موارد پرداخت ديه از بيت المال
سوال 1304 :
هرگاه در قتل عمد، يا غير عمد، يا صدمات ديگر، متّهم شناسايى نشود، آيا لازم است ديه از بيت المال پرداخت گردد؟ در صورتى که پاسخ مثبت باشد، آيا اعلان اين مطلب و قيد آن در حکم لازم است، مخصوصاً اگر اثر نامطلوبى در جامعه داشته باشد، و مورد سوء استفاده قرار گيرد؟
جواب :
در صورتى که قاتل شناخته نشود، ديه را بايد از بيت المال پرداخت. و لازم نيست اين مسأله به طور آشکار اعلان شود، تا سبب سوء استفاده افرادى گردد. همچنين اگر قاتل واقعاً معسر شود، به طورى که اميدى براى آينده نيز نباشد.
سوال 1305 :
در مواردى که مى توان ديه مقتول را از بيت المال پرداخت، لکن اولياى دم جاهل به موضوع هستند، آيا قاضى مجاز به ارشاد و راهنمايى آنان مى باشد؟
جواب :
با توجّه به اين که ذى نفع در اين جا جاهل به حکم است، مى توان او را به حکم شرع ارشاد کرد.
سوال 1306 :
در صورتى که ضارب فرار کند، يا ناشناخته باشد، آيا مى توان ديه جراحات و صدمات وارده بر مجنىّ عليه را از بيت المال پرداخت؟
جواب :
در غير قتلى دليلى بر گرفتن ديه از بيت المال يا خويشان جانى فرارى نداريم.
سوال 1307 :
فرزند 12 ساله اينجانب در کوچه به چيز مشکوکى برخورد نموده، مشغول بازى با آن مى شود. در اين هنگام شىء مذکور، که ظاهراً نوعى مواد منفجره شبيه گلوله خمپاره بوده، منفجر و منجر به فوت ايشان مى گردد. بر اساس اظهارات چند نفر، موتور سوار ناشناسى آن شىء را در کوچه رها کرده است. با توجّه به اين که خون مسلم نبايد هدر رود، آيا ديه فرزند اينجانب بر بيت المال است؟
جواب :
چنانچه ثابت شود شىء مزبور را موتور سوارى آنجا رها کرده، و دسترسى به او حاصل نشود، ديه آن طفل بايد از بيت المال پرداخته شود. ولى چنانچه کودک آن شىء را از داخل منزل برداشته، ديه او بر بيت المال نيست.
سوال 1308 :
فرزندم، در حالى که بر ترک موتور سيکلت سوار بود،بر اثر تصادف با اتومبيل به شدّت مجروح و مصدوم گرديد. متأسّفانه راننده متخلّف و بى وجدان از صحنه تصادف گريخته، و تا اين لحظه شناسايى نشده است. شدّت آسيب هاى وارده بر فرزندم به حدّى است که حواس خود را از دست داده، و ما اکنون سالهاست که همانند طفل يکساله اى از او پذيرايى مى کنيم. اگر در حکومت اسلامى صدمه اى به مسلمانى وارد شود، و متّهم شناسايى نشود، پرداخت ديه بر عهده کيست؟
جواب :
ديه بر عهده جانى است، و دليلى بر گرفتن ديه در غير قتل از خويشاوندان جانى يا بيت المال نداريم.
سوال 1309 :
در موارد قسامه، که موضوع آن ايراد ضرب و جرح عمدى نسبت به مجنىّ عليه است، اگر برائت مدّعى عليه ثابت شود، و ضارب يا جارح نيز مشخّص نگردد، آيا مانند مورد قتل، ديه مجنىّ عليه مصدوم بايد از بيت المال پرداخت شود؟
جواب :
ظاهراً ديه آن بر کسى نيست.
سوال 1310 :
در موارد اثبات اعسار جانى از پرداخت ديه، اعمّ از اين که موضوع آن قتل يا ضرب و جرح عمدى، يا در حکم شبه عمد، يا شبيه عمد باشد و محکوم عليه معسر نيز در دسترس باشد، لکن جهت اعسار مذکور حتّى در مدّت طولانى نيز قادر به پرداخت ديه مورد حکم نباشد. آيا بايد از بيت المال پرداخت نمود، يا بر عهده بستگان محکوم عليه (الاقرب فالاقرب) است، يا در اين فرض کسى جز محکوم عليه معسر ضامن نمى باشد؟
جواب :
در فرض سوال چنان چه جنايت از قبيل قتل بوده باشد، ديه از بيت المال پرداخته مى شود.