شرايط وجوب حج
مسأله 1- حج با شرايط زير در تمام عمر يک بار واجب مى شود.
1- بالغ بودن 2- عاقل بودن 3- با انجام عمل حج، واجب ديگرى که مهمتر از حجّ است ترک نشود، يا کار
1- اين چهار فلسفه در حديثى از امام علىّ بن موسى الرّضا(عليه السلام) نقل شده است (وسائل الشّيعه، جلد 8، صفحه 7، حديث شماره 15.)
[17]
حرامى که اهمّيّتش در شرع بيشتر است به جا نياورد.
4- مستطيع بودن و آن به چند چيز حاصل مى شود:
1- داشتن زاد و توشه سفر، و آنچه مورد نياز او است و هزينه مرکب سوارى و مانند آن. 2- داشتن جواز سفر و نبودن مانعى در راه و عدم خوف بر جان و مال و عرض(آبروى) خويش. 3- داشتن توانائى جسمانى بر انجام اعمال حج. 4- داشتن وقت کافى براى رسيدن به مکّه و انجام اعمال. 5- داشتن مخارج زندگى همسر و فرزند و کسانى که خرج آنها بر او شرعاً يا عرفاً لازم است در طول مدّت حج. 6- داشتن مال يا کسب و کارى که بعد از بازگشت بتواند با آن زندگى کند.
مسأله 2- کسى که بدون خانه ملکى رفع احتياجش نمى شود وقتى حج بر او واجب است که پول خانه را داشته باشد; ولى اگر با خانه اجاره اى يا وقفى و مانند آن مى تواند زندگى کند با داشتن آن مستطيع مى شود.
[18]
مسأله 3- هرگاه کسى مخارج رفتن به مکّه را ندارد، ولى ديگرى مالى به او مى بخشد يا در اختيار او مى گذارد که با آن به حج برود و هزينه زن و فرزند او را نيز در اين مدّت مى پردازد حج بر او واجب است، هرچند بدهکار باشد، و در موقع بازگشت وسيله کافى براى امرار معاش نداشته باشد، و قبول کردن چنين هديه اى واجب است; مگر اين که در آن منّت و ضرر يا مشقّت غير قابل تحمّلى باشد، و اين حج کفايت از حجّ واجب مى کند.
مسأله 4- کسانى را که براى خدمت در سفر حج استخدام مى کنند خواه به عنوان روحانى کاروان باشد يا مدير و معاون کاروان و يا اعضاء ستاد و بعثه حج و يا طبيب و پرستار يا مأمورين انتظامى و مسؤولين بانک و غير اينها، و به اين صورت حج خود را به جا مى آورند حجّ واجب آنها محسوب مى شود، به شرط اين که هزينه خانواده اش در اين مدّت نيز تأمين باشد; ولى قبول چنين استخدامى واجب نيست.
[19]
مسأله 5- کسى که مى تواند با وام گرفتن حج به جا آورد مستطيع نيست، هرچند بعداً بتواند وام خود را يکجا يا به اقساط بپردازد; مگر اين که معادل آن اموالى داشته باشد که از محل آن دين خود را به آسانى بپردازد.
مسأله 6- جايز نيست با مال حرام يا مالى که خمس آن را نداده اند حج به جا آورد و اگر لباس احرام و طواف و سعى يا پول قربانى و اجرت چادر و فرشى که بر آن وقوف به عرفات و منى مى کند حرام باشد حجّ او بنابر احتياط باطل است.
مسأله 7- هرگاه ثبت نام براى حج کرده و پيش از آن که نوبت او برسد از دنيا برود، يا استطاعت بدنى او زائل شود مستطيع نبوده است و فيش حجّ او در صورت فوت متعلّق به ورثه است; مشروط به اين که جز از طريق نام نويسى قادر بر حج نبوده باشد.
مسأله 8- پولى که براى نام نويسى داده مى شود اگر از درآمد همان سال بوده خمس ندارد.
[20]