21 ـ سايه قرار دادن مرد بالاى سر خود
مسأله 269 : سايه قرار دادن دو نوع است :
اوّل : سايه قرار دادن به وسيله اشياء متحرک سايه دار مانند چتر و سقف محمل يا ماشين يا هواپيما و مانند آن ، و اين نوع براى مرد محرم حرام است ، خواه سواره باشد خواه پياده ، در صورتى که آن جسم سايه دار بالاى سرش قرار گرفته باشد ، مانند مثالهاى ذکر شده ، بلى در سايه ابر متحرک قرار گرفتن اشکالى ندارد .
و امّا اگر شئ سايه دار در يکى از اطرافش ـ پهلوى او يا پيش رو يا پشت سر او ـ باشد ، ظاهر اين است که براى شخص پياده ، قرار دادن چنين سايه اى مطلقاً اشکالى ندارد ، و بنابر اين جايز است در سايه محمل و ماشين و مانند اينها راه برود ، و امّا سواره احتياط اين است که از آن اجتناب کند ، مگر اينکه مانع از صدق عرفى در معرض آفتاب قرار گرفتن نباشد ، مانند اينکه چيزى که در يکى از اطراف محرم قرار دارد کوتاه باشد به طورى که سر و سينه اش را نپوشاند ، مانند ديواره بعضى از ماشينهاى روباز .
دوّم : سايه قرار دادن به وسيله اشياء ثابت ، مانند ديوارها و تونلها و درختها و کوهها و مانند اينها ، و بنابر اظهر اين نوع براى مردم محرم جايز است ، خواه سواره باشد يا پياده ، همچنان که جايز است خود را از آفتاب با دو دست خود بپوشاند ، اگرچه احوط ترک آن است .
مسأله 270 : مقصود از سايه دادنى که بر محرم حرام است پوشاندن خود است از شعاع آفتاب ، و بنابر احتياط باران نيز ملحق به آفتاب است ، و امّا باد و سرما و گرما اظهر اين است که براى محرم جايز است خود را از آنها بپوشاند ، هر چند احوط ترک آن است ، و بنابر اين سوار شدن در ماشين سقف دار و مانند آن در شب ، در صورتى که بارانى نباشد ، اشکالى ندارد ، هر چند محرم را از باد و مانند آن مى پوشاند .
مسأله 271 : حرام بودن سايه قرار دادن مخصوص حال حرکت است ، پس اگر محرم در جائى توقف کند ، خواه آنجا را منزل خود قرار دهد يا ندهد ، مانند آنکه در وسط راه جهت استراحت يا ديدار دوستان يا غير اينها ، توقف کند ، اشکالى ندارد که سايه بالاى سر خود قرار دهد .
امّا پس از پياده شدن و منزل خود قرار دادن جائى ، اگر محرم بخواهد جهت انجام کارهايش به اين جا و آنجا برود ، مانند اينکه در مکه منزل کند و بخواهد جهت انجام طواف سعى به مسجد الحرام برود ، و يا بمنزل خود در منى وارد شود و بخواهد به قربانگاه يا جمرات برود ، حکم به جواز سايه قرار دادن بالاى سر خود ، چه بوسيله چتر و يا سوار شدن ماشين سقف دار، خيلى مشکل است ، و احتياط نبايد ترک شود .
مسأله 272 : سايه قرار دادن زنها و اطفال و همچنين مردها در حال ضرورت اشکالى ندارد .
مسأله 273 : اگر محرم بوسيله سايه قرار دادن خود را از شعاع آفتاب و باران پوشاند ، بايد کفاره بدهد ، و ظاهر اين است که فرقى نمى کند در اين حکم بين اينکه اين کار از روى اختيار و يا ناچارى صورت گرفته باشد ، و اگر اين کار مکرر شد اظهر اين است که براى هر احرامى يک کفاره کفايت ميکند ، ولى احوط اين است که براى هر روزى يک کفاره بدهد ، و در کفاره آن يک گوسفند کفايت مى کند .