چهارم: سعي بين صفا و مروه
بعد از نماز طواف واجب است هفت مرتبه بين صفا و مروه سعي کند، يعني از ابتداي صفا تا ابتداي مروه برود و اين يک مرتبه حساب مي شود و از ابتداي مروه به صفا برگردد که با رسيدن به صفا دو مرتبه محسوب مي شود و هر مرتبه را شوط مي گويند. پس هر بار که از صفا به مروه مي رود و برمي گردد، دو شوط مي شود و شوط آخر که شوط هفتم است در مروه تمام مي شود. و سعي را بايد بعد از طواف و نماز آن بجا آورد و اگر آن را قبل از طواف بجا آورد سعي او باطل است و بايد بعد از طواف و نماز آن ، دوباره آن را بجا آورد.
مسأله 56- لازم نيست در هر شوطي روي کوه صفا يا مروه برود و همين مقدار که از ابتداي صفا شروع و به ابتداي مروه ختم کند و يا به عکس ، يک شوط محسوب مي شود.
مسأله 57- سعي از نظر احکام ، با طواف فرقي ندارد و آنچه در طواف گفته شد براي سعي نيز هست ولي در سعي طهارت بدن يا لباس و وضو يا غسل و ختنه و ستر عورت شرط نيست گرچه همه اينها مستحب است.
بنابراين اگر کسي عمدا يا جهلا آن را يا يک شوط آن را ترک کند يا بر آن اضافه کند و تقصير نمايد عمره او باطل است، پس اگر ممکن است بايد دوباره عمره را بجا آورد و اگر ممکن نيست بايد حج افراد بجا آورده و در سالهاي آينده حج را اعاده نمايد، و اگر سهوا چنين کرد سعي باطل نمي شود، پس اگر آن را ترک يا از آن کم نمود بايد برگردد و بجا آورد و اگر نمي تواند نايب بگيرد و عمره او صحيح است. و اگر قدرت ندارد سعي را شخصا بجا آورد بايد کسي او را سعي دهد و اگر نمي تواند، نايب بگيرد.
و چون سعي عبادت است بايد از اول تا آخر با قصد تقرب و توجه به عمل باشد بنابراين اگر در اثناي سعي، ريا نمايد، يا اگر او را سعي مي دهند خوابش ببرد، بايد آن مقدار که خواب بوده يا ريا نموده را تدارک نمايد.
و اگر از سعي يا شوطي از آن منصرف شود و آن را در نيت کان لم يکن قرار دهد، سعي يا آن شوط باطل مي گردد و مي تواند بدون اينکه از محل سعي بيرون رود، سعي يا شوط را از اول شروع کند، و در سعي مي تواند پياده يا سواره يا در طبق يا با چرخ و مانند اينها سعي کند و پياده افضل است.
و قطع سعي بدون عذر مکروه است ولي قطع آن براي رسيدن به نماز جماعت يا نماز اول وقت مکروه نيست بلکه مستحب است.
و شک در سعي اگر بعد از تمام شدن هفت شوط باشد، اعتبار ندارد و اگر در اثناي آن باشد سعي باطل است مگر در شک بين هفت و هشت که بايد بنا را بر هفت بگذارد و سعي را تمام کند و گمان در سعي حکم شک را دارد. و استراحت ، بلکه خوابيدن در اثناي سعي مانع ندارد، بلکه نشستن روي کوه صفا و مروه مستحب است.
مسأله 58- سعي بايد بين صفا و مروه باشد و فرقي ندارد که در طبقه همکف يا فوقاني انجام شود و اگر طبقات ديگري نيز اضافه شود يا طبقه زيرزمين ساخته شود در آنها نيز اشکال ندارد.
مسأله 59- مستحب است بعد از نماز طواف و پيش از سعي از آب زمزم بياشامد و به بدن خود بريزد و بگويد: «اللهم اجعله علما نافعا و رزقا واسعا و شفاء من کل داء و سقم» و پس از آن نزد حجرالاسود رود و آن را استلام کند و ببوسد و از دري که محاذي حجرالاسود است به صفا رود و با وقار و خضوع بالاي صفا رفته و به کعبه معظمه و حجرالاسود رو کند و نظر نمايد و حمد و ثناي الهي بجا آورد و نعمتهاي الهي را به خاطر بياورد و دعاهايي که وارد شده است بخواند و اگر بخواهد مال او زياد شود توقف در صفا را طول دهد و هنگامي که سعي را شروع مي کند دعاهايي که وارد شده است را بخواند . و مستحب است پياده و با وقار و با توجه و با حالت گريه سعي نمايد و زياد دعا کند و بخواند اين دعا را «اللهم اني اسالک حسن الظن بک علي کل حال و صدق النيه في التوکل عليک.»
و هنگامي که به مروه مي رسد بر روي آن رود و آنچه را که در صفا گفته شد، بجا آورد و مستحب است براي مردها در رفتن و برگشتن، از آنجايي که فعلا علامت مخصوص دارد ، هروله کنند.