حکم به صحت نماز بعيد نيست .
مسأله 1437 :
اگر موقعى که امام در رکوع است اقتدا کند وبه مقدار رکوع خم شود, وپيش از ذکـر رکوع شک کند که به رکوع امام رسيده يا نه , جماعت باطل است , و مطابق احتياطى که در مسأله پيش گفته شد عمل نمايد, اگر چه حکم به صحت نماز چنانکه گذشت بعيد نيست , ولى اگر در حال اشتغال بذکر رکوع يا بعد از آن شک کند, جماعت او محکوم به صحت است .
مسأله 1438 :
اگر موقعى که امام در رکوع است اقتدا کند, و پيش از آن که به اندازه رکوع خم شود, امام سر از رکوع بردارد, بنا بر احتياط واجب بايد بايستد تا امام براى رکعت بعد برخيزد, و آن را رکـعـت اول نـماز خود حساب کند, ولى اگر برخاستن امام بقدرى طول بکشد که نگويند: اين شخص نماز جماعت مى خواند, بايد نيت فرادى نمايد.
مسأله 1439 :
اگر اول نماز, يا بين حمد و سوره اقتدا کند, و پيش از آن که به رکوع رود, امام سر از رکـوع بردارد, چنانچه عمدا رکوع خود را تاخير نينداخته نماز اوصحيح است , و الا احتياط لازم آن است که نماز را تمام کند ودوباره بخواند.
مسأله 1440 :
اگر موقعى برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نمازاست ,چنانچه بخواهد به ثـواب جماعت برسد, بايد بعد از نيت و گفتن تکبيره الاحرام بنشيند وتشهد را با امام بخواند, ولى سـلام را نـگـويد و صبر کند تا امام سلام نماز رابدهد, بعد بايستد و بدون آن که دوباره نيت کند و تکبير بگويد, حمد و سوره رابخواند, و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند.
مسأله 1441 :
ماموم نبايد جلوتر از امام بايستد, و بنابر احتياط واجب اگر ماموم يک نفر باشد, در طـرف راسـت امـام قدرى عقب تر بايستد, و اگر متعدد باشند پشت سر امام بايستند, و در صورت اول اگـر قـد او بـلـندتر از امام است , بنابر احتياط واجب بايد طورى بايستد که در رکوع و سجود جلوتر از امام نباشد.
مسأله 1442 :
در نماز جماعت بايد بين ماموم وامام پرده و مانند آن که پشت آن ديده نمى شود فـاصـلـه نـباشد, بلکه بنا بر احتياط لازم شيشه و مانند آن نيز فاصله نباشد, و همچنين است بين انـسان وماموم ديگرى که انسان بواسطه او به امام متصل شده است , ولى اگر امام مرد وماموم زن بـاشد, چنانچه بين آن زن وامام يا بين آن زن وماموم ديگرى که مرد است , و زن بواسطه او به امام متصل شده است پرده ومانند آن باشد اشکال ندارد.
مسأله 1443 :
اگر بعد از شروع به نماز بين ماموم وامام , يا بين ماموم وکسى که ماموم بواسطه او مـتـصـل بـه امـام است , پرده يا چيز ديگرى که پشت آن را نمى توان ديد فاصله شود, نمازش قهرا فرادى مى شود, و بايد به وظيفه فرادى عمل نموده ونماز را تمام کند.
مسأله 1444 :
احتياط واجب آن است که بين جاى سجده ماموم و جاى ايستادن امام بيشتر از يک قدم فراخ فاصله نباشد.
و نيز اگر انسان بواسطه مامومى که جلوى او ايستاده به امام متصل باشد, بـنـا بر احتياط واجب بايد فاصله جاى سجده اش ازجاى ايستادن او بيشتر از يکقدم فراخ نباشد.
و احـتـيـاط مستحب آن است که جاى سجده ماموم با جاى کسى که جلوى او ايستاده بيشتر از يک قدم معمولى فاصله نداشته باشد, و بهتر اين است که هيچ فاصله اى نباشد.
مسأله 1445 :
اگر ماموم بواسطه کسى که طرف راست يا چپ او اقتدا کرده به امام متصل باشد, و از جـلـو بـه امام متصل نباشد, بنابر احتياط واجب بايد با کسى که درطرف راست يا چپ او اقتدا کرده , بيشتر از يک قدم فراخ فاصله نداشته باشد .
مسأله 1446 :
اگـر در نماز, بين ماموم وامام , يا بين ماموم وکسى که ماموم بواسطه او به امام متصل است , بيشتر از يک قدم فاصله پيدا شود نمازش صحيح است , وقهرا فرادى مى شود, و قصد فرادى هم لازم نيست .
مسأله 1447 :
اگر نماز همه کسانى که در صف جلو هستند تمام شود, يا همه نيت فرادى نمايند, نماز صف بعد فرادى مى شود, هر چند صف جلو فورا براى نمازديگرى به امام اقتدا کنند.
مسأله 1448 :
اگر در رکعت دوم اقتدا کند, لازم نيست حمد و سوره بخواند, ولى قنوت و تشهد را بـا امام مى خواند, و احتياط آن است که موقع خواندن تشهد,انگشتان دست وسينه پا را به زمين بگذارد, و زانوها را بلند کند, و بايد بعد از تشهدبا امام برخيزد وحمد و سوره را بخواند, و اگر براى سـوره وقـت نـدارد, حـمـد را تـمام کند و در رکوع خود را به امام برساند, و اگر درک رکوع هم نـمى کند, احتياط واجب آن است که حمد را تمام کند ودر سجده خود را به امام برساند, ولى اگر در سجده به امام برسد, بهتر است که نماز را دوباره بخواند.
مسأله 1449 :
اگر موقعى که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتى است اقتدا کند,بايد در رکعت دوم نـمـازش کـه رکعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشيند وتشهد را به مقدار واجب بخواند وبـرخـيزد, و چنانچه براى گفتن سه مرتبه تسبيحات وقت ندارد, يک مرتبه بگويد, و در رکوع يا سجده , خود را به امام برساند.
مسأله 1450 :
اگرامام در رکعت سوم يا چهارم باشد, و ماموم بداند که اگر اقتداکند وحمد را بـخـوانـد بـه رکوع امام نمى رسد, بنا بر احتياط واجب بايد صبر کند تاامام به رکوع رود, بعد اقتدا نمايد.
مسأله 1451 :
اگر در رکعت سوم يا چهارم امام اقتدا کند, بايد حمد و سوره رابخواند, و اگر براى سـوره وقـت ندارد, بايد حمد را تمام کند و در رکوع خود را به امام برساند, و اگر درک رکوع هم نـمى کند احتياط واجب آن است که حمد را تمام کند و در سجده خود را به امام برساند, ولى اگر در سجده به امام برسد, بهتر است که نماز را دوباره بخواند.
مسأله 1452 :
کسى که مى داند اگر سوره يا قنوت را تمام کند به رکوع امام نمى رسد, چنانچه عمدا سوره يا قنوت را بخواند و به رکوع نرسد, نمازش اشکال دارد.
مسأله 1453 :
کـسى که اطمينان دارد, که اگر سوره را شروع کند يا تمام نمايد به رکوع امام مـى رسد واجب نيست که سوره را شروع کند, يا اگر شروع کرده تمام نمايد.
بلکه مى تواند بمجرد رفتن امام به رکوع سوره را ترک نموده و به رکوع برود.
مسأله 1454 :
کسى که يقين دارد, اگر سوره را بخواند به رکوع امام مى رسد,چنانچه سوره را بخواند وبه رکوع نرسد نمازش صحيح است .
مسأله 1455 :
اگر امام ايستاده باشد و ماموم نداند که در کدام رکعت است مى تواند اقتدا کند, ولـى بايد حمد و سوره را به قصد قربت بخواند, و اگر چه بعدبفهمد که امام در رکعت اول يا دوم بوده , نمازش صحيح است .
مسأله 1456 :
اگر بخيال اين که امام در رکعت اول يا دوم است , حمد و سوره نخواند, و بعد از رکوع بفهمد که در رکعت سوم يا چهارم بوده , نمازش صحيح است ولى اگر پيش از رکوع بفهمد, بـايـد حمد و سوره را بخواند, و اگر وقت ندارد فقطحمد را بخواند و در رکوع يا سجده خود را به امام برساند.
مسأله 1457 :
اگر بخيال اين که امام در رکعت سوم يا چهارم است حمد و سوره بخواند, و پيش از رکوع يا بعد از آن بفهمد که در رکعت اول يا دوم بوده , نمازش صحيح است , و اگر در بين حمد و سوره بفهمد, لازم نيست آنها را تمام کند.
مسأله 1458 :
اگر موقعى که مشغول نماز مستحبى است جماعت بر پا شود,چنانچه اطمينان نـدارد کـه اگـر نـمـاز را تمام کند به جماعت برسد, مستحب است نمازرا رها کند ومشغول نماز جـمـاعـت شـود, بلکه اگر اطمينان نداشته باشد که به رکعت اول برسد مستحب است به همين دستور رفتار نمايد.
مسأله 1459 :
اگر موقعى که مشغول نماز سه رکعتى يا چهار رکعتى است جماعت بر پا شود, چـنـانـچه به رکوع رکعت سوم نرفته و اطمينان ندارد که اگر نماز راتمام کند به جماعت برسد, مستحب است به نيت نماز مستحبى نماز را دو رکعتى تمام کند, و خود را به جماعت برساند.
مسأله 1460 :
اگر نماز امام تمام شود وماموم مشغول تشهد يا سلام اول باشد,لازم نيست نيت فرادى کند.
مسأله 1461 :
کسى که يک رکعت از امام عقب مانده , بنابر احتياط واجب بايدوقتى امام تشهد رکعت آخر را مى خواند, انگشتان دست و سينه پا را به زمين بگذارد و زانوها را بلند نگهدارد, و صبر کند تا امام تشهد نماز را بگويد وبعد برخيزد, و واجب نيست صبر کند تا امام سلام بگويد.