شرايط منوب عنه
مسأله 215 ـ شرايطى که در منوب عنه معتبر است عبارتند از:
1 ـ ايمان.
2 ـ عقل.
3 ـ بلوغ.
4 ـ عدم قدرت بر انجام مناسک.
ايمان
مسأله 216 ـ نيابت از کافر و مسلمان غيرشيعه صحيح نيست. بلى چنانچه غرض عقلايى در بين باشد مى تواند حج را به نيت خود انجام داده و ثواب آن را به او هديه کند.
عقل
مسأله 217 ـ نيابت از مجنون در حج واجب صحيح نيست. بلى اگر قبل از جنون حج بر او مستقر شده باشد.
(85صفحه)
در صورت يأس از بهبودى ولىّ او از مال او براى او نيابت بگيرد.
مسأله 218 ـ کسى که حج بر او مستقر شده و سپس ديوانه شده اگر در زمان حيات براى او نيابت نگرفته باشند واجب است بعد از فوتش از ترکه او استنابه کنند، ولو به حج ميقاتى.
بلوغ
مسأله 219 ـ منوب عنه بايد بالغ باشد، بنابر اين نيابت از غيربالغ حتى اگر ولىّ شرعى او نايب بگيرد، صحيح نيست.
عدم قدرت بر انجام مناسک
مسأله 220 ـ کسى که حج بر او مستقر شده اگر تمکن از مباشرت در حج را نداشته باشد چه به خاطر بيمارى که اميد بهبودى آن را ندارد، يا به خاطر زندانى بودن، يا پيرى و ناتوانى يا حرجى بودن اعمال حج براى او نايب گرفتن براى انجام حج بر او واجب است.
(86صفحه)
مسأله 221 ـ نيابت از حى در حج واجب در صورتى صحيح است که فردى که حج بر او مستقر شده به جهت بيمارى يا پيرى قدرت انجام مناسک حج را نداشته باشد، يا انجام حج براى او مشقت و حرج داشته باشد و اميد بهبودى و رفع حرج نيز نداشته باشد.
مسأله 222 ـ در فرض سابق وجوب نيابت فورى است. اما اگر حج بر او مستقر نشده باشد اقوى عدم وجوب استنابه است.
مسأله 223 ـ کسى که به جهت عدم وجود نايب يا گران بودن اجرت آن نتواند نايب بگيرد وجوب استنابه از او برداشته مى شود، ولى بعد از مرگ واجب است از ترکه او برايش استنابه کنند. و همچنين است اگر تمکن از استنابه داشته و عصياناً ترک کرده است.
مسأله 224 ـ نيابت مجانى و تبرعى از ميت صحيح و مجزى است. اما نيابت تبرعى از شخص زنده چه در تمام اعمال حج يا بعضى از اعمال حج صحيح و مجزى نيست. مگر در رمى جمره که در مسأله 844 خواهد آمد.
(87صفحه)
مسأله 225 ـ اگر کسى در حين انجام مناسک بيهوش يا ديوانه شد فرد ديگرى نمى تواند تبرعاً اعمال او را تمام کند، بجز رمى بيهوش که تفصيل آن در احکام رمى خواهد آمد، ولى اگر به علت بيمارى از انجام بقيه مناسک معذور شد مى تـواند استنابه کند تا بقيه اعمـال را طبق تفصيلى که در جاى خود مى آيد انجام دهد.
مسأله 226 ـ شخص مى تواند به ديگرى وکالت دهد که قربانى او را ذبح کند يا اگر عذرى براى او پيش آمد مثلا بيهوش شد بقيه اعمال را به نيابت از او بجاآورد. ولى احوط اين است که او را وکيل کند تا قربانى را خريده و ذبح کند و در صورت پيش آمدن عذر تتمه اعمال را به نيابت از او بجاآورد.
مسأله 227 ـ سه شرط اخير مربوط به حج واجب است. لذا در نيابت از حج مستحبى غير از شرط اول بقيه شروط در منوب عنه لازم نيست.
(88صفحه)