مقدمه
بدانکه بر هر مکلف که جامع شرايط باشد وجوب حج به دليل قرآن و احاديث وارده از نبى اکرم‌صلى الله عليه وآله‌وائمه معصومين عليه السلام ثابت است. حج يکى از ارکان دين است و از ضروريات آن بشمار مى‌رود. ترک حج با اقرار به وجوب، يکى از گناهان کبيره و با انکار، موجب کفر است. خداوند متعال در قرآن مجيد فرمود:صلى الله عليه وسلمَ‌و ِلِلّه عَلَى الّناِس ِحجّ ْالَبْيتِ َمنِ‌اسْتَطاعَ اِلَيهِ سَبيلاً وَ مَنْ کَفَرَ فَاِنّ اللّهَ غَنِىّ عَنِ الْعالَمينَ‌رحمهما الله.
شيخ کلينى قدس سره به طريق معتبر از حضرت صادق عليه السلام روايت نموده که: هر کس از دنيا رود و حَجةالاسلام را بجا نياورد بدون اينکه او را جاجتى ضرورى باشد يا آنکه به جهت بيمار شدن از آن باز ماند يا آنکه پادشاهى از رفتن آن جلوگيرى نمايد، چنين کس در حال مردن به يهوديت يا نصرانيت از دنيا خواهد رفت.
اين آيه و اين روايت در اهميت حج و وجوب آن کافى است و روايات بسيارى در اين دو قسمت وارد شده که اين مختصر، گنجايش ذکر آنها را ندارد و چون که مستحبات حج بيش از آن است که در اين رساله بيان شود، لذا به بيان مقدارى از آنها اکتفا کرده و بقيه را به کتب مفصله وا مى‌گذاريم که بجا آوردن آنها به اميد ثواب اشکالى ندارد و نظر به اينکه اين مناسک براى فارسى زبانان مى‌باشد و تکليف آنها عمره و حج تمتع است اکتفا به بيان احکام آنهاشد و قبل از شروع در مناسک که مشتمل است بر دو باب و چند فصل و مسائلى چند، بعضى مسائل و شرايط وجوب حَجةالاسلام و بعض مسائل نيابت و وصيت به حج و چند مسائل ديگر بيان نيست.
«1» م - حَجةالاسلام که حج واجب بر شخص مستطيع است، بيش از يک مرتبه در تمام عمر واجب نيست.
«2» م - وجوب حج، بر شخص مستطيع فورى است يعنى واجب است در سال اول استطاعت بجا آورد و تأخير آن جايز نيست و ظاهر اين است که تأخير آن بدون عذر از گناهان کبيره است و در صورت تأخير، واجب است در سال بعد انجام دهد و همچنين...
«3»م - اگر درک حج، بعد از حصول استطاعت، متوقف بر مقدماتى مثل سفر و تهيه اسباب آن باشد، تحصيل آن واجب است، به طورى که در همان سال به حج برسد و در صورتى که شخص کوتاهى کند و به حج در آن سال نرسد، حج بر او مستقر مى‌شود که بايد در هر صورت بعداً به حج برود هر چند استطاعت از بين برود. بلکه هم چنين است هر گاه متمکن از رفتن با اولين کاروان و قافله بود و نرفت به اعتماد اينکه با تأخير نيز حتماً درک خواهد کرد ولى اتفاقاً با قافله بعدى نتوانست برود يا اينکه به علت تأخير حج را درک ننمود حج بر ذمه‌اش واجب و مستقر خواهد شد هر چند در تأخير معذور باشد.