شرايط صحت نماز طواف
در صحت نماز طواف رعايت اين موارد لازم است:
1 ـ نيت.
2 ـ کيفيت نماز طواف.
3 ـ وقت نماز طواف.
4 ـ شرايط نماز طواف.
5 ـ محل نماز طواف.
نيت
مسأله 648 ـ شخص بايد قصد نماز طواف معينى را داشته باشد. مثلاً بداند نمازى را که مى خواند نماز طواف عمره مفرده، يا عمره تمتع، يا حج تمتع، يا طواف نساء، يا طواف مستحبى است. و لازم نيست نيت را به زبان بياورد، يا حتى به قلب خطور دهد.
مسأله 649 ـ بايد نماز طواف را به قصد قربت انجام
(217صفحه)
دهد، و ريا موجب بطلان آن مى شود.
کيفيت نماز طواف
مسأله 650 ـ نماز طواف مانند نماز صبح دو رکعت است.
مسأله 651 ـ در اين نماز مى تواند غير از سور عزائم(1)هر سوره اى که خواست بخواند، و بلند خواندن يا آهسته خواندن در آن شرط نيست.
مسأله 652 ـ مستحب است در رکعت اول بعد از حمد سوره توحيد و در رکعت دوم بعد از حمد سوره کافرون را بخواند.
1 ـ سور عزائم چهار سوره اى هستند که سجده واجب دارند: 1ـ سوره سجده: 32. 2 ـ سوره فصلت: 41. 3 ـ سوره نجم: 53. 4 ـ سوره علق: 96 .
(218صفحه)
وقت نماز طواف
مسأله 653 ـ اقوى اين است که نماز طواف را فوراً بعد از طواف بجا آورد و تأخير نيندازد. بنابراين خواندن نماز مستحبى يا عبادات ديگر بين طواف و نماز آن مخل به موالات عرفيه است. و اگر عمداً موالات را به هم زد احتياطاً طواف و نماز آن را اعاده کند.
مسأله 654 ـ بنابر فرض سابق کسى که هنوز نماز طواف خود را نخوانده نبايد بعد از طواف به نيابت از ديگران نماز طواف آنها را بخواند.
مسأله 655 ـ مقدار فاصله بين طواف و نماز آن که مخل به موالات عرفيه است نسبت به افراد و هنگام ازدحام و غير آن فرق مى کند. و بطور کلى فاصله حدود 10 تا 15 دقيقه براى استراحت و رفع خستگى و تطهير مخلّ نيست.
مسأله 656 ـ همانگونه که گذشت نماز طواف بايد فوراً بعد از طواف انجام شود. لذا وقت خاصى ندارد. بلى اگر خواندن نماز طواف موجب فوت نماز يوميه شود. بايد اول نماز يوميه را بخواند و بعد نماز طواف را بخواند.
(219صفحه)
مسأله 657 ـ اگر زن پس از طواف و قبل از خواندن نماز آن حيض شد چنانچه تا قبل از اعمال حج پاک شود بايد پس از پاکى و غسل نماز را بخواند و اعمال بعد از آن را بجا آورد. والا سعى و تقصير عمره تمتع را انجام دهد، و براى اعمال حج محرم شود، و بعد از پاکى و غسل قبل از طواف حج، نماز طواف عمره تمتع را بخواند، و سپس طواف حج و اعمال بعد از آن را بجا آورد.
مسأله 658 ـ و اگر اين مشکل در طواف حج براى او پيش آمد و تا زمان پاکى نتوانست در مکه بماند براى نماز نايب بگيرد، و پس از انجام سعى توسط خودش براى طواف نساء و نماز آن نيز نايب بگيرد.
شرايط نماز طواف
مسأله 659 ـ نماز طواف احکام نمازهاى يوميه را دارد، لذا بايد شرايط آن را مثل صحت قرائت، استقرار در هنگام ذکر، پاک بودن بدن و لباس، قرار نداشتن زن در جلوى مرد و... مراعات کند.
(220صفحه)
مسأله 660 ـ شخصى که نماز خود را غلط مى خواند اگر مى تواند قرائتش را تصحيح کند بايد طواف را تا ضيق وقت تأخير بيندازد. مگر اينکه بقاى در احرام موجب عسر و حرج شود. و ملاک در ضيق وقت همانگونه که گذشت هنگامى است که به وقوف رکنى عرفات نرسد.
مسأله 661 ـ اگر در ياد گرفتن قرائت و اذکار واجب مسامحه کرد تا وقت تنگ شد نماز را به هر نحو که مى تواند بخواند و صحيح است، هر چند معصيت کرده است. و احتياط آن است که طبق مسأله بعد عمل کند.
مسأله 662 ـ اگر نتواند قرائت و اذکار واجب نماز را ياد بگيرد بايد خودش هرگونه که مى تواند بجا آورد و کافى است. و اگر ممکن است کسى به او تلقين کند. و احتياط آن است که در مقام ابراهيم به شخص عادلى اقتدا کند، يا نايب بگيرد. ولى نمى تواند به نماز جماعت يا نايب اکتفا کند.
مسأله 663 ـ نماز طواف را نمى توان به جماعت يوميه اقتدا کرد. لذا کسى که قرائتش درست نيست و مى خواهد طبق مسأله قبل پس از اينکه خودش
(221صفحه)
نمازش را خواند احتياطاً آن را به جماعت نيز بخواند بايد به کسى اقتدا کند که نماز طواف واجب خود را مى خواند، و فرقى نمى کند که نماز طواف حج را به نماز طواف نساء يا بالعکس، يا کسى که نايب است به کسى که نايب نيست يا بالعکس اقتدا کند.
مسأله 664 ـ کسى که مطمئن است نماز او صحيح است اگر نماز طواف عمره يا حج يا طواف نساء خود را بخواند و بعد معلوم شود نماز او اشتباه بوده است، اعمالش صحيح است.
مسأله 665 ـ کسى که نماز او غلط است مى تواند براى خودش عمره مفرده استحبابى بجا آورد، و به همان نماز خود اکتفا کند.
مسأله 666 ـ لباس نمازگزار و اشيايى که همراه او است بايد پاک باشد. بلى اگر اشياء همراه او به مقدارى باشد که نتواند با آن ستر عورت کند اگر متنجس باشد اشکالى ندارد. اما اگر عين نجس باشد يا به مقدارى باشد که بتوان با آن ستر عورت کند اشکال دارد، و بايد به احتياط واجب در نماز از آن اجتناب کند.
(222صفحه)
مسأله 667 ـ در نماز بايد تقدم مرد بر زن رعايت شود. لذا مرد نمى تواند محاذى يا پشت سر زن نماز بخواند. بلى اگر رعايت اين شرط موجب تأخير نماز طواف و به هم خوردن موالات عرفيه بين طواف و نماز آن شود يا مستلزم عسر و حرج باشد مراعات آن لازم نيست، و همچنين تقدم زنان اهل سنت اشکالى ندارد.
مسأله 668 ـ شک در رکعات نماز طواف مثل شک در رکعات ساير نمازهاى دو رکعتى موجب بطلان نماز مى شود. ولى ظن در رکعات يا افعال نماز حکم شک را ندارد و مى تواند طبق آن عمل کند.
مسأله 669 ـ قرائت و اذکار نماز را بايد در حال آرامش بدن بگويد. و اگر مى داند که نمى تواند در حال آرامش بدن اذکار را بگويد مى تواند به قصد رجاء نماز را شروع کند، و اگر در حال آرامش نماز را بجا آورد نمازش صحيح است.
مسأله 670 ـ اگر در حال نماز او را حرکت دهند به طورى که از حالت نمازگزار خارج نشود بايد دقت کند که هنگام حرکت ساکت باشد و ذکر نگويد. و اگر در حال
(223صفحه)
حرکت ذکر گفته پس از آرامش بدن آن را اعاده کند، در اين صورت نماز او صحيح است.
محل نماز طواف
مسأله 671 ـ اظهر آن است که نماز طواف را در جايى که عرفاً پشت مقام ابراهيم محسوب مى شود بجا آورد و هر چه به مقام نزديکتر باشد بهتر است.
مسأله 672 ـ اگر به جهت ازدحام جمعيت نتواند پشت مقام نماز بخواند در سمت راست يا چپ مقام بطورى که عرفاً نزد مقام محسوب شود نماز بخواند.
مسأله 673 ـ اگر به علت ازدحام جمعيت در سمت راست يا چپ مقام نتوانست نزديک مقام نماز بخواند در قسمت پشت مقام اگرچه فاصله آن زيادتر از دوطرف مقام باشد نماز بخواند. و به احتياط مستحب قبل از سعى در صورت خلوت شدن پشت مقام نماز را در فاصله نزديکتر اعاده کند.
مسأله 674 ـ اگر نماز را در جاهاى ديگر مسجدالحرام مثلاً داخل حجر اسماعيل بجا آورد. حتى اگر به اعتقاد
(224صفحه)
اينکه آنجا مقام ابراهيم است نماز او باطل است، و بايد آن را پشت مقام اعاده کند.
مسأله 675 ـ ازدحام جمعيت مجوز خواندن نماز طواف در انتهاى مسجدالحرام نمى شود، بلکه بايد در جايى نماز بخواند که عرفاً بگويند پشت مقام است، اگرچه با کمک ديگران باشد.
مسأله 676 ـ دست به دست هم دادن برخى از حجاج و ايجاد مانع، براى اينکه ديگرى بتواند نماز طواف بخواند، چنانچه موجب وهن شيعه يا اذيت ساير حجاج شود، يا مانع طواف ديگران شود، جايز نيست.
(225صفحه)